Constantín I

Flaviu Valeriu Aureliu Constantín(Naissus, 27 de febreru de c. 272 – Nicomedia, Bitinia y Ponto, 22 de mayu de 337) foi Emperador de los romanos dende la so proclamación poles sos tropes el 25 de xunetu de 306, y gobernó un Imperiu romanu en constante crecedera hasta la so muerte. Conózse-y tamién como Constantín I, Constantín el Grande o, na Ilesia ortodoxa, les antigües Ilesies orientales y la Ilesia católica bizantina griega, como san Constantín.

Constantín I
Emperador romanu 25 xunetu 306 (Gregorianu) - 22 mayu 337 (Gregorianu) pontifex maximus 25 xunetu 306 - 22 mayu 337 senador romanu
Vida
Nacimientu	Nix, circa 27 de febreru de 272
Nacionalidá	Antigua Roma
Muerte	Nicomedia, 22 de mayu de 337 (65 años)
Sepultura	ilesia de los Santos Apóstoles
Causa de la muerte	causes naturales
Familia
Padre	Constancio I
Madre	Helena de Constantinopla
Casáu con	Minervina Fausta
Fíos/es	Encrespo Flàvia Júlia Constantina Constante (es) Constantino II (es) Constancio II (es) Helena
Hermanos/es	Flavia Julia Constancia Eutropia (es) Anastasia (es) Julio Constancio (es) Flavio Dalmacio (es) Flavius Hannibalianus
Pueblu	Dinastía constantiniana (es)
Estudios
Llingües falaes	llatín
Oficiu	políticu, militar, soberanu
Trabayos destacaos	Debates of Constantine (en)
Santoral
21 de mayu y 6 d'abril
Creencies
Relixón	cristianismu Relixón na Antigua Roma

Llegalizador de la relixón cristiana pol Edictu de Milán en 313, Constantín ye conocíu tamién por refundar la ciudá de Bizanciu (actual Istambul, en Turquía), denomándola «Nueva Roma» o Constantinopla (Constantini-polis; la ciudá de Constantín). Convocó'l Primer Conceyu de Nicea en 325, que dio llexitimidá al cristianismu nel Imperiu romanu per primer vegada. Considérase qu'esto foi esencial pa la espansión d'esta relixón, y los historiadores, dende Lactanciu y Eusebiu de Cesarea hasta los nuesos díes, presénten-y como'l primer emperador cristianu, magar foi bautizáu cuando yá s'atopaba nel so llechu de muerte, tres un llargu catecumenáu.

Biografía

Constantín nació en Naissus (l'actual ciudá de Niš), fíu de Constanciu Cloru, y la so primer esposa Helena. En 292 el padre de Constantín casóse, en segundes nupcies, con Flavia Maximiana Teodora, fía del emperador romanu d'occidente Maximianu. Teodora daría a Constantín seis mediohermanos.

Primer tetrarquía

De primeres del sieglu IV, l'imperiu taba gobernáu por una tetrarquía: dos augustos, Dioclecianu y Maximiano, y dos césares, Constanciu Cloru y Galeriu, compartíen el poder. El mozu Constantín sirvió na corte de Dioclecianu en Nicomedia tres el nomamientu del so padre como unu de los dos césares de la Tetrarquía en 293.

Segunda tetrarquía

L'añu 305 marcó'l final de la primera tetrarquía col arrenunciu de los dos augustos Dioclecianu y Maximiano. D'esta forma los dos césares aportaron a la categoría de augusto y dos oficiales ilirios fueron nomaos nuevos césares. La segunda tetrarquía quedaba asina formada: Constancio Cloru y Severu II, como augusto y césar respeutivamente, n'occidente y Galeriu y Maximino Daya na parte oriental del imperiu.

Estatua de Constantín en York, ciudá onde foi proclamáu emperador.

Sicasí, Constancio Cloru cayó enfermu mientres una espedición contra los pictos en Caledonia, morriendo'l 25 de xunetu de 306. El so fíu Constantín atopar xunto a él nel so llechu de muerte en Eboracum (actual ciudá de York, Inglaterra), na Britania romana, onde'l so lleal xeneral Croco, d'ascendencia alemana, y les tropes lleales a la memoria del so padre proclamáron-y 039;'augusto (emperador). Simultáneamente, el césar occidental Severu II, yera proclamáu augusto por Galeriu. Esi mesmu añu'l pueblu de Roma noma emperador a Maxenciu, fíu del anterior tetrarca Maximiano. Esti postreru torna tamién a la escena política reclamando'l títulu de augusto.

Empieza asina un periodu de 20 años de conflictu que va rematar cola asunción del poder absolutu por Constantín el Grande. D'esti primer grupu de contendentes el primeru en cayer foi Severu traicionáu poles sos tropes; ente que pela so parte Constantín y Maximiano alcordaben una alianza. A la fin del añu 307 había 4 augustos: Constantín, Maxenciu, Maximiano y Galeriu y un solu césar, Maximino Daya.

A pesar de la mediación de Diocleciano, a la fin del añu 310 la situación yera entá más confusa con siete augustos: Constantín, Maxenciu, Maximiano, Galeriu, Maximino, Licinio —al qu'introduxera nel bracéu Diocleciano— y Domicio Alejandro, vicariu d'África y autoproclamado augusto.

Nesta redolada convulso empezaron a sumir candidatos: Domicio Alejandro foi asesináu por orde de Maxenciu; Maximiano suicidóse asediado por Constantín y Galeriu finó por causes naturales.

Triarquía (311–313)

Finalmente, Maxenciu foi apostráu polos trés augustos restantes y finalmente vencíu por Constantín na batalla de la Ponte Milvio, nes contornes de Roma, el 28 d'ochobre de 312. Una nueva alianza ente Constantín y Licinio selló'l destín de Maximino que se suicidó en siendo vencíu por Licinio en 313.

Diarquía (314–326)

A partir d'esti puntu l'imperiu quedaba estremáu ente Licinio, n'oriente, y Constantín n'occidente. Tres los enfrentamientos iniciales, dambos roblaron la paz en Serdica en 317. Mientres esti periodu dambos nomaron césares según la so conveniencia ente los miembros de la so familia y círculu d'enfotu. Nel añu 324, nuevos enfrentamientos terminaron cola victoria de Constantín sobre Licinio en Adrianópolis y Crisópolis.

Gobiernu individual (326–337)

Constantín representa la nacencia de la monarquía absoluto y hereditario. Mientres el so reináu introduciéronse importantes cambeos qu'afectaron a tolos ámbitos de la sociedá del baxu imperiu. Reformó la corte, les lleis y la estructura del exércitu. Constantín treslladó la capitalidad del imperiu a Bizanciu a la que camudó'l nome por Constantínpla. Finó, por enfermedá en 337, 31 años dempués de ser nomáu emperador en Britania. A la fin de la so vida y namái enantes de morrer bautizar pa morrer como un cristianu.

Constantín y el cristianismu

Lábaro, estandarte militar de Constantín tres la so conversión.

De xuru, Constantín seya más conocíu por ser el primer emperador romanu qu'autorizó'l cultu cristianu. Los historiadores cristianos dende Lactancio decantar por un Constantín qu'adopta'l cristianismu como sustitutu del paganismu oficial romanu. L'historiador y filósofu Voltaire, sicasí, aseguró que «Constantín nun yera cristianu» y «nun sabía qué partíu tomar nin a quién escorrer».

El so reináu aportó a un momentu crucial na historia de la Ilesia católica, na cual Constantín nun sería bautizáu hasta topase nel so llechu de muerte. Constantín ye llamáu, pola so importancia, el «decimotercer apóstol» nes Ilesies orientales.

Política relixosa

La so rellación col cristianismu foi difícil, yá que foi educáu na adoración del Dios Sol (Sol Invictus), que'l so símbolu portaba y que'l so cultu taba acomuñáu oficialmente al del emperador.

La so conversión, acordies con Eusebio de Cesarea na so Vita Constantini, foi la resultancia inmediata d'un presaxu enantes de la so victoria na batalla de la Ponte Milvio, el 28 d'ochobre de 312. Tres esta visión, Constantín instituyó un nuevu estandarte pa colar a la batalla al que llamaría Lábaro. La visión de Constantín producir en dos partes: De primeres, mientres colaba colos sos soldaos vio la forma d'una cruz frente al Sol. Tres esto, tuvo un suañu nel que se-y ordenar poner un nuevu símbolu nel so estandarte, yá que vio una cruz cola inscripción «In hoc signu vinces» («Con esti signu vas vencer»). Mandándolo pintar de momentu nos escudos del so exércitu, venció a Maxenciu. Dizse que tres estes visiones y pola resultancia militar de la batalla de la Ponte Milvio, Constantín convirtióse de momentu al cristianismu.

Piénsase que la influencia de la so familia foi en parte la causa de la so adopción del cristianismu. Dicir de la so madre Elena, que probablemente naciera nuna familia cristiana, anque nun se sabe práuticamente nada de la so redolada, quitando que la so madre yera fía d'un mesoneru y que'l so padre foi un esitosu soldáu, una carrera qu'escluyía la práutica abierta del cristianismu pos el cultu contemporaneu de los soldaos yera'l mitraísmo (adoración de Mitra). Sábese sicasí qu'Elena realizó nos sos últimos años numberoses pelegrinaciones. (Vease: Fiesta de les Cruces.)

Poco dempués de la batalla de la Ponte Milvio, Constantín apurrió al papa Silvestre I un palaciu romanu que perteneciera a Diocleciano y enantes a la familia patricia de los Plaucios Lateranos, col encargu de construyir una basílica de cultu cristianu. El nuevu edificiu construyóse sobre los cuarteles de la guardia pretoriana de Maxenciu, los Equites singulares, convirtiéndose en see catedralicia so la advocación del Salvador, substituida ésta más tarde pola de San Xuan. Anguaño conocer como Basílica de San Xuan de Laterano. En 324 l'emperador fixo construyir otra basílica en Roma, nel llugar onde según la tradición cristiana martirizaron a San Pedro: la llomba del Vaticanu, qu'anguaño acueye a la Basílica de San Pedru. Nel 326, sofitó financieramente la construcción de la ilesia del Santu Sepulcru en Xerusalén.

En febreru del añu 313, y probablemente aconseyáu pol obispu de Córdoba Osio, Constantín axuntar con Licinio en Milán, onde promulgaron el Edictu de Milán, declarando que se dexara a los cristianos siguir la fe de la so eleición. Con ello, retiráronse les sanciones por profesar el cristianismu, so les cualos, munchos fueren martirizaos de resultes de les persecuciones a los cristianos y devolviéronse les propiedaes confiscadas a la Ilesia. L'edictu non yá protexó de la persecución relixosa a los cristianos, sinón que sirvió tamién pa les demás relixones, dexando que cualquier persona pudiera adorar a la divinidá qu'escoyera. Un edictu similar yá s'emitiera nel añu 311 por Galeriu, entós emperador, primero ente los sos iguales, de la tetrarquía. L'edictu de Galeriu concedía a los cristianos el derechu a prauticar la so relixón, pero non a recuperar los bienes confiscados. L'Edictu de Milán incluyía delles clauses qu'establecíen que toles ilesies confiscadas mientres la persecución de Diocleciano, seríen devueltes, según otres disposiciones sobre los enantes escorríos cristianos. Sicasí y ello ye que a partir d'esi puntu'l cristianismu pasa a adquirir l'estatus de relixón privilexada y empecípiense les persecuciones a les demás relixones.

Tres l'edictu abriéronse nueves víes d'espansión pa los cristianos, incluyendo'l derechu a competir colos paganos nel tradicional cursus honorum pa les altes maxistratures del gobiernu, otorgando privilexos al cleru (exención, por casu, de ciertos impuestos), según tamién ganaron una mayor aceptación dientro de la sociedá civil polo xeneral. Dexóse la construcción de nueves ilesies y los líderes cristianos algamaron una mayor importancia (como exemplu d'ello, los obispos cristianos adoptaron unes postures agresives en temes públiques que nunca enantes se vieron n'otres relixones).

Per otra parte, Constantín retendría'l títulu de pontifex maximus hasta la so muerte, un títulu que los emperadores romanos llevaben como cabeces visibles del sacerdociu paganu. Según los escritores cristianos, Constantín declararíase finalmente, a sigo mesmu, cristianu cuando tenía más de cuarenta años, escribiendo a los cristianos pa dexa-yos claro que creía que debía'l so ésitu a la proteición del Dios cristianu.

Constantín tampoco patrocinaría namái al cristianismu. Dempués de llograr la victoria na batalla de la Ponte Milvio (312), mandó alzar un arcu triunfal, l'Arcu de Constantín, construyíu nel 315 pa celebralo. L'arcu que ta decoráu con imáxenes de la Victoria con trofeos y sacrificios a dioses como Apolo, Diana, y Hércules, nun contién nengún simbolismu cristianu.

Follis: moneda de Constantín con una representación del Sol Invictus y l'inscripción SOLI INVICTU COMITI, c. 315.

Nel 321, Constantín dio instrucciones por que los cristianos y los non cristianos tuvieren de tar xuníos na observación del «venerable día del sol», que faía referencia a la esotérica adoración oriental al sol, que Aureliano ayudara a introducir. Les monedes inda llevaríen los símbolos de cultu al sol (Sol Invictus) hasta'l 324. Inclusive dempués de que los dioses paganos sumieren de les monedes, los símbolos cristianos apaecíen namái como atributos personales de Constantín: Ji y Ro ente les sos manes o na so lábaro, pero nunca na mesma moneda. Inclusive cuando Constantín dedicó la nueva capital de Constantínpla, que se convertiría na sede de la cristiandá bizantina mientres un mileniu, facer usando la diadema de rayaes de Apolo.

Constantín, siguiendo una estendida costume, nun foi bautizáu hasta cerca de la so muerte en 337, cuando la so eleición recayó sobre l'obispu arrianu Eusebio de Nicomedia, quien a pesar de ser aliáu d'Arriu, entá yera l'obispu de la rexón. Eusebio yera tamién amigu íntimu de la hermana de Constantín, lo que probablemente asegurara la so vuelta dende l'exiliu.

Anque'l cristianismu nun se convertiría en relixón oficial del Imperiu hasta'l final d'aquel sieglu (un pasu que daría Teodosio nel 380 col Edictu de Tesalónica), Constantín dio un gran poder a los cristianos, una bona posición social y económica a la so organización, concedió privilexos y fixo importantes donaciones a la Ilesia, sofitando la construcción de templos y dando preferencia a los cristianos como collaboradores personales.

Iconu onde apaez Constantín presidiendo'l Primer Conceyu de Nicea (325) y teniendo anacrónicamente el testu del Símbolu niceno constantinopolitano na forma adoptada nel Primer Conceyu de Constantínpla (381) col inicial πιστεύομεν (creemos) sustituyíu por πιστεύω (creo), como na lliturxa.

Como resultáu de too esto, los discutinios de la Ilesia, qu'esistieren ente los cristianos dende mediaos del sieglu II, yeren agora aventaes en públicu, y frecuentemente d'una forma violenta. Constantín consideraba que yera'l so deber como emperador, designáu por Dios pa ello, aselar los desórdenes relixosos, y por ello convocó'l Primer Conceyu de Nicea (20 de mayu al 25 de xunetu de 325) pa terminar con dalgunos de los problemes doctrinales qu'infestaben la Ilesia de los primeros sieglos, especialmente'l arrianismu.

Mientres los discutinios de calter teolóxicu nel conseyu de Nicea, pol analís de les cartes escrites por Constantín, s'evidencia una gran falta de formación teolóxica, y los estudiosos refuguen la posibilidá de qu'él pudiera influyir na doctrina de la Ilesia debíu xustamente a esti desconocimientu en teoloxía. Munchos pregúntense por qué'l papa Silvestre I nun asistió a dichu conceyu, siendo'l más indicáu pa presidilo. Por esto dalgunos creen que Constantín establecía una nueva relixón, tresfiriendo a ésta ornamientos paganos que-yos yeren propios a los xentiles, adoptaos y santificados pola Ilesia, que nun afectaben nin alteriaben la doctrina y enseñances cristianes de la Ilesia. Sía comoquier, él inauguró'l conceyu vistíu imponentemente, dio un discursu inicial afatiáu con teles y accesorios d'oru, pa demostrar xustamente'l poderíu del Imperiu per un sitiu, y el sofitu ya interés al conceyu dende l'estáu, pol otru. L'estáu aprovió de comida y agospiamientu, ya inclusive de tresporte, a los obispos que converxeron a Nicea pal conceyu. Per otru llau, magar esistieren conceyos primero que el de Nicea, ésti foi'l primer conceyu ecuménicu (universal), cola participación d'alredor de 300 obispos (la mayoría de fala griega), lo cual representó una minoría yá qu'en tol territoriu del Imperiu había cerca de 1000 obispos. La importancia del mesmu mora na formulación del Credo Niceno (redactáu en griegu, non en llatín) qu'esencialmente permanez inalteráu nel so mensaxe 1700 años dempués, y n'establecer la idea de la rellación estáu-ilesia que dexaría la espansión del cristianismu con una vitalidá inédita.

Nos sos últimos años de vida tamién exerció como predicador, dando los sos propios sermones nel palaciu ante la so corte y los invitaos del pueblu. Los sos sermones apregonaben de primeres l'harmonía, anque gradualmente volviéronse más intransixentes escontra les vieyes maneres paganos. Les razones pa esti cambéu de postura son meres conxetures. Sicasí, entá a la fin de la so vida siguió dexando que los paganos recibieren nomamientos públicos. Exerciendo'l so poder absolutu, fixo recitar al exércitu los sos pregones en llatín nun intentu de convertir a la clase militar al cristianismu, cosa que nun consiguió. Empezó un estensu programa de construcción d'ilesies en Tierra Santa, lo qu'espandió de forma crucial la fe cristiana y dexó una considerable medría del poder y la influyencia del cleru.

Veneración como santu

La Ilesia Ortodoxa venera a Constantín I como santu y dio-y el títulu d'Equiapóstolico polos sos servicios a la ilesia. La so fiesta ye'l 21 de mayu. Les Ilesies católiques orientales tamién lo consideren un santu, pero non la Ilesia llatina.

La persecución a los paganos

Nel añu 314, darréu dempués de la so plena llegalización, la Ilesia cristiana ataca a los paganos: nel Conceyu de Ancyra, denúnciase'l cultu a la diosa Artemisa. En 326 Constantín ordenó la destrucción de toles imáxenes de los dioses y la confiscación de los bienes de los templos. Yá en 319 prohibiera la construcción de nueves estatues de los dioses y que se rindiera cultu a les esistentes. Munchos templos paganos fueron destruyíos poles hordas cristianes y los sos sacerdotes fueron asesinaos. Ente l'añu 315 y el sieglu VI miles de creyentes paganos fueron asesinaos. Ente 316 y 326 proclámense una serie de disposiciones que favorecen al cristianismu frente a la relixón tradicional (prohibición de les haruspicia, la maxa y los sacrificios privaos, exención fiscal a los clérigos cristianos, otorgar xurisdicción a los obispos...), anque'l cristianismu nun se convierte na relixón oficial del Imperiu romanu hasta'l Edictu de Tesalónica de 380. En Dydima, Asia Menor, ye escaláu l'oráculu del dios Apolo y torturaos hasta la so muerte los sos sacerdotes paganos. Tamién son desanunciaos tolos paganos del monte Athos y destruyíos tolos templos paganos d'esi llugar.

Nel añu 326, l'emperador Constantín, siguiendo les instrucciones de la so madre Helena, destrúi'l templu del dios Asclepio en Aigeai de Cilicia y otros munchos templos más de la diosa Afrodita...: en Xerusalén, en Afka n'El Líbanu, en Mambre, Fenicia, Baalbek, etc.

Nel añu 330 l'emperador Constantín roba toles ayalgues y les estatues de los templos paganos de Grecia, pa lleva-y los y decorar el so Nova Roma (Constantínpla), la so nueva capital del Imperiu romanu.

La reaición sasánida

Más allá de les llendes del Imperiu, al este del Éufrates, los gobernantes sasánides del Imperiu persa fueren por regla xeneral tolerantes colos sos cristianos. Pero agora los cristianos de Persia podíen ser identificaos como aliaos del antiguu enemigu y fueron por ello escorríos. Nuna carta atribuyida a Constantín para Sapor II que se supón escrita en 324, apurar a Sapor a protexer a los cristianos del so reinu, tres los que Sapor II escribió a los sos xenerales:

Vais Arrestar a Simón, xefe de los cristianos. vais detenelu hasta que roble esti documentu y consienta en recaldar pa nós un impuestu doble y un doble tributo de los cristianos. Nós tenemos de llevar polos dioses el pesu de la guerra mientres ellos namái dedíquense al descansu y el placer. Habiten el nuesu territoriu y son amigos del César, el nuesu enemigu.

Cita de Roma nel Éufrates, Freya Stark 1967, p. 375

Cortesanos y funcionarios

Constantín respetaba la cultura y el cristianismu, y la so corte tuvo compuesta por vieyos, respetaos y honorables homes. A aquelles families romanes que refugaben el cristianismu refugábense-yos les posiciones de poder, magar dos tercios de los altos cargos del gobiernu siguieron siendo non cristianos ^{[ensin referencies]}.

Constantín retiró la so estatua de los templos paganos. L'arreglu d'estos templos foi prohibida, y los fondos fueron esviaos en favor del cleru cristianu. Suprimiéronse les formes ofensives d'adoración, fueren cristianes o paganes ^{[ensin referencies]}. Na reinauguración de Constantínpla en 330 efeutuóse una ceremonia metá pagana y metá cristiana. Na plaza del mercáu impúnxose la cruz de Cristu sobre'l carru del Dios Sol.

El reináu de Constantín

Filicidio

Constantín foi tamién conocíu pola so falta de piedá para colos sos parientes consanguíneos y allegaos, como por casu la execución del so cuñáu l'Emperador romanu d'Oriente Licinio en 325, a pesar de que prometiera públicamente nun executa-y enantes de la so rindición l'añu anterior. En 326, Constantín executó tamién al so fíu mayor, Encrespo y unos meses dempués a la so segunda esposa Fausta (Encrespo yera l'únicu fíu que tuvo cola so primer esposa Minervina). Corrieron rumores sobre una presunta rellación ente fiyascu y madrasca que supuestamente podría ser la causa de la roxura de Constantín, sicasí, estos rumores namái s'atopen documentaos polos historiadores Zósimo (sieglu V) y Juan Zonaras (sieglu XII) y les sos fontes nun fueron establecíes. Otra de les teoríes sobre la muerte d'Encrespo foi que Fausta taba envidiosa una y bones el fíu de Constantín nun yera fíu d'ella y yera un gran comandante militar y probable socesor al tronu, acusándolo falsamente ante l'Emperador de anti-cristianu. Depués Constantín penóse y vivió acoradáu pola muerte d'Encrespo hasta que foi bautizáu, yá que lu prometieron qu'esta ceremonia llavaría los sos pecaos.

Lleis de Constantín

Les lleis de Constantín ameyoraron en munches facetes les de los sos predecesores, anque tamién son un reflexu d'una dómina más violenta. Dellos exemplos d'estes lleis son:

• Per primer vegada, les neñes nun podíen ser secuestraes.
• Ordenóse la pena de muerte pa toos aquellos qu'abusaren de la recaldación d'impuestos recaldando más de lo autorizao.
• Nun se dexaba caltener a los prisioneros en completa escuridá, sinón que yera obligatoriu que pudieren ver la lluz del día.
• A un home condergáu podía lleváse-y a morrer al sable, pero nun podía ser marcáu na cara, sinón que tenía de selo nos pies.
• Los padres que dexaren que les sos fíes fueren seducíes seríen quemaos introduciéndo-yos plomu fundíu pol gargüelu.
• Los xuegos de gladiadores fueron esaniciaos en 325, anque esta prohibición tuvo poco efeutu.
• El propietariu d'un esclavu tenía los sos derechos llindaos, anque entá podía cutilo o matalo.
• La crucifixón foi abolida por razones de piedá cristiana, anque'l castigu foi sustituyíu pola forca p'amosar qu'esistía la llei romana y la xusticia.
• La pascua podía celebrase públicamente. El Conceyu de Nicea estableció, nel añu 325, la regla según la cual la Pascua celebraría'l primer domingu tres la lluna llena que sigue al equinocciu de primavera del hemisferiu norte; ente que los xudíos, celebrar según el Tanak, el día 14-15 del primer mes (Nisan).
• El domingu foi declaráu día de reposu'l 7 de marzu del 321, per primer vegada na historia, nel cual los mercaos permaneceríen zarraos, según les oficines públiques y talleres, sacante para'l propósitu de la lliberación d'esclavos. Dexábase, si yera necesariu, nes granxes. Este yera'l venerable día del sol.

Reforma militar

Ver tamién: Exércitu romanu tardíu

Constantín siguió la reforma introducida por Diocleciano que dixebraba'l poder civil y militar (Ferrill 1986). Como resultancia, xenerales y gobernadores teníen menos poder que mientres l'anarquía militar. Criterios tanto económicos como de seguridá llevaron al cambéu de la Gran Estratexa del Imperiu romanu mientres la primer dómina del sieglu IV. Constantín convirtió'l vieyu sistema de frontera fortificada nun sistema de defensa elástica en fondura cola formación d'una gran reserva central (Comitatenses Palatini) en desterciu de les tropes de frontera (limitanei o ripenses) y el fortalecimientu de la caballería. El mandu del nuevu exércitu móvil yera compartíu por dos mariscales de campu.

Constantín eslleió la guardia pretoriana y nel so llugar estableció les Scholae Palatinae; cuerpos de caballería d'élite, principalmente d'orixe xermánicu. Per otra parte, el tamañu de la lexón amenorgar a 1.000 soldaos.

Esti cambéu na estratexa, criticada por historiadores como Zósimo y Edward Gibbon y defendida por otros como Mommsen, permaneció hasta la cayida del Imperiu romanu d'Occidente.

Aiciones militares

La so victoria en 312 sobre Maxenciu na batalla de la Ponte Milvio convirtió-y en gobernante de tol Imperiu romanu d'Occidente. Gradualmente foi consolidando la so superioridá militar sobre los sos rivales de la yá espeñicada tetrarquía. Yá ocupada Roma celebró un trunfu poles sos victories contra los xermanos del Danubiu (296) y Rin (305-306), perses en Siria (297-299) y pictos (306). El so ésitu más importante neses campañes foi sometimientu de Chrocus, rei de los alemanes (306).

En 320, Licinio, emperador de la parte oriental del Imperiu, renegó de la llibertá de cultu promulgada nel Edictu de Milán en 313 y empecipió una nueva persecución de los cristianos. Esto supónía una clara contradicción, yá que la so esposa Constancia, hermanasca de Constantín, yera una influyente cristiana. Esto derivó nuna disputa con Constantín nel oeste, que tuvo'l so clímax na gran guerra civil de 324. Los exércitos implicaos fueron tan grandes que nun se tien constancia n'Europa d'una movilización similar siquier hasta'l sieglu XIV. Licinio, ayudáu por mercenarios godos, representaba'l pasáu y l'antigua fe del paganismu. Constantín y los sos francos colaron sol estandarte cristianu del lábaro, y dambos bandos concibieron l'enfrentamientu como una llucha ente relixones. Supuestamente degolaos en númberu, anque emponderaos pol so celu relixosu, l'exércitu de Constantín resultó finalmente victoriosu, primero na batalla d'Adrianópolis en 324 y más tarde el so fíu Encrespo dio'l golpe de gracia a Licinio na batalla naval de Crisópolis. Agora yera l'únicu emperador d'un Imperiu romanu reunificado (MacMullen 1969).

Constantínpla

Esta batalla representó'l final de la vieya Roma y l'entamu del Imperiu Oriental como centru del saber, de la prosperidá y de la preservación de la cultura. Constantín reconstruyó la ciudá de Bizanciu, que'l so nome venía de los colonu que lu fundaron nel 667 e.C. precedentes de la polis griega de Megara sol mandu de Byzas. Constantín renombró la ciudá, poniéndo-y el nome de «Nueva Roma» (Nova Roma), otorgando a ésta un senáu y oficiales civiles de forma similar a l'antigua Roma, y so la proteición de la supuesta Vera Cruz, varar de Moisés y otres reliquies sagraes. Les imáxenes de los vieyos dioses fueron reemplazaes o asimilaes cola nueva simboloxía cristiana. sobre'l llugar onde se llevantaba'l templu d'Afrodita construyóse la nueva Basílica de los Apóstoles. Delles xeneraciones más tarde espublizóse una historia sobre la visión divina que llevó a Constantín a reconstruyir la ciudá, según la cual un ánxel que naide más podía ver condució-y nun circuitu al traviés de los nuevos murios. Tres la so muerte, la ciudá volvió camudar el so nome pol de Constantínpla, «la Ciudá de Constantín», y convirtióse de forma gradual na capital del Imperiu (MacMullen 1969).

Constantín pasaría tamién a la historia poles lleis que convirtieron los oficios de carniceru y panaderu n'hereditarios, y más importante entá, por convertir a los colonos de les granxes en siervos, sentando les bases de la sociedá feudal europea de la Edá Media.

Reforma monetaria ya iconografía

A lo llargo del so reináu, Constantín introdució un importante númberu de cambeos nel sistema monetariu (Sear 1988). El tradicional áureo dio pasu a una nueva moneda, el sólidu de 4,50 gramos, como moneda estándar del Imperiu romanu. Otres nueves monedes d'oru fueron el semis o mediu sólidu y el scripulum (3/8 de sólidu). Tocantes a les monedes de plata, introdució'l miliarense de 4,5 gramos, con un valor de 1/18 de sólidu y la siliqua con un valor de 1/24 de sólidu. El follis, moneda de bronce con bañu de plata sufrió dellos amenorgamientos de tamañu; desconozse'l nome de les nueves monedes resultantes y adoptóse pa elles un nome en códigu en función del so tamañu.

Les monedes acuñaes polos emperadores revelen con frecuencia la so iconografía personal. Mientres la primer parte del gobiernu de Constantín, les representaciones de Marte y darréu d'Apolo como Dios Sol apaecen de forma constante nel aviesu de les monedes. Marte fuera acomuñáu cola tetrarquía, y Constantín quixo con esti simbolismu enfatizar la llexitimidá del so gobiernu. Tres la rotura col vieyu colega del so padre Maximiano en 309-310, Constantín empezó a reclamar el so legitima descendencia del emperador del sieglu III Claudio Góticu, l'héroe de la batalla de Naissus (setiembre de 268). La Historia Augusta del sieglu IV diz que la güela paterna foi fía d'Encrespo, siendo este Encrespo hermanu tantu de Claudio Góticu como de Quintilo. Sicasí, los historiadores abarrunten que tou pueda formar parte d'una fabricación xenealóxica» pa favorecer a Constantín.

Claudio Góticu pidiera la divina proteición del invictu Apolo/Sol. A mediaos de 310, dos años enantes de la so victoria na ponte Milvio, Constantín esperimentó una visión na cual Apolo apaecióse-y con presaxos de victoria. Tres esti fechu, l'aviesu de les sos monedes tuvieron apoderaos mientres munchos años cola lleenda «al aliáu Sol Invictus» (SOLI INVICTU COMITI). La descripción representa a Apolo con un halo solar a la manera del dios griegu Helios y col mundu nes sos manes. En 320, el mesmu Constantín apaez con un halo. Tamién esisten monedes amosando a Apolo conduciendo'l carru del sol sobre un escudu que Constantín sostién y n'otres de 312 amuésase'l símbolu cristianu del lábaro sobre l'armadura de Constantín.

Los grandes güeyos abiertos y fixos son una constante na iconografía de Constantín, anque nun yera un símbolu específicamente cristianu. Esta iconografía amuesa cómo les imáxenes oficiales camudaben dende les convenciones imperiales de les semeyes realistes escontra representaciones más esquemátiques: l'emperador como emperador, non a cencielles como Constantín, cola so amplia y característicu cazu. Esos grandes güeyos abiertos y fixos fadríense entá más grandes a midida que progresara'l sieglu IV.

El legáu de Constantín

Cabeza de bronce de Constantín I (Museos Capitolinos).

Amás de ser llamáu honoríficamente «El Grande» polos historiadores cristianos tres la so muerte, Constantín podía presumir de dichu títulu polos sos ésitos militares. Non yá reunificó l'imperiu so un solu emperador, sinón que llogró importantes victories sobre los francos y los alamanes (306-308), de nuevu sobre los francos (313-314), los visigodos en 332 y sobre los sármatas en 334. Ello ye que sobre 336, Constantín recuperara la mayor parte de la provincia de Dacia, perdida mientres llargu tiempu y que Aureliano habíase vistu forzáu a abandonar en 271. Al morrer Constantín, entamaba una gran espedición pa poner fin a la rampiña de les provincies del este per parte del Imperiu sasánida.

Foi asocedíu nel Imperiu polos trés fíos del so matrimoniu con Fausta: Constantín II, Constante y Constancio II, quien s'aseguraron la so posición por aciu l'asesinatu de ciertu númberu de partidarios de Constantín. Tamién nomó césares a los sos sobrinos Dalmacio y Anibaliano. El proyeutu de Constantín de repartu del Imperiu yera puramente alministrativu. El mayor de los sos fíos, Constantín II, sería'l destináu a caltener a los otros trés supeditaos a la so voluntá. L'últimu miembru de la dinastía foi'l so xenru Xulianu, quien trató de restaurar el paganismu.

Lleendes y donaciones de Constantín

Nos sos últimos años, los fechos históricos entemecer cola lleenda. Considerábase desaveniente que Constantín fuera bautizáu namái nel so llechu de muerte y por un obispu de dudosa ortodoxa (dizse que Eusebio de Nicomedia yera arrianu), y de esti fechu parte una lleenda según la cual el papa Silvestre I (314-335) curaría al emperador paganu de la llepra. Tamién según esta lleenda, Constantín sería bautizáu en donando unos edificios al papa. Nel sieglu VIII apaez per primer vegada un falsu documentu conocíu como «Donación de Constantín», nel cual un apocayá convertíu Constantín apurre'l gobiernu temporal sobre Roma, Italia y l'occidente al papa. Na Alta Edá Media, esti documentu usar p'aceptar les bases del poder temporal del papa de Roma, anque foi denunciáu como apócrifu pol emperador Otón III, y amosáu como'l raigañu de la decadencia de los papes pol poeta Dante Alighieri. Nel sieglu XV l'espertu filólogo y humanista Lorenzo Valla demostró la falsedá del documentu^{[ensin referencies]}.

Referencies

Bibliografía

• Asimov, Isaac (1967). L'Imperiu romanu. ISBN 84-206-3548-0.
• Bergallo, Sergio (2008). La Desapaición De Los Dioses. Consecuencies de l'Alianza del Imperiu Romanu col Cristianismu Triunfante. Enriba La Lluna, San Marcos Sierras, Córdoba, Arxentina. ISBN 978-987-24652-0-9.
• Burckhardt, Jacob (1982). Del paganismu al cristianismu. ISBN 84-375-0214-4.
• Ferrill, Arther (1986). La cayida del imperiu romanu. Les causes militares. ISBN 84-414-0398-8.
• Herbermann, Charles G.; Grupp, Georg (1908). «Constantine the Great», Robert Appleton Company: Catholic Encyclopedia.
• Sear, David R. (1988). Roman coins and their values. ISBN 0-7134-7823-3.
• Solana Sáinz, José María (2003). «El renacer del imperiu: De Diocleciano a Teodosio», Historia Antigua (Grecia y Roma). Joaquín Gómez Pantoja (coordinador), Ariel, Barcelona. ISBN 84-344-6673-2 (páxines 783-849).
• Veyne, Paul (2008). El suañu de Constantín: el fin del imperiu paganu y la nacencia del mundu cristianu. Ediciones Paidós Ibérica. ISBN 978-84-493-2155-9..

Veanse tamién

• Edictu de Milán
• Primer Conceyu de Nicea
• Constantinopla
• Imperiu romanu d'Oriente
• Arquiteutura paleocristiana

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Constantín I el Grande.

• Cristianismu-primitivu.org - L'Emperador Constantín, l'Edictu de Milán o la tolerancia del cristianismu.

• Cristianismu-primitivu.org - El Conceyu de Nicea.

• Nicéforo Grégoras: Historia del emperador Constantín, de Heraclio y de los socesores d'unu y d'otru.
  • Testu billingüe (en griegu y francés) nel sitio de Philippe Remacle (1944-2011); trad. de Louis Cousin (1627-1707): ed. de 1685, en París, Francia.

• Datos: Q8413
• Multimedia: Constantinus I Magnus