Salas
Salas ye un conceyu del Principáu d'Asturies, asitiáu nel centro-occidente del país; tal y como recen les guíes turístiques, Salas ye "la Puerta del Occidente" d'Asturies. Llenda al norte con Valdés, Cuideiru y Pravia, al sur con Miranda, al este con Pravia, Candamu y Grau y al oeste con Tinéu y de nuevo con Valdés.
| Salas | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  España | ||
| Autonomía |  Principáu d'Asturies | ||
| Provincia | Provincia d'Asturies | ||
| Partíu xudicial | Grau | ||
| Tipu d'entidá | conceyu | ||
| Capital | Salas | ||
| Alcalde de Salas | Sergio Hidalgo Alonso | ||
| Nome oficial | Salas (es) | ||
| División |
ver
| ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 43°24′30″N 6°15′25″W / 43.4082°N 6.2569°O | ||
 | |||
| Superficie | 227,11 km² | ||
| Llenda con | Grau, Candamu, Miranda, Tinéu, Valdés, Cuideiru y Pravia | ||
| Demografía | |||
| Población | 4799 hab. (2024) | ||
| Densidá | 21,13 hab/km² | ||
| Xentiliciu | |||
| Más información | |||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
| ayto-salas.es | |||
 | |||
.svg){kind=small}
La capital del conceyu ye la villa homónima de Salas, y xunto a ésta, destaquen les llocalidaes de Corniana, allugada al Este na vega del Narcea, na so confluyencia col Nonaya, y La Espina, pueblu asentáu nuna encruceyada estratéxica, no alto del Puertu de La Espina, dende onde'l camín se bifuerca en direición a Tinéu, y d'ellí a La Puela o Cangas del Narcea; o bien contra tierres de Valdés, descendiendo la carretera pel valle del ríu Esva contra Brieves, Trevías o Ḷḷuarca, yá na costa.
Historia
editarPrehistoria y dómina romana
editarLos primeros indicios que demuestren la esistencia d'ocupación humana nel conceyu provienen d'estremaos afayos, espardios per tol conceyu, de materiales llíticos de momentos paleolíticos.
Les primeres evidencies más sólides correspuéndense col periodu megalíticu, siendo manifestada la so esistencia en dellos llugares con formaciones de necrópolis tumulares. Son de destacar los túmulos de la Sierra de las Traviesas en Ḷḷeiguazu, el túmulu de Tierra Riba en Cermoñu, la necrópolis de La Campa de San Xuan en Maecina y la necrópolis de Penausén nel Altu de Carrales (La Bouga). De la Edá del Bronce descúbrense distintos materiales metálicos como una bruesa plana de bronce atopada nel Regueiru Secu (Figares), y les brueses de calcañu y anielles d'Alava y Maeza.
Conócense dagunos castros en Casazorrina, Alava, Llaniu, Llinares, Prieiru, Godán, Santiagu la Barca, San Esteban, San Antolín de las Dorigas, Figares y Soutu de los Infantes. Néngún d'ellos recibió l'atención arqueolóxica que mos confirme la so correspondencia cronolóxica o cultural, anque sería d'esperar que partan de la Edá del Fierro hasta llegar a los primeros momentos de la dómina romana.
La ocupación romana dexa varies muestres nel conceyu, siendo importantes les numberoses esplotaciones auríferes que se manifiesten con bien de queraos mineros (como les de Godán-Ablaneda, Carllés, El Couríu); canales hidráuliques (como les que van dende La Pereda hasta Ablaneda y Godán); y banzaos de captación d'agua (como los de Las Mueḷḷes o'l Pozu Fuḷḷeiricu). En rellación de proximidá al llabor estractivu d'Ablaneda apaeció una llábana que contenía la inscripción romana de: "equí reposa Flaviu Cabarcu, fíu d'Auledio y de Caya, de la tribu o la familia de Beriso fallecíu a los 15 años d'edá". Otres evidencias arreyaes cola presencia romana son los restos de un vicus romanu nel paraxe de Las Murias, Doriga, y bien de topónimos que podríen facenos albidrar la so procedencia romana.
Edá Media
editar.JPG)
La primer noticia documentada de Salas, correspuende a la dómina medieval ye nella fáese referencia a una donación efectuada pol infante Gonzalu, fíu d'Alfonsu III, nel añu 896 al obispáu Uvieín, cediéndo-y dellos bienes ente los que s'atopaba la ilesia de Samartín. Fruela II cede el 912 la Villa Azeliana en Salas y Anonaya y en el 1006 la reina Velasquita cede'l monesteriu de Samartín de Salas.
Del añu 1024 data la fundación d'un monesteriu que taría venceyáu enforma al conceyu. Trátase del monesteriu de San Salvador de Corniana, construyíu por orde de la infanta Cristina Bermúdez y que sería cedíu nel añu 1122 pol conde Suero Bermúdez y la so esposa Enderquina a la orde de Cluny. El 21 de xunetu de dicuchu añu Alfonsu VII concede y llenda'l cuetu del monesteriu, con una xurisdicción de la que dependería la población, hasta que pase al conceyu independiente de Salas en 1827, entrado yá'l sieglu XIX. En 1138 Alfonsu VII de Lleón, dio les llocalidaes de Salas, Llamuñu, y los cuetos de San Salvador y Llinares a la familia Llamuñu, pasando estes llocalidaes a ser el Señoríu de Salas, la familia Llamuñu caltendría'l títulu de Señores de Salas hasta l'abolición de los Señoríos en 1837.
La villa de Salas apaez en fontes documentales asociaes al ríu que flúi peles sos tierres, conociéndose como Salas de Nonaya. Salas foi poblándose pali que pali llegando a consiguir en 1277 la carta puebla por obra y gracia d'Alfonsu X, instituyéndose la villa y el conceyu de Salas. El nucleu xenerador de la puebla constituyíalu un castiellu donáu pola reina Urraca en 1120 al Conde Suero. Esta concesión de puebla acarreará varios conflictos col cuetu monacal de San Salvador de Corniana al que desplazó la influyencia sobre la zona.
En 1277 Salas yá exerz vida conceyera roblando la carta de xermandía colos conceyos d'Avilés, Pravia, Grau, Somiedo, Valdés, Tinéu, Cangas del Narcea y Allande, teniendo esti fechu llugar en La Espina. A principios del sieglu XIV, en 1301, hebo un conflictu ente l'arzobispu d'Uviéu y el conceyu de Valdés porque los habitantes del Cuetu de Ḷḷaviu son recibíos como vecinos en Ḷḷuarca. Asina mesmo, en 1316, mentes la minoría d'edá d'Alfonsu XI, Salas forma parte, xunto con otros munchos conceyos asturianos d'una xermandía que tenía como oxetivu principal caltener l'orde n'aquellos momentos difíciles. Yá na segunda metá del sieglu XIV, ente 1373 y 1382, Salas cai baxo'l señoríu del conde don Alfonsu, fíu bastardu d'Enrique II de Trastámara. Sicasí, la actividá subersiva inacadigable del conde nun entardó en provocar el final d'esti curtiu paréntesis na historia conceyera de Salas.
A finales del sieglu XV, en 1490, naz una xermandía nueva formada polos conceyos de Grau, Pravia, Salas, Valdés y Miranda, que solicitan a los monarques el reconocimientu d'una personalidá xurídica unitaria. Estos conceyos taríen más tarde axuntaos nel mesmu partíu dientro de la Xunta Xeneral del Principáu. Nes xuntes anteriores a la formación del Principáu d'Asturies, Salas tuvo representada nelles pente medies de Pedro Díaz de Salas y García Fernández de Doriga. A partir de 1594 la representación del conceyu vien dada poles families Doriga y Maeza qu'acabaríen fusionándose nun mesmu fonduxe.
El conceyu foi siempre un llugar de pasu obligáu nes pelegrinaciones a Santiago pel so percorríu interior, lo que fizo que nel territoriu esistieren hospitales p'atender a estes persones, resultando de cierta importancia los de Corniana, Salas y La Espina. Esi últimu, curiosamente, dependía de la Mitra Compostelana.
Edá Moderna
editarA finales del sieglu XVI, en 1594 (los años finiseculares), el conceyu de Salas apaez formando parte de la Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies. Únicamente escapen del gobiernu municipal los siguientes cuetos: el d'abadengu de Corniana, que cuntaba daquella con unos 100 vasallos (ensin cuntar les vilbes), que comíen dos veces al añu col abá y caún d'éstos estimábase que podía valir 5.000 maravedinos; el cuetu de Soutu los Infantes; el cuetu de Llinares, de curtia duración y; el cuetu de Ḷḷaviu, xurisdicción de la obispalía, pasa, cola desamortización de bienes eclesiásticos promovida en tiempos de Felipe II, a ser remíu polos sos vecinos el 3 de marzu de 1583 (por un valor de 706.557 maravedinos), y conviértese entós n'ayuntamientu autónomu.
Los trés cuetos más importantes caltienen la so xurisdicción al marxe del conceyu a mediaos del sieglu XVIII. El de Corniana presentaba una estensión de 8.790 díes de gües, sumaba 116 vecinos (ensin les vilbes) y el so mayor facenderu yera'l monesteriu, que cuntaba ente los sos bienes un molín y la botica. El de Soutu los Infantes comprendía unos 11.280 díes de gües y 60 vecinos (tamién ensin les vilbes) y pertenecía al marqués de Valdecarzana que, amás, yera'l so mayor facenderu. Finalmente'l cuetu de Ḷḷaviu con 2,5 llegües de perímetru (unos 7,5 km), siguía en manes de los sos vecinos; la so facienda más rica pertenecía a Fernando de Prado, correxidor de Calatrava.
Edá Contemporánea
editarEl sieglu XIX pondrá fin a esta situación. En 1804 intégrense les parroquies de San Antolín de las Dorigas, San Esteban, San Xustu las Dorigas y Doriga provenientes de Grau. En 1809 el mariscal Ney anicia la invasión francesa d'Asturies pel occidente y pasa per Salas. Hasta'l 17 de mayu, en llegando yá les tropes de Napoleón a Corniana, el marqués de la Romana, xeneral del exércitu de defensa, nun alvierte la situación, perdida yá toa capacidá de rempuesta. Cola segunda invasión de 1810, dirixida pol mariscal Bonet dende l'oriente d'Asturies, l'exércitu asturianu instaló'l so cuartel xeneral na villa, pero les sos llinies fueron rotes y la llocalidá volvió a ser ocupada. Asina mesmo, en 1836, pela Primer Guerra Carlista, la partida mandada pol xeneral Pablo Sanz sufrió una derrota contundente'l 24 d'ochobre tres fracasar nel so intentu de tomar Uviéu.
En 1820 Salas coviértese en cabeza de partíu xudicial y pel trieniu lliberal créase un ayuntamientu independiente en La Espina con xurisdicción tamién sobre otros llugares. Pero l'añu más importante será 1827, fecha nel que s'integren nel conceyu los cuetos históricos de Corniana, Soutu los Infantes y Ḷḷaviu (el fugaz conceyu de La Espina fixéralo yá en 1823). Poco dempués, en 1835, suprímese'l monesteriu de San Salvador de Corniana, y el so templu pasa a ser ilesia parroquial baxo l'advocación de San Xuan Bautista.
La segunda metá del sieglu XIX y primeros años del sieglu XX aportaron al conceyu dellos procesos d'importancia, sobre manera nel ámbitu socioeconómicu. Introdúcense nuevos cultivos como la remolacha azucrera, destinada a la fábrica de Pravia y el tabacu, fundamentalmente na vega del Narcea (especialmente en Ḷḷaniu). Nes primeres décadaes del sieglu XX asístese a lenta sustitución del policultivu cerealista por un monopoliu especializáu nel ganáu vacunu, con destín a los mercaos de carne primero y a la producción lláctea dempués. El retornu de los indianos con riqueza faise particularmente evidente en Maeza, llamada inclusive la pequeña Cuba. En 1900 construyóse l'ayuntamientu.
Per otra parte, nel Real Decretu de 5 d'agostu de 1929, dixébrense les parroquies de Folgueras y Cordoveiru amestándose al conceyu de Pravia,[1] adquiriendo Salas la fisonomía actual.
A propósitu de la revolución de 1934, el xeneral López Ochoa pasa per Salas nel so avance a la zona central d'Asturies, onde reprimirá la revuelta. Tamién afeuta a Salas la penetración de columnes gallegues na guerra civil: la de Tejeiro, que venía pela costa y la de Gómez Iglesias, que venía pel interior. Dambes converxeron en La Espina'l 27 d'agostu de 1936. Les fuercies conxuntes progresen despacio, a cuenta de los intensos combates. Ye la primer vez que les tropes de la defensa republicana cuenten con apoyu aereu, circustancia que se fai notar. El frenazu énte Salas costó-y a Tejeiro'l mando de les dos columnes, que Mola dio entóncenes al teniente coronel De Miguel. El 3 de setiembre cayía la villa de Salas. Díes dempués, les columnes rebeldes tenten de continuar el so avance, anque en Cabruñana alcuéntrense con una nueva oposición que-yos fai aparar la marcha. Asina y too, les tierres de Salas quedaren ya na zona nacionalista aunque non dafechu. En payares los republicanos llogren curtiar les comunicaciones ente Grau y Salas, anque los nacionalistes restablecen la posición al poco, esta vuelta de xeitu definitivu. Peracabada la guerra, Salas inclúise nel campu d'operaciones de la partida guerrillera de José Fernández, más conocíu como Pin de Dimas, tres del so resurdimientu en 1947, abondos años dempués d'evadir la cálcele.
En 1959, de la que se diba a escomenzar la so restauración, argayó unabona parte de la torre de Salas. La intervención na torre tuvo de ser más agresiva de lo previsto, dando como resultáu una estraña forma historicista, de corte francés, que s'alloña enforma de la vieya. El palaciu empobinóse en feches recientes a l'actividá cultural y hostelera. En 1989 rehabilitáronse'l claustru y les dependencies monástiques de Corniana y realizáronse al son d'unos trabayos arqueolóxicos d'alcance llimitáu.
En 1991 entra en serviciu la variante de Salas, tendente a iguar los problemes de tráficu derivaos de la función secular de centru de comunicaciones de la capital conceyera.
Nos caberos años varios procesos históricos afeuten al conceyu, como al restu de aries rurales asturianes: la emigración a América (primero) y Europa (dempués), coles típiques figures de los indianos; el despoblamientu de los pueblos; la desarticulación de los esquemes identitarios-culturales-productivos tradicionales, cola irrupción del esquema productivu de mercáu, modernización de les eeplotaciones agropecuaries, la converxencia europea...
La so superficie total ye de 227,10 km², y la so población actual abarca a 6.195 persones, siendo la villa capital, La Espina y Corniana los principales nucleos de población. La carretera N-634, que treviesa'l conceyu d'este a oeste, ye la so vía de comunicación más importante, anque ta previstoque ceda'l so a la nueva atutovía A-63 (Uviéu-La Espina) -güei en construcción- teniendo prevista la so inauguración hasta Salas en 2011. Completen la so rede viaria delles carreteres autonómiques y comarcales como l'AS-15 (Corniana-Puertu de Zarréu), l'AS-16 (Sotu'l Barcu-Corniana), l'AS-216 (La Espina-Tinéu) y l'AS-225 (Pravia-Salas).
El terrén del conceyu ye silurianu, como la de la mayor parte del occidente asturianu, predominando les pizarres, con presencia tamién de grauwacka y cuarcita. Hai tamién grupos de granitu y dalgunos manchones de terrén carbóníferu. Ente los minerales que s'obtienen del terrén alcontramos magnesita, baritina, caolín, mármol, alabastru y xacimientos ensin esplotar de fierro y cobre.
En cuantes a laso orografía hai que destacar que Salas presenta una orografía de monte medu y abondo homoxénea, comprendiendo más del 80% del terrén a una altitú d'ente 200 y 800 metros. La villa de Salas alcuéntrase a una altitú de 239 msnm. Los montes principales son al norte, les sierres del Faéu y la Zreizal, al sur las de Couríu y Cermoñu, na zona oriental tenemos les sierras de Ḷḷourís y Las Nisales, La Sollera y parte de la de Sandamiás, al oeste tenemos les de Ḷḷaviu, Aguión, Cuerva, Las Gaḷḷinas, Boudenaya y El Pebidal. Na zona central del conceyu alcontramos Los Priosíos y El Visu, atopádose capital a los sos pies.
Hidrografía
editar.JPG)
Dientro de los ríos que bañEn el territoriu'l más importante ye'l ríu Narcea, direutamente o pol so afluente principal el ríu Nonaya. Ye un ríu salmoneru y treviesa'l conceyu de sur a norte, anque cambia de direición de contino pela so zona oriental. Recibe en Corniana les agües del Nonaya. Otru cursu destacáu ye'l ríu Aranguín que percuerre'l norte na llende de Pravia y qu'entrega les sos agües al Nalón. El ríu Ḷḷaviu anicia'l so cursu na arredolada de Buscabreiru, pasando llueu a territoriu valdesanu formando parte de la cuenca del ríu Esva.
Clima
editarEl clima que se presenta na zona ye básicamente'l que se da nel país en zones asemeyaes, anque danse equí ciertes traces diferenciales. El grau d'humedá oscila ente un mínimu del 71% y un máximu de 84%, teniendo una temperatura media añal de 13,5 °C.
Vexetación
editarLa so vexetación ta compuesta principalmente por castañales, que se dan nes lladeres visiegues y de los que'l so frutu yera parte fundamental na alimentación de la xente llariego. Tamién alcontramos carbayos y dellos bedulios. Les coníferes en forma de pinos y los ocaliptos son especies cada vez con más presencia na zona, destacando la estensión masiva de la última especie, algamando cuasi cotes destructives pa la riqueza natural y paisaxística del conceyu, como de toa Asturies. Nes viesques ribereñes ye fácil alcontrarnos con fresnos, umeros, chopos, salces y pláganos.
Falaremos tamién de los texos, asociaos a edificios relixosos y allugándose ún en Samartín de más de 15 metros d'altura y 6 de diámetru que consideróse como monumentu natural. Tamién la zona noroeste presenta una zona declarada como Paisaxe protexíu y que correspuende a la cuenca del ríu Esva.
El conceyu de Salas dividese en 28 parroquies:
Evolución demográfica
editar
 |
Salas ye ún de los mayores referentes dientro del país no que se refier a la perda paulatina de la población pel sieglu XX, pasando de tener una población entamos del mesmu de 17.296 habitantes a 4.799 anguaño. La emigración ye ensin dulda dala la mayor culpable d'esti fenómenu, siendo primero les salíes ultramarines a América y dempués, a mediaos de la centuria, un movimientu dirixíu a centroeuropa, a Madrid y sobre too al centru industrial del país, los principales puntos de destín. Los asentamientos prodúcense en dos zones claramente marcaes; les vegues, que tienen les meyores tierres y que son les más poblaes. Y les lladeres de los montes, que son les más afeutaes pol despoblamientu.
Política
editarEl partíu políticu que más tiempu gobernó'l conceyu, con José Manuel Menéndez Fernández a la cabeza, ye la FSA-PSOE (ver Llista d'alcaldes de Salas). Sicasí, l'actual alcalde ye Sergio Hidalgo Alonso por mor d'un pautu ente Foru Asturies y Partíu Popular.
| Partíu | 1979 | 1983 | 1987[2] | 1991[2] | 1995[2] | 1999[2] | 2003[2] | 2007[2] | 2011[3] | 2015 |
| FSA-PSOE | 6 | 6 | 9 | 8 | 10 | 8 | 7 | 6 | 3 | |
| FAC | 5 | 9 | ||||||||
| CD / AP / PP | 3 | 7 | 5 | 4 | 5 | 2 | 5 | 5 | 2 | 1 |
| PCE / IX-BA | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | |
| UCD / CDS | 4 | 2 | ||||||||
| UCA | 6 | |||||||||
| CIS | 1 | |||||||||
| Total | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 | 13 |
Economía
editarTocántenes a l'actividá económica del conceyu, el sector primariu ye tovía'l que xenera un mayor númberu d'emplegos, representando a un total del 50,85% del total. La ganadería ye la ocupación mayoritaria, siendo la cabaña vacuna la que tien mayor presencia nel conceyu. La so orientación productiva ta cuasi na so totalidá, empobinada al sector llacteu. L'agricultura, principalmente, ta orientada haza al autoconsumu, siendo arbeyos, verdures y fabes los sos productos más cultivaos.
Nel sector secundariu industrial y de la construcción, destaquen les industries dedicaes a la fabricación d'alimentos, siendo la factoría lláctea radicada nel conceyu, la qu'axunta a un mayor númberu d'emplegos na fábrica de Danone. Otres rames d'esti sector con cierta importancia son, les madereres, les cerámiques y les tresformadores de metales. Güei representa al 19,68% de la población activa del conceyu.
Por último y en rellación col sector terciariu, hai que comentar que xenera'l 29,45% de los emplegos llocales, destacando'l comerciu y la hostelería. Ye na capital onde se concentra la mayor parte d'estos servicios, teniendo tamién Corniana y La Espina, anque en menor cantidá.
| Númberu de trabayadores | Tantu por cientu | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| TOTAL | 1.554 | 100 | |||
| Agricultura, ganadería y pesca | 410 | 26,38 | |||
| Industria | 291 | 18,73 | |||
| Construcción | 99 | 6,37 | |||
| Servicios | 754 | 48,52 | |||
| * Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI | |||||
| Usu | Superficie (km²) | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Tierres de llabrantíu | 8,28 | ||||
| Praderíes | 69,29 | ||||
| Terrenu forestal | 114,71 | ||||
| Otros usos (industrial, residencial, tierra ermo...) | 34,83 | ||||
| * Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI | |||||
| Ganaderíes de bovín | 418 | ||||
| Cabeces de ganáu bovín | 12.103 | ||||
| Cabeces de ganáu ovín | 875 | ||||
| Cabeces de ganáu cabrín | 97 | ||||
| Ganaderos con cuota llechera | 140 | ||||
| Quilos de cuota llechera | 34.789.474 | ||||
| Metros cúbicos de madera valtao | 36.755 | ||||
| * Datos tomaos del Anuariu Estadísticu d'Asturies 2011, SADEI | |||||
Arte
editarDientro de les sos obres artístiques destacaremos en primer llugar el monaesteriu de San Salvador de Corniana. La parte más antigua d'elli ye la ilesia d'estilu románicu llevantada nel sieglu XII. Poseye trés naves con triple cabecera de planta semicircular y un torruxón. Los retablos absidiales son de gran interés, pos nelli danse los primeros exemplos de clasicismu arquiteutónicu y naturalismu escultóricu barrocu d'Asturies. Les dependencies propies del monesteru son fechaes a finales del XVII principios del XVIII. Lo más destacao d'elli constitúilo la so portada, onde s'encuadra tol raigañu decorativu.
La ilesia de Samartín en Salas ye tamién d'importancia. Fundada nel sieglu X, anque reformada ente los sieglos XV y XVIII, presenta elementos prerrománicos (varies inscripciones) que güei s'alcuentren agospiaes nel muséu asitiú na torre del palaciu de Valdés Salas.
Nel centru de la Villa atopamos la Colexata de Santa María la Mayor construyida na primer metá del sieglu XVI, anque en sieglos posteriores amiéstense-y les capielles, ye de planta cuadrada con una portada llateral onde s'alluguen varios escudos d'armes. El monumentu más importante que contién la colexata ye'l mausoléu de D. Fernando Valdés Salas (Inquisidor xeneral y fundador de la Universidá d'Uviéu ente otres coses), realizado ente 1576 y 1582 n'alabastru pol escultor italianu Pompeyo Leoni.
En Doriga tenemos el templu parroquial de Santa Olaya, consagráu pol obispu don Pelayu en 1121, conserva muestres romániques como la portada sur y la planta. D'idénticu orixe románicu afáyase na ilesia de San Xuan Bautista en Godán. Por último hai que sorrayar la Capiella de San Roque (Salas), del sieglu XVII, ye lo que queda del vieyu hospital.
Tocántenes a la so arquiteutura popular, mencionaremos primeramente'l conxuntu formáu pola torre y el palaciu Valdés Salas, asitiaos dambos monumentos nel centru de la villa de Salas y uníos por una ponte orniada con escudos. La torre construyóse nel sieglu XIV y reconstruyida en 1960, y el palaciu na primer metá del sieglu XVI, y poseye dos torres, patiu central y capiella.
En Doriga alcontramos el Palaciu de Doriga, construyíu en distinyes époques, la torre ye del sieglu XIV y el restu del edificiu del sieglu XVI y arrodiáu per un formosu parque. Poseye grandes columnes toscanes.
Otro palaciu importante ye'l Palaciu de Toreno (La Granxa), del sieglu XVII cuenta con una capiella, y ye una gran construcción dotada d'un parque ampliu con xardinos. Tamién son destacables: la Casa de Llongoria (Llaniu), del sieglu XVIII. Ye un magníficu exemplu d'arquiteutura rural d'estilu cuidáu. La Casa del Xanzu (Salas), del sieglu XVII, con un escudu d'armes na so fachada, yera antigua parada de dilixencies. La Casa de María Veiga o Miranda (Salas), de la primer metá del sieglu XVII, poseye un corredor na so parte central convertíu en galería y ostenta un escudu d'armes na fachada principal.
La importancia artística del conceyu culmina cola declaración del Conxuntu Históricu de la Villa de Salas como Bien d'Interés Cultural el 18 de marzu de 1994.
Fiestes
editarEnte les sos fiestes principales, destacaremos:
- Nel mes d'abril, les fiestes d'abril en Salas, l'últimu domingu y l'últimu martes del mes.
- Nel mes de xunu, les fiestes de San Xuan en Corniana'l día 24 y les de San Pedru en Maecina'l día 28.
- Nel mes de xunetu tenemos La Fiestona na llocalidá de La Espina.
- Nel mes d'agostu, son les de San Llourienzu en Llaniu'l día 10, la Romería d'El Visu en Salas el día 15, esti mesmu día ye la Romería de Nuesa Señora de Corniana. La siguiente fin de selmana al día d'El Visu (siempre y cuando El Visu caya de llunes a miércoles, sinón ye'l siguiente), son les fiestes del Bollu, de xueves a domingu.
Ye'l conceyu de Salas en temes de festexos y de folklore, ún de los más ricos d'Asturies, celebrándose nel so suelu infinidá de celebraciones onde la tradición, la fiesta, la gastronomía y el deporte, entemécense pa ofrecernos lo meyor de la so xente.
Salinos ilustres
editar
- Fernando Valdés Salas, Inquisidor Xeneral de la Corona de Castiella, Arzobispu de Sevilla, y fundador de la Universidá d'Uviéu.
- José García Díaz, empresariu y alcalde de Zaragoza, nacíu en Casa Lluisón, en Cortes (Salas) en 1846, y fallecíu en Zaragoza en 1918, xerarca de la ilustre familia aragonesa García-Mercadal; procenitor del escritor ya historiador José García Mercadal y del arquiteutu y académicu Fernando García Mercadal.
- Juan Velarde Fuertes, economista.
- Manuel Díaz Vega, presidente del Comité Téunicu d'Árbitros
- Luján Argüelles, periodista y presentadora de televisión.
- María Eugenia Yagüe, periodista del corazón.
- Fernando Alba, escultor.
- Luis F. Álvarez, emigrante, doctor, pioneru nel diagnósticu y tratamientu de la llepra. Dellos de los sos descendientes, como Luis Walter Álvarez, son científicos de talla mundial.
Referencies
editar- ↑ Nomenclátor de entidades de población de Asturias 2006-2009.. 2010. páxs. 2. http://www.sadei.net/Publi/Demograficas/Nomen/2009/051.pdf. Consultáu'l 11/09/2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 «Direición General de Política Interior». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-11-14.
- ↑ «Eleiciones Llocales 2011». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-07-08.
Enllaces esternos
editar- (castellán) Páxina del Ayuntamientu
- (castellán) Federación Asturiana de Conceyos
.JPG){kind=link}