Universidá Nacional Autónoma de Méxicu

La Universidá Nacional Autónoma de Méxicu (UNAM) ye una universidá pública mexicana. Ye una de les meyores universidaes del mundu, considerando'l so estensu trabayu académicu.[1][2] [3][4] Nel 2012 y nel 2017, foi reconocida como una de les meyores 100 universidaes del mundu,[5][1] y tamién una de les más actives en materia artístico y teunolóxica. Con 342 542 alumnos, ye la más Universidaes más grandes del mundu por númberu d'alumnos grande del país y d'América Llatina (2016)[6] y con unu de los campus más grandes del mundu.[7] Nel 2016, aceptó solamente al 8% de los aspirantes pa ingresar al nivel cimeru.[8]

Universidá Nacional Autónoma de Méxicu
Universidad Nacional Autónoma de México
Situación
PaísBandera de Méxicu Méxicu
Entidad federativa (es) TraducirBandera de Ciudá de Méxicu Ciudá de Méxicu
Coordenaes 19°19′44″N 99°11′14″W / 19.328888888889°N 99.187222222222°O / 19.328888888889; -99.187222222222
Universidá Nacional Autónoma de Méxicu alcuéntrase en Méxicu
Universidá Nacional Autónoma de Méxicu
Universidá Nacional Autónoma de Méxicu
Universidá Nacional Autónoma de Méxicu (Méxicu)
Datos
Tipu universidá pública d'investigación
Fundación 22 setiembre 1910
Rector Enrique Graue Wiechers
Alumnos 360 883 (2020)
Miembru de Asociación Nacional de Universidades e Instituciones de Educación Superior (es) Traducir, Association of Public and Land-grant Universities (es) Traducir, Agence universitaire de la Francophonie (en) Traducir, Open Education Global (en) Traducir, International Council for Open and Distance Education (en) Traducir y Editoriales Universitarias y Académicas de México (es) Traducir
Propietaria de Estadiu Olímpicu Universitariu, Pumas Morelos (es) Traducir, Club Universidad Nacional, Museo Universitario del Chopo (es) Traducir, Casa del Lago Juan José Arreola (es) Traducir, XHUNAM-TDT (es) Traducir, Radio UNAM (es) Traducir, XEUN-AM (en) Traducir, Gaceta UNAM (es) Traducir, TV UNAM (es) Traducir, Museo Universitario de Ciencias y Artes (es) Traducir y Club Universidad Nacional Premier (es) Traducir
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

La construcción de la so campus principal al sur de la Ciudá de Méxicu, conocíu como Ciudá Universitaria (CU), foi llevada a cabu polos arquiteutos mexicanos Mario Pani, Enrique del Moral, Carlos Lazo Barreiro y Juan O'Gorman, ente otros; amás d'otros artistes como David Alfaro Siqueiros, Francisco Eppens Helguera y Diego Rivera. Nel 2007, el so campus central foi declaráu Patrimoniu de la Humanidá pola UNESCO.

Ye heredera de la Real y Pontificia Universidá de Méxicu,[9] fundada'l 21 de setiembre de 1551[10] col nome Real Universidá de Méxicu, y que, dempués d'inaugurar los sos cursos el 25 de xineru de 1553, a partir de 1595 convertir en «Real y Pontificia», por aciu bulda concedida pol papa Clemente VIII en Frascati (Italia), el 7 de ochobre de 1595.

La UNAM tien como propósitu'l tar al serviciu del país y de la humanidá, formar profesionistas útiles a la sociedá, entamar y realizar investigaciones, principalmente alrodiu de les condiciones y problemes nacionales, y estender, cola mayor amplitú posible, los beneficios de la cultura y la ciencia.[11][12]

Como universidá autónoma ye un organismu públicu, descentralizáu del Estáu (artículu 1 de la Llei Orgánica de la UNAM), basada nos principios de llibertá de cátedra y d'investigación, ya inspirada en toles corrientes del pensamientu, ensin tomar parte n'actividaes militantes y ganando cualquier interés individual.[11][12]

Nel 2009, foi premiada col Premiu Príncipe d'Asturies de Comunicación y Humanidaes.[13] Amás, considérase la quinta universidá más curiosa al turismu cultural nel mundu. [ensin referencies] La UNAM a lo llargo de la so historia buscó impulsar a minoríes na educación, especialmente n'árees teunolóxiques.[14] Nel 2016, la UNAM xuntar a la plataforma de ONX MUYERES, HeForShe, un movimientu solidariu en favor de la igualdá de xéneru, al reconocer qu'ésta ye condición fundamental pa tener una sociedá más democrática.

La UNAM xenera numberoses publicaciones d'interés xeneral pa toles árees del conocencia, que promueven la cultura y les ciencies. Los trés gallardoniaos col Premiu Nobel en Méxicu son egresados d'esta casa d'estudios.

Historia

editar
 
Joaquín Eguía Lliriu, primer rector de la Universidá.

El 22 de setiembre de 1910, siendo presidente Porfirio Díaz Mori, inauguróse la Universidá Nacional de Méxicu dando cumplimientu al decretu del 16 de mayu d'aquel añu que formalizaba la so Llei Constitutiva presentada por Justo Sierra Méndez,[15] llei que nun-y daba'l calter autónomu qu'adquiriría hasta'l 28 de mayu de 1929 cuando'l Presidente Emilio Portes Gil otorgar[16] y autorizó la construcción de Ciudá Universitaria. El primer rector foi Joaquín Eguía Lliriu. El proyeutu de creación de la Universidá, anque ensin un resultáu inmediata, foi propuestu por Justo Sierra en 1881, siendo diputáu y col enfotu de compensar el problema educativu. El propósitu de Sierra materializar en 1910 col actu inaugural de la Universidá Nacional de Méxicu, nel anfiteatru de la Escuela Nacional Preparatoria. Nesta dómina, siendo secretariu d'Instrucción Pública y Belles Artes, Sierra, espresó nel so discursu, que l'oxetivu educador y científico que la Universidá Nacional tenía de concentrar, sistematizar y espublizar ente'l pueblu mexicanu, yera'l de preparar pal porvenir.

Nel proyeutu de creación de la Universidá Nacional de Méxicu, integráronse'l Colexu de Minería (orixinalmente, Real Seminariu de Minería), fundáu'l 1o. de xineru de 1792; la Escuela Nacional de Medicina (orixinalmente, Establecimientu de Ciencies Médiques), fundada en 1833; la Escuela Nacional Preparatoria, fundada'l 3 de febreru de 1868, y la Escuela Nacional de Xurisprudencia, fundada en 1868, ente otres. Cabo reparar que, cola esceición del Colexu de Minería, les escueles antes mentaes fueron fundaes por decretu de los entós Presidentes Valentín Gómez Farías y Benito Juárez García pa cubrir los buecos na educación dexaos tres el zarru en 1833 y la clausura definitiva en 1865 de la Real y Pontificia Universidá de Méxicu pol Emperador Maximiliano I de Méxicu.

D'alcuerdu a documentos oficiales y al discursu de les autoridaes de la UNAM, ésta ye heredera de la Real y Pontificia Universidá de Méxicu, qu'inauguró los sos cursos el 25 de xineru de 1551, cuando yera virréi de la Nueva España don Luis de Velasco y Ruiz de Alarcón, na cai de Moneda número 2, asitiada nel Centru Históricu de la Ciudá de Méxicu. Lo anterior ye apostáu pola actual Universidá Pontificia de Méxicu, pos aliega que nun esisten razones oxetives pa esa atribución más allá de la declaración de les autoridaes de la UNAM. [ensin referencies]

 
Parte de la «megaofrenda» na UNAM pel Día de muertos.

Col pasu de los años nueves instalaciones fueron construyíes pa la UNAM na so Ciudá Universitaria, ente elles l'Estadiu Olímpicu Universitariu qu'empezó a construyise'l 7 d'agostu de 1950 y foi inauguráu'l 20 de payares de 1952,[17] y la Biblioteca Central, inaugurada'l 5 d'abril de 1956.[18]

Pa la década de los setenta, llevar a cabu un gran programa d'espansión, nel cual creáronse los cinco sedes del Colexu de Ciencies y Humanidaes, según los cinco unidaes multidisciplinarias, anguaño toes col nome Facultá d'Estudios Cimeros: FES Acatlán, FE Aragón, FES Cuautitlán, FES Iztacala y FE Zaragoza; adicionalmente, crear nel añu 2011 y 2012, campus universitarios en Guanajuato y Michoacán. ENE León y ENES Morelia.

En mayu de 1985 el Conseyu Universitariu convierte a la UNAM na primer universidá de fala hispana en cuntar con una Defensoría de los Derechos Universitarios.[19] Esti organismu depués sería'l modelu pa la creación de la Comisión Nacional de Derechos Humanos de Méxicu y les Defensorías del Pueblu de dellos países.[20]

A finales del 2005, la UNAM foi reconocida internacionalmente como una de les meyores universidaes de Hispanoamérica (América Llatina, España y Portugal) pol diariu inglés The Times) y como'l númberu 45 nel ranking mundial, que coincide tamién cola clasificación internacional llevada a cabu pola Universidá de Shanghai. Esta posición ameyoró nel añu 2006, cuando la UNAM algamó'l llugar 54 gracies a les árees d'Humanidaes y Artes, y anguaño ta na posición númberu 38 de les meyores universidaes del mundu, polo cual ye una de les meyor allugaes d'América Llatina, España y Portugal. Otres clasificaciones internacional allugar na posición 1 en Llatinoamérica. [ensin referencies]

La UNAM impulsó a la muyer na teunoloxía,[14]y entamó hackatones de muyeres.[12]

 
Biblioteca Central de la UNAM

L'escudu

editar

José Vasconcelos, como rector en 1920, espresó la importancia d'acabar cola opresión y los cruentos enfrentamientos d'antaño, los campos de batalla seríen los de la cultura y la educación sería un mediu pa llograr una nueva dómina nel país na que los mexicanos tengan presente la necesidá de fundir los pueblos y la cultura a partir de los factores espirituales, la raza y el territoriu, afigurando la unificación de los iberoamericanus. Estos elementos quedaron afiguraos nel Escudu Universitariu, representáu pola águila mexicana y el cóndor andín, formando una águila bicéfala, sofitada nuna alegoría de los volcanes y un nopal, significáu de los raigaños de los mexicanos. Na parte central del escudu atopa'l mapa d'América Llatina, que va dende la frontera norte de Méxicu hasta'l Cabu de Fornos. Enmarcando a esti mapa atopa la frase «Pola mio raza va falar l'espíritu». Na parte cimera del escudu hai un llistón que diz «Universidá Nacional Autónoma de Méxicu».

El lema

editar

El lema qu'anima a la Universidá Nacional, «Pola mio raza va falar l'espíritu», revela la vocación humanística cola que foi concebida. L'autor d'esta célebre frase, José Vasconcelos, asumió la rectoría en 1920, nel marcu de la Reforma Universitaria llatinoamericana, y nuna dómina en que les esperances de la Revolución mexicana entá taben vives; había una gran fe na patria, y l'ánimu redentor estender nel ambiente. Se "significa nesti lema el convencimientu de que la raza nuesa va ellaborar una cultura d'enclinos nuevos, d'esencia espiritual y libérrima", esplicó'l "Reforma universitaria#Maestros de la Mocedá Maestru d'América" al presentar la propuesta. Más tarde, precisaría: "Imaxiné asina l'escudu universitariu que presenté al Conseyu, toscamente y con una lleenda: 'Pola mio raza va falar l'espíritu', pretendiendo significar qu'espertábamos d'una llarga nueche de opresión".[21]

El imagotipo

editar

El 20 d'abril de 1974, l'entós rector Guillermo Soberón Acevedo presentó'l nuevu emblema deportivu de la UNAM nel Auditoriu de la Facultá de Ciencies. La universidá encargó'l diseñu a Manuel Andrade Rodríguez, como parte de la renovación de la Direición Xeneral d'Actividaes Deportives y Recreatives. La imaxe escoyer ente 16 trabayos, y riquió de más de 800 bocetos.[22]

El imagotipo componer de la cara d'un puma en doráu, realizáu a partir de la figura d'un puñu zarráu, sobre un triángulu azul con vértices arrondaos. De la mesma, esti triángulu espresa los trés pilastres fundamentales de la Universidá: La Educación, La Investigación y l'Espardimientu de la Cultura.

L'emblema del puma funge como escudu de los equipos deportivos de la universidá. Nel 2013, foi consideráu pol diariu británicu The Guardian unu de los más bellos del fútbol.[23]

Infraestructura: Campus Ciudá Universitaria

editar
 
Mural «El pueblu a la universidá, la universidá al pueblu. Por una cultura nacional neohumanista de fondura universal» (1952-1956), de David Alfaro Siqueiros, xunto a la torre de Rectoría de la UNAM. Un estudiu de perspeutiva d'esta obra atopar nel Muséu Soumaya.

La UNAM llogró la so autonomía en 1929, mientres el gobiernu del presidente Emilio Portes Gil,[24] quien autorizó la construcción de la Ciudá Universitaria. Años más tarde, en 1954, camudar a un nuevu campus en Ciudá Universitaria, diseñada a partir del plan maestru de los arquiteutos Mario Pani Darqui, Jose Villagran García, Pedro Ramírez Vazquez, Carlos Lazo, Enrique del Moral y Domingo García Ramos nel sur de la Ciudá de Méxicu. Ente los arquiteutos que diseñaron los edificios que güei conformen Ciudá Universitaria tán Armando Franco Rovira, Ernesto Gómez Gallardo Argüelles, Vladimir Kaspe, Jorge Gonzales Reyna, Felix Candela y más.

La Ciudá Universitaria tenía una estensión orixinal de 2 millones de metros cuadraos, pero anguaño ye de más de 3 millones con tou y la reserva ecolóxica qu'alluga. Tamién agospia cerca de mil edificios de los cualos 138 son biblioteques con más de 5 millones de llibros, una sala de conciertos llamada Nezahualcóyotl sede de la Orquesta Filarmónica de la UNAM, una biblioteca central y otra nacional, un espaciu escultóricu de proporciones colosales y l'Estadiu Olímpicu Universitariu Méxicu 68, con capacidá pa 68 mil 954 asistentes. La estensión total de la universidá ye cercana a los 7 km² (3.5 milles cuadraes). Eso ye más de lo que miden delles ciudaes n'Europa ya inclusive lo que miden dalgunos de los países más pequeños, como la Ciudá del Vaticanu (4.4 km²), Mónacu (0.7 milles cuadraes) o Tuvalu (0.9 milles cuadraes).

El 28 de xunu de 2007, la Unesco, mientres la so xunta en Nueva Zelanda, declaró Patrimoniu de la Humanidá el campus principal de la UNAM, destacar como "un conxuntu monumental exemplar del modernismu del sieglu XX".[25]

Alumnos y profesores sobresalientes

editar

Premiaos con distinciones internacionales

editar
 
Equipu de Robótica de la UNAM con Steve Wozniak ganando premios nel Robocup 2017 en Xapón.

Premiu Nobel

editar

Tolos mexicanos gallardoniaos col Premiu Nobel son graduaos de la UNAM:

Amás d'ellos:

En 2007, el Panel Intergubernamental del Cambéu Climáticu de la ONX foi premiáu col Premiu Nobel de la Paz; 10 académicos de la UNAM son parte d'esti panel y, poro, partes del premiu:

Premiu Príncipe d'Asturies

editar

La UNAM foi gallardoniada col Premiu Príncipe d'Asturies de Comunicación y Humanidaes nel 2009.

Tolos mexicanos que fueron gallardoniaos hasta agora col Premiu Príncipe d'Asturies son egresados de la UNAM:

Premiu Cervantes

editar

Tolos mexicanos que fueron gallardoniaos hasta agora col Premiu Miguel de Cervantes, consideráu'l más importante de la llingua castellana, son egresados de la UNAM.

Universitarios famosos

editar

La UNAM educó a la mayor parte de los más influyentes científicos, humanistes, empresarios, artistes, escritores, filósofos, políticos ya inclusive deportistes que collaboraron na construcción del Méxicu contemporaneu. Amás, la mayoría de los más destacaos académicos, profesores y investigadores del país desempeñar nesta universidá.

Infraestructura: museos

editar

La UNAM cuenta con un vastu númberu de museos que cubren aspeutos teunolóxicos, culturales, históricos y de divulgación de la ciencia y la teunoloxía:

Son relevantes tamién:

Igualmente, nes principales divisiones académiques llevar a cabo evento culturales.

Infraestructura: espacios pa innovación teunolóxica ya investigación

editar
 
Telescopio del Observatoriu Astronómicu Nacional San Pedro Mártir.

La UNAM carauterizar por tener infraestructura pa la investigación y desenvolvimientu teunolóxicu que nenguna otra institución mexicana pública o privada tien. Una llista inclúi:[31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45]

  • KanBalam, una de les supercomputadoras más poderoses d'América Llatina, con una capacidá de procesamientu de 7.11 teraflops
  • Ixtli, observatoriu de visualización por aciu realidá virtual inmersiva
  • Participación nos proyeutos de construcción de telescopios más importantes del munduPlantía:Cuálos
  • Teveunam, canal cultural universitariu, un mediu d'espresión alternativu de la riqueza y diversidá científica, artística y cultural del pensamientu universitariu, con 21 millones de televidentes potenciales;
  • Radio UNAM, emisora radiofónica que tresmite la diversidá de pensamientu y obres musicales de tolos tiempos y tolos xéneros: en amplitú modulada, al traviés de XEUN-AM (860 kHz); en frecuencia modulada, por XEUN-FM (96.1 MHz), en onda curtia, en XEYU-OC (9600 kHz) y vía web.

Ufierta educativa

editar
 
Biblioteca Central de la UNAM.

La UNAM ufierta más pregrados, graos y posgraos que cualesquier otra institución en Méxicu:

N'avientu del 2014, el Conseyu Universitariu aprobó la creación de cuatro nueves llicenciatures: Teatru y Actuación, Desenvolvimientu Comuñal pal Avieyamientu, Alministración d'Archivos y Xestión Documental ya Inxeniería en Sistemes Biomédicos, colo que la ufierta académica de la UNAM ampliar a 112 carreres. Coles mesmes, dio'l so vistu bonu a nueve especializaciones: en ciruxía oral y maxilofacial; en patoloxía oral y maxilofacial; en materiales dentales y biomateriales; n'enfermería nefrológica y enfermería perioperatoria; en bioloxía pal bachilleratu; en física pal bachilleratu; en matemátiques pal bachilleratu. y en pensiones.[54]

Tamién s'imparten una inmensidá de diplomaos, cursos, seminarios, talleres, conferencies, diálogos, alcuentros, festivales, congresos, feries, foros, esposiciones, muestres, presentaciones, paneles, coloquios, concursos, meses redondes, conciertos, velaes, narraciones, recitales, escenificaciones, ensayos, interpretaciones, obres de teatru, escursiones, carreres, competencies, torneos y diverses actividaes culturales, deportives, académiques, d'educación continua y a distancia. Tocantes a la Educación a Distancia, la UNAM ufierta un ampliu programa perbién estructurado. El Sistema Universidad Abierta y Educación a Distancia ta al algame d'aquellos alumnos que precisen d'esta forma d'educación.[2][55][56]

Divisiones académiques

editar

Estes son les divisiones académiques de la universidá. La forma na que se presenten ye la qu'establez l'Estatutu Xeneral. Sicasí, ye conveniente aprofiar que nenguna división ta llindada al área mentada; otra manera, llévense proyeutos d'investigación nes divisiones de docencia, según tamién se lleven a cabo cátedres nes divisiones d'investigación ya inclusive hai proyeutos transinstitucionales y multidisciplinarios que tomen diverses árees de la conocencia y nes cualos participen más d'una división, yá sía de la UNAM y/o d'otres instituciones nacionales ya internacionales.[12]

 
Al fondu, la torre de Rectoría y la Biblioteca Central; en primer planu, techu de los llaboratorios d'inxeniería mecánica de la Facultá d'Inxeniería.

Nivel bachilleratu

editar

La UNAM da a los egresados del so bachilleratu la posibilidá d'ingresar al nivel cimeru por aciu un mecanismu que al interior de la UNAM conozse como "Pase Reglamentado", tantu la Escuela Nacional Preparatoria como'l Colexu de Ciencies y Humanidaes son les úniques instituciones que gocien del Pase automáticu que da la UNAM, mesmu que-yos dexa ingresar a llicenciatura ensin necesidá de realizar exame de seleición y otorgar preferencia al distribuyir los llugares en caúna de les carreres.

Escuela Nacional Preparatoria

editar

La Escuela Nacional Preparatoria (ENP) tien nueve planteles na Ciudá de Méxicu.

Colexu de Ciencies y Humanidaes (CCH)

editar

El Colexu de Ciencies y Humanidaes (CCH) tien cinco planteles na Ciudá de Méxicu y na zona metropolitana.

  • Plantel CCH Azcapotzalco
  • Plantel CCH Naucalpan
  • Plantel CCH Empobine
  • Plantel CCH Sur
  • Plantel CCH Vallina

Bachilleratu a distancia B@UNAM

editar

Nivel universitariu

editar

Centros y escueles

editar

Sistema d'Universidá Abierta y Educación a Distancia (SUAyED)

editar

El Sistema d'Universidá Abierta y Educación a Distancia (SUAyED) ye una alternativa educativa al métodu presencial; nella, l'estudiante ye regulador del so propiu procesu d'aprendizaxe, sofitáu por docentes o facilitadores. El sistema abiertu implica l'asistencia a clases presenciales, siquier una vegada cada quince díes, xeneralmente en sábados, ente que'l sistema d'educación a distancia, con presencia en diverses entidaes federatives de Méxicu y disponible, inclusive nel estranxeru utiliza un moodle a efeutu de concentrar los conteníos de la curricula d'estudios.

El SUAyED debe'l so orixe al Sistema d'Universidá Abierta, creáu en 1972 gracies al impulsu de Pablo González Casanova. Recibió como primer nome'l de Coordinación del Sistema d'Universidá Abierta (CSUA), y dependía direutamente de la Secretaría de Servicios Académicos.

Nel so orixe, el Sistema d'Universidá Abierta concibióse como parte integral del proyeutu de Reforma Universitaria, impulsada por Pablo González Casanova, a entamos de la década de los setenta, como una opción educativa flexible ya innovadora nes sos metodoloxíes d'enseñanza y evaluación de les conocencies, con criterios calidable y normados por un Estatutu aprobáu pol Conseyu Universitariu.

La Coordinación d'Universidá Abierta y Educación a Distancia foi la entidá encargada d'impulsar la creación, el desenvolvimientu y la evaluación permanente de los modelos y les metodoloxíes d'enseñanza y aprendizaxe del Sistema Universidá Abierta y Educación a Distancia (SUAyED).

La ufierta educativa del SUAyED ye a nivel educación cimeru y posgráu.

Componer de les siguientes llicenciatures y maestríes:

  • Llicenciatures:
    • Llicenciatura en Diseñu y comunicación visual en derechu
    • Llicenciatura en trabayu social
    • Llicenciatura en pedagoxía
    • Llicenciatura en filosofía
    • Llicenciatura n'informática
    • Llicenciatura en enfermería y obstetricia
    • Llicenciatura en ciencies de la comunicación
    • Llicenciatura en rellaciones Internacionales
    • Llicenciatura en socioloxía
    • Llicenciatura en economía
    • Llicenciatura en Bibliotecoloxía y Estudios de la Información
    • Llicenciatura en llingües y lliteratures hispániques
    • Llicenciatura en llingües y lliteratures modernes
    • Llicenciatura en xeografía
    • Llicenciatura en contadoría
    • Llicenciatura en historia
    • Llicenciatura en ciencies polítiques y alministración pública **Llicenciatura n'enseñanza d'alemán,

español, francés, inglés ya italianu como llingua estranxera **Llicenciatura en psicoloxía

  • Maestríes:
    • Alministración. Campu de conocencia: Organizaciones
    • Alministración. Campu de conocencia: Sistemes de Salú **Auditoría **Bibliotecoloxía

y Estudios de la Información

    • Docencia pa la Educación Media Cimera. Campu de conocencia: Bioloxía
    • Docencia pa la Educación Media Cimera. Campu de conocencia: Español

Investigación científica

editar

Institutos

editar
  • Institutu d'Astronomía
  • Instituto de Bioloxía
  • Instituto de Bioteunoloxía
  • Instituto de Ciencies del Mar y Limnoloxía
  • Institutu de Ciencies Físiques
  • Institutu de Ciencies Nucleares
  • Institutu d'Ecoloxía
  • Institutu d'Enerxíes Anovables
  • Institutu de Física
  • Institutu de Fisioloxía Celular
  • Institutu de Xeofísica
  • Institutu de Geografía
  • Instituto de Xeoloxía
  • Institutu d'Inxeniería
  • Institutu d'Investigaciones Biomédiques Básiques
  • Institutu d'Investigaciones en Matemátiques Aplicaes y en Sistemes
  • Instituto d'Investigaciones en Materiales
  • Institutu de Matemátiques
  • Institutu de Neurobioloxía
  • Institutu de Química

Centros

editar

Programes

editar
  • Programa Universitariu d'Alimentos
  • Programa Universitariu de Ciencies ya Inxeniería en Materiales
  • Programa Universitariu d'Enerxía
  • Programa Universitariu d'Investigación en Salú
  • Programa Universitariu d'Estratexes pa la Sustentabilidad

Investigación n'Humanidaes y Ciencies Sociales

editar

Institutos

editar

Centros

editar

Programes

editar
  • Programa Universitariu de Bioética
  • Programa Universitariu d'Estudios del Desenvolvimientu
  • Programa Universitariu d'Estudios de Xéneru
  • Programa Universitariu d'Estudios sobre la Ciudá
  • Programa Universitariu Méxicu Nación Multicultural
  • Programa Universitariu de Derechos Humanos
  • Programa Universitariu d'Estudios del Desenvolvimientu
  • Coordinación d'Humanidaes
  • Humanindex (Base de Datos Bibliográfica d'Humanidaes y Ciencies Sociales).
  • Unidá Académica d'Estudios Rexonales, Jiquilpán, Michoacán
  • Casa de les Humanidaes
  • Casa Universitaria del Llibru
  • Programa Editorial de la Coordinación d'Humanidaes
  • Revista Humanidaes y Ciencies Sociales
  • Centru d'Enseñanza pa Estranxeros
  • Coordinación d'Universidá Abierta y Educación a Distancia
  • Direición Xeneral de Biblioteques

Campus esternos

editar

La UNAM cuenta con campus y sedes en tola república Mexicana y el mundu (como ye Estaos Xuníos y China). La espansión de la UNAM empezó na Ciudá de Méxicu onde construyó facultaes y escueles fora de ciudá universitaria pa poder ufiertar a más persones una educación universitaria calidable.

Facultá d'Estudios Cimeros

editar

Como parte de los planes d'espansión dientro de la Ciudá de Méxicu realizaos pola UNAM, en 1975 creáronse, dientro de la periferia de la ciudá, les Escueles Nacionales d'Estudios Profesionales (ENEP), dempués llamada caúna Facultá d'Estudios Cimeros (FES) por otorgar graos de maestría y doctoráu, nos sos cinco sedes:

Escuela Nacional d'Estudios Cimeros

editar

Creóse depués de la firma del Conveniu de Collaboración pa la creación, construcción y operación d'un complexu académicu, cultural, deportivu y ecolóxicu, robláu nel 2010 por José Narro Carbayos, rector de la UNAM, y Juan Manuel Oliva Ramírez, daquella gobernador de Guanajuato.

El 31 de marzu del 2011, el Conseyu Universitariu de la UNAM ratificó la creación.

Nel 2013, la universidá invirtiera nesti campus más de mil millones de pesos mexicanos.

Sedes foranes

editar

Nos sos entamos, la UNAM concentró les sos instalaciones na Ciudá de Méxicu; pero a lo llargo de les últimes décades foi enfatizando el so calter nacional, dau por llei, por aciu l'apertura de centros d'investigación y estensión d'altu nivel en diversos estaos de la república, como por casu:

Nel estranxeru

editar

Cuenta tamién con Escueles d'Estensión en Estaos Xuníos d'América, Canadá y España:

  • Escuela d'Estensión de la UNAM en Chicago, Illinois.
  • Escuela d'Estensión de la UNAM en Los Angeles, California.
  • Escuela d'Estensión de la UNAM en Gatineau, Quebec, Canadá.
  • Escuela Permanente d'Estensión de la UNAM en San Antonio, Texas.
  • Centru d'Estudios Mexicanos, en China[59]
  • Centru d'Estudios Mexicanos, en Madrid, España.[60]

Organización d'autoridaes universitaries

editar

La estructura orgánica de la UNAM inclúi les siguientes autoridaes universitaries:[11]

Xunta de Gobiernu

editar

Ta conformada por 15 persones. Correspuende al Conseyu Universitariu escoyer a los miembros de la Xunta (cada añu va escoyer a un miembru que sustituya al de más antigua designación, en casu d'arrenunciu d'un miembru correspuende a los miembros restantes de la Xunta designar al sustitutu). El cargu de miembru de la Xunta de Gobiernu ye honorariu.

Funciones

editar

Correspuende a la Xunta de Gobiernu:

  • nomar al Rector;
  • nomar a los direutores de facultaes, escueles ya institutos;
  • nomar a los miembros del Patronatu Universitariu;
  • resolver conflictos ente les autoridaes Universitaries;
  • resolver cuando'l Rector vete alcuerdos del Conseyu Universitariu, y
  • expedir el so propiu Reglamentu.

Miembros

editar

A la fecha del presente artículu, los miembros de la Xunta de Gobiernu son (ordenaos por fecha d'ingresu):

[61][62][63][11][64]

Conseyu Universitariu

editar

Tien como propósitu que les cuestiones universitaries sían resueltes polos universitarios dientro de la Universidá.

Integrantes

editar

Ta integráu por:

  • el rector;
  • los direutores de facultaes, escueles ya institutos;
  • los representantes profesores y representantes alumnos de caúna de les facultaes y escueles. (Cada facultá y escuela va tener polos sos alumnos un representante propietariu y otru suplente designaos polos alumnos cada dos años y polos sos profesores un representante propietariu y otru suplente designaos por profesores que tengan más de trés años d'antigüedá cada cuatro años, dambos casos n'eleición direuta, por aciu votu universal llibre y secretu);
  • un profesor representante de los centros d'estensión universitaria;
  • un representante de los emplegaos de la Universidá, y
  • el secretariu xeneral, que tamién lo ye del conseyu.

Funciones

editar

Correspuende al Conseyu Universitariu:

  • expedir toles normes y disposiciones xenerales empuestes a la meyor organización y funcionamientu téunicu, docente y alministrativu de la Universidá;
  • conocer de cualquier asuntu que nun sía de la competencia de dalguna otra autoridá universitaria, y
  • aprobar el presupuestu.[11][65][12][66]

Rector

editar

Ye'l xefe de la Universidá; el so cargu dura cuatro años, con posibilidá de ser reelixíu una vegada.

Correspuende al Rector:

  • ser el representante llegal de la Universidá (sacante asuntos xudiciales y nesi casu correspuende al Abogáu Xeneral representar a la Universidá);
  • convocar al Conseyu Universitariu y presidir les sos sesiones;
  • curiar l'esactu cumplimientu de les disposiciones de la Xunta de Gobiernu y el Conseyu Universitariu;
  • vetar alcuerdos ensin calter téunicu del Conseyu Universitariu, y
  • formar ternes pa direutores de facultaes, escueles ya institutos.[11][12]
Rectores de la Universidá Nacional Autónoma de Méxicu (dende 1910)[67]
Rector Periodu
1 Joaquín Eguía Lliriu 1910 - 1913
2 Ezequiel Adeodato Chávez Lavista 1913 - 1914
3 Valentín Gama y Cruz 1914 - 1915
4 José Natividá Macías 1915-1916
5 Miguel Y. Schulz 1916-1917
6 José Natividá Macías 1917-1920
7 Antonio Caso 1920
8 Balbino Dávalos Balkim 1920
9 José Vasconcelos 1920 - 1921
10 Mariano Silva y Aceves 1921
11 Antonio Caso 1921 - 1923
12 Ezequiel Adeodato Chávez Lavista 1923 - 1924
13 Alfonso Pruneda García 1924 - 1928
14 Antonio Castro Leal 1928 - 1929
15 Ignacio García Téllez 1929
16 José López Llira 1929
17 Ignacio García Téllez 1929 - 1932
18 Roberto Medellín Ostos 1932 - 1933
19 Manuel Gómez Morín 1933 - 1934
20 Enrique O. Aragón 1934
21 Fernando Ocaranza Carmona 1934 - 1935
22 Luis Chicu Goerne 1935 - 1938
23 Gustavo Baz Prada 1938 - 1940
24 Mario de la Cueva 1940 - 1942
25 Rodulfo Brito Foucher 1942 - 1944
26 Samuel Ramírez Moreno 1944
27 José Aguilar Álvarez 1944
Manuel Gual Vidal 1944
Xunta de exrectores 1944
28 Alfonso Caso 1944 - 1945
29 Genaro Fernández McGregor 1945 - 1946
30 Salvador Zubirán Anchondo 1946 - 1948
31 Luis Garrido Díaz 1948 - 1953
32 Nabor Carrillo Flores 1953 - 1961
33 Ignacio Chávez Sánchez 1961 - 1966
34 Javier Barros Sierra 1966 - 1970
35 Pablo González Casanova 1970 - 1972
36 Guillermo Soberón Acevedo 1973 - 1981
37 Octavio Rivero Serrano 1981 - 1985
38 Jorge Carpizo McGregor 1985 - 1989
39 José Sarukhán Kermez 1989 - 1997
40 Francisco Barnés de Castro 1997 - 1999
41 Xavier Cortés Rocha 1999
42 Juan Ramón de la Fuente 1999 - 2007
43 José Ramón Narro Carbayos 2007 - 2015
44 Enrique Graue Wiechers 2015 - 2019

Patronatu Universitariu

editar

Ta integráu por trés patronos, funcionarios y emplegaos. El cargu de patronu tien una duración de 6 años, ensin retribución nin compensación dalguna.

Funciones

editar

Correspuende al Patronatu Universitariu:

  • alministrar el patrimoniu universitariu y los sos recursos;
  • formular el presupuestu xeneral añal d'ingresos y egresos, según los sos cambeos y presentar al Conseyu Universitariu la cuenta respeutiva;
  • designar a los funcionarios de les dependencies de secretaría, tesorería, contraloría, auditoría interna, patrimoniu, contadoría, egresos, control presupuestal y pagaduría según los sos emplegaos, y
  • determinar los cargos que van riquir fianza pal so desempeñu, el monto y forma d'ésta.

Miembros

editar

A la fecha del presente artículu, los actuales patronos son:

Deporte

editar

La UNAM cuenta amás con distintes disciplines deportives, y los estudiantes gocien de beneficios pol usu d'instalaciones, competencies deportives a nivel nacional ya internacional. Tán incluyíos los siguientes deportes:

Clasificaciones académiques

editar

La mayoría de les clasificaciones académiques d'universidaes a nivel mundial basar n'índices de cantidá de publicaciones, cites ya importancia de les revistes especializaes. Estos índices xeneralmente nun inclúin una correición por tamañu del establecimientu, de manera que favorecen a universidaes grandes con una mayor masa de publicaciones. Arriendes d'ello, nos fechos, establecimientos pequeños pero d'alta calidá o aquellos non enfocaos a la investigación queden escluyíos d'estos rankings pol sesgu del tamañu.

Mundiales

editar

La UNAM apaez nes siguientes clasificaciones de les universidaes del mundu:

QS World University Rankings 2012/13, de Quacquarelli Symonds

editar

[70]

Categoría Posición
Mundial 146
Llatinoamérica |

align="center" | 2

Nacional 1

Clasificación Académica de les Universidaes del Mundu 2011 (Academic Ranking of World Universities 2011) del Institutu d'Educación Cimera de la Universidá Jiao Tong de Shanghai[71]

editar
Categoría Posición
Mundial 50-100
Continente Americanu |align="center" 40-100
Iberoamérica |align="center" 2
Nacional 1

Clasificación Académica de les Universidaes del Mundu 2008 del Institutu d'Educación Cimera de la Universidá Jiao Tong de Shanghai[72]

editar
Categoría Posición
Mundial 50-60
Continente Americanu |align="center" 20-40
Iberoamérica |align="center" 2
Nacional 1

Clasificación d'Universidaes del Mundu 2011-2012 del Suplementu d'Educación Cimera de The Times[73]

editar
Categoría Posición
Mundial -
Continente Americanu |align="center" -
Iberoamérica |

align="center" | 4

Nacional 1

Ranking Web d'Universidaes del Mundu, Julio de 2013, del Llaboratoriu de Cibermetría del Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques d'España[74]

editar
Categoría Posición
Mundial 70
Continente Americanu |

align="center" | 63

Iberoamérica |align="center" 2
Nacional 1

Clasificación del Desempeñu de Publicaciones Científiques d'Universidaes Internacionales 2011 del Conseyu de Acreditación y Evaluación de la Educación Cimera de Taiwán[75]

editar
Categoría Posición
Mundial 188
Continente Americanu |

align="center" | 89

Iberoamérica |

align="center" | 3

Nacional 1

QS World University Rankings 2012

editar

La UNAM llogró'l primer llugar como meyor universidá de Méxicu, y el segundu d'América Llatina. Los organizadores de la clasificación destacaron que "la UNAM foi de la mesma incluyida nel top 100 polos académicos, lo que ye un llogru remarcable [sic]."[76]

Categoría Posición
Mundial 43
Continente americanu |align="center" 18
Iberoamérica |align="center" 2
Nacional 1

Rexonales

editar

Ranking Iberoamericanu d'Instituciones d'Investigación, de SCImago Research Group[77]

Categoría Posición
Iberoamérica |align="center" 2
Hispanoamérica 1
Llatinoamérica |align="center" 2
Nacional 1

Descarga Cultura UNAM

editar

Ye un sitiu web creáu pa compartir audios culturales de la UNAM, al traviés de la so Coordinación d'Espardimientu Cultural, per mediu de podcast o streaming, nos que s'espubliza y dexa accesu gratuitu a una diversidá de materiales sonoros académicos y culturales en formatu de mp3, como cuentos, novela, poesía, teatru, crónica, ensayu, conferencies, ciencia y música.[78][79][80] El sitiu actualízase selmanalmente polo que'l so mancomún crez constantemente. Dalgunos de los sos archivos pueden escuchase na voz de los sos propios autores, quien, n'ocasiones,[81] grabaron versiones inédites de los sos testos pal proyeutu.

En 2012, con cuatro años de vida, el sitiu cuntaba con más de 400 títulos en llinia,[82][83] compuestos per cerca de 1600 audios, equivalentes a 1 terabyte en formatu WAV. En 2012, parte de los materiales incorporar a la plataforma iTunes U[84]

Hasta'l momentu, la ufierta del sitiu componer de 32 series de les cualos namái una cuantes rescaten grabaciones realizaes n'otros espacios universitarios, el restu ye material producíu de forma esclusiva en Descarga Cultura.UNAM.

Porra de la UNAM

editar

La porra de la UNAM diz: "¡Goya, goya! ¡Cachún, cachún, ra, ra, cachún, cachún, ra, ra! ¡Goya, Universidá!" La pallabra goya tien los sos oríxenes na primer metá de la década de 1940: nesa dómina, cuando los estudiantes de la preparatoria (que se topaba na zona del Centro de la ciudá) deseyaben faltar a les sos clases (dise de pinta, nel llinguaxe coloquial), una de les sos actividaes favorites yera'l cine, y tratábase, ente otros, del cine Goya, que, al igual que'l cine Río y el cine Venus, taba mui cerca de la escuela. Glayaben entós: "¡Goya!"[85] Y la espresión cachún cachún yera faciendo alusión a cuando dalguna muyer aportaba a acompañar a los varones, pos la pallabra ye una deformación de "cachondez".

Premios y reconocencies que da la UNAM

editar

Ver tamién

editar

Referencies y notes

editar
  1. 1,0 1,1 http://www.excelsior.com.mx/nacional/2017/03/09/1151098
  2. Clasificación de les universidaes llatinoamericanes (n'inglés).
  3. http://gruporeforma-blogs.com/pruebaStaff/lidera-unam-cu-ranking-de-les-mejores-universidades-2016/
  4. http://www.excelsior.com.mx/nacional/2017/02/20/1147491
  5. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-08-16.
  6. http://www.estadistica.unam.mx/series_inst/index.php
  7. http://www.ranker.com/list/largest-universities-in-the-world/web-infoguy
  8. Acepta UNAM a namái 8% d'aspirantes a ingresar a llicenciatura. L'Universal. http://www.eluniversal.com.mx/articulo/nacion/sociedad/2016/07/18/acepta-unam-solu-8-de-aspirantes-ingresar-llicenciatura. Consultáu'l 21 de marzu de 2017. 
  9. Universidá Nacional Autónoma de Méxicu. «Universidad Nacional Autónoma de Méxicu. 100 años. Hestoria». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-03-25. Consultáu'l 16 de xunu de 2013.
  10. «Testu alrodiu de la UNAM». unam.mx. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 6 d'avientu de 2013.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 «Llei Orgánica de la UNAM». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-04-04.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 «Estatutu Xeneral de la UNAM». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-06-14.
  13. «Universidad Nacional Autónoma de Méxicu. Premiu Príncipe d'Asturies de Comunicación y Humanidaes 2009». Consultáu'l 29 de xineru de 2016.
  14. 14,0 14,1 tiempos-de-agustin-lara/
  15. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-11-23.
  16. Emilio Portes Gil
  17. Estadiu Olímpicu Universitariu
  18. http://jorgalbrtotranseunte.wordpress.com/2010/04/25/biblioteca-central-de-la-unam-en ciudá universitaria/
  19. DDU-UNAM Defensoría de los Derechos Universitarios Archiváu 2015-10-23 en Wayback Machine. Consultáu'l 3 de nov de 2015.w
  20. Uviéu, Daniel Alberto (2015). Ética Profesional pa Universitarios. Asunción: Arandurayhu Ediciones. Consultáu'l 3 nov 2015.
  21. UNAM. «Lema». Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 24 de mayu de 2008.
  22. Llarena, Laura (20 d'abril de 2014). Cumple 40 años l'escudu de los Pumas de la UNAM. Excélsior. http://www.excelsior.com.mx/adrenalina/2014/04/20/954856. Consultáu'l 24 de setiembre de 2015. 
  23. mundu-the-guardian/#sthash.NYKXvZLj.dpuf Logo de Pumas, ente los más bellos del mundu: The Guardian. Pulsu. Diariu de San Luis.. 13 d'avientu de 2013. http://pulsoslp.com.mx/2013/12/13/logo-de-pumas-ente-los-mas-bellos-del mundu-the-guardian/#sthash.NYKXvZLj.dpuf. Consultáu'l 24 de setiembre de 2015. 
  24. Sobre l'autonomía de la UNAM (Consultáu miércoles 26 de xunetu del 2017)
  25. Comunicáu de prensa de la UNESCO N°84-2007, Páxina oficial de la UNESCO n'español (UNESCOPRENSA), últimu accesu'l 28/06/2007.
  26. Nobel Laureates By Country
  27. Noble Foundation - Peace Laureates
  28. Los científicos d'esta casa d'estudios son integrantes del Grupu Intergubernamental de Cambéu Climáticu de la ONX, que llogró esta importante distinción Boletín UNAM-DGCS-632, Ciudá Universitaria, 16 d'ochobre del 2007.
  29. «Muséu Virtual de la Cosmogonía Antigua Mexicana». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-02-09.
  30. «Convocatoria Museo Virtual del Patrimoniu Cultural de la UNAM». Archiváu dende l'orixinal, el 2009-06-19.
  31. Laboratorio Instituto de Física
  32. «Llaboratorios de Nanociencias». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-05-13.
  33. Llaboratorios de Microscopía
  34. Llaboratorios d'Inxeniería
  35. Llaboratorios de Ciencies de la Tierra
  36. «Llaboratoriu de Catálisis». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-02-14.
  37. Llaboratorios de Materia Entestada
  38. Llaboratoriu de Ablación Laser
  39. Llaboratorios d'Inxeniería Ambiental
  40. Llaboratoriu d'Arqueoloxía
  41. NetLab (Llaboratoriu de Teunoloxíes Emerxentes de Rede)
  42. Laboratorio de Metroloxía
  43. Infraestructura Odontoloxía
  44. «Infraestructura Química». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-11-14.
  45. Llaboratoriu de Fotofísica
  46. PET-CT 64 cortes
  47. Gaceta FacMed; Nueves Instalaciones y Equipu
  48. Biograph PET-CT
  49. 49,0 49,1 49,2 49,3 49,4 Axenda Estadística Planes y programes d'estudiu posgráu 41 programes de posgráu con 92 planes d'estudiu de maestría y doctoráu 32 programes d'especialización con 228 orientaciones Licenciatura 118 carreres en 176 opciones educatives Téunicu profesional 25 carreres o salíes terminales téuniques Educación media cimera 3 planes d'estudiu de bachilleratu y 1 carrera téunica (enfermería)
  50. SIAE UNAM. Carreres qu'ufierta la UNAM. [2013]
  51. DGAE Consulta de planes d'estudiu Archiváu 2013-05-16 en Wayback Machine. [2013]
  52. 52,0 52,1 posgráu
  53. https://web.archive.org/web/http://www.posgráu.unam.mx/ufierta/prog_posg.php Coordinación d'estudios de posgráu. [2013]
  54. http://www.dgcs.unam.mx/boletin/bdboletin/2014_706.html Boletin UNAM [2014]
  55. Consultar l'axenda selmanal, tolos llunes, como suplementu de la Gaceta UNAM [1]
  56. Na UNAM impartir cursos de 20 idiomes: alemán, árabe, catalán, chinu, coreanu, español pa estranxeros, esperantu, francés, griegu clásicu, griegu modernu, hebréu, inglés, italianu, xaponés, llatín, náhuatl, hñähñú (otomí), portugués, rusu y suecu.
  57. «Centru d'Estudios Mexicanos en Beijing, China». Archiváu dende l'orixinal, el 2014-03-25.
  58. llingües estranxeres
  59. Centro d'Estudios Mexicanos. . Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 25 de marzu de 2014.
  60. .
  61. Xunta de Gobiernu de la UNAM 1945-actual
  62. 62,0 62,1 Rindición de Cuentes 2006, suplementu especial de la Gaceta UNAM; 12 de marzu del 2007.
  63. Reglamentu Interior de la Xunta de Gobiernu
  64. Xunta de gobiernu, UNAM
  65. Reglamentu del H. Conseyu Universitariu
  66. «Reglamentu pa la eleición de conseyeros universitarios y téunicos representantes de profesores y alumnos». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-04-04.
  67. Bases de Datos, SES-UNAM
  68. Reglamentu Interior del Patronatu Universitariu.
  69. Direición Xeneral de Patrimoniu Universitariu
  70. Quacquarelli Symonds. «QS World University Rankings 2011/12». Consultáu'l 1 de marzu de 2012.
  71. Universidá Jiao Tong. «Academic Ranking of World Universities 2011» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-05-29. Consultáu'l 1 de marzu de 2012.
  72. Universidá Jiao Tong. «Academic Ranking of World Universities 2008» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-12-04. Consultáu'l 20 de xunetu de 2012.
  73. The Times - QS. «THES - QS World University Rankings 2008 - Top 400 Universities» (inglés). Consultáu'l 1 de marzu de 2012.
  74. Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques. .
  75. Higher Education Evaluation and Accreditation Council of Taiwan. «2011 Performance Ranking of Scientific Papers for World Universities: Background» (inglés). Consultáu'l 1 de marzu de 2012.
  76. UNAM yá ye la segunda meyor n'América Llatina: Background. . Consultáu'l 1 de marzu de 2012.
  77. SCImago Research Group. «Ranking Iberoamericanu d'Instituciones d'Investigación». Archiváu dende l'de marzu de 2012 orixinal, el 29 de payares de 2015.
  78. Quirarte, Xavier (12 de febreru de 2009). «Abre UNAM portal sonoru». Milenio.com. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  79. «Lo meyor de la cultura, en Descarga Cultura.UNAM». Milenio.com (7 de xunu de 2011). Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  80. «UNAM va ufiertar materiales lliterarios y sonoros». El Universal (Méxicu). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-02-22. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  81. Ye'l casu de conferencies dictaes por Carlos Montemayor y Carlos Monsiváis.
  82. «Cuatro años de Descarga Cultura. UNAM». Cultura.UNAM Diariu Dixital (3 de marzu de 2012). Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  83. «Descarga Cultura.UNAM llega al so cuartu aniversariu, con casi un millón de visites de 133 países». Arts and History Mx (3 de marzu de 2012). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-04-28. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  84. «Conseyu va definir conteníos de la UNAM en iTunes U». Cultura.UNAM Diariu Dixital (25 de xunu de 2012). Consultáu'l 17 d'avientu de 2012.
  85. «Identidad UNAM - Goya». Páxina web de la UNAM. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2015. Consultáu'l 27 de febreru de 2014.
  86. Nota "Noma la UNAM a Bernardo Sepúlveda, Investigador Estraordinariu, y a Juan José Sánchez Sosa, Profesor Eméritu Boletín DGCS-738 25 d'ochobre del 2016, 11:00 hores

Enllaces esternos

editar