Xeografía de Portugal

Portugal (nome llocal, República Portuguesa) ye un estáu allugáu n'Europa occidental. La so zona continental alcontrar na Península Ibérica. El país llinda al sur y al oeste col océanu Atlánticu Norte mientres 1793km de mariña y al este y norte con España, a lo llargo de 1214 km. A pesar del tamañu d'esta frontera, Portugal nun reconoz el tramu fronterizu entendíu ente la desaguada de los ríos Caia y Cuncos dende l'anexón del territoriu d'Olivenza per parte del Reinu d'España, en 1801. Esta zona ye reclamada per Portugal, pero oficialmente ye parte integrante de la provincia española de Badayoz.

Xeografía de Portugal
Llocalización
Continente	Europa
Rexón	Europa Meridional
Carauterístiques xeográfiques
Superficie	92 391 km²
	91 951 km² (tierra)
	440 km² (agua)
Llinia de costa	1 793 km
Puntos estremos
Puntu más baxu	Océanu Atlánticu a 0 m
Puntu más altu	Ponta do Pico a 2 351 m
Fronteres territoriales
•  España	1 214 km
• Plataforma continental	200 mn
• Zona económica esclusiva	200 mn
• Mar territorial	12 mn
[editar datos en Wikidata]

Xeografía física

En total, el país tien una área de 92 391 km², de los cualos 91 951 km² son de la zona continental y 440 km² son de zona marítima. Llendes:

• Norte: España (más concretamente Galicia).
• Este: España (más concretamente Castiella y Llión, Estremadura y Andalucía).
• Oeste: océanu Atlánticu.

Relieve

Portugal continental ye dixebráu en dos pol so ríu principal, el Tajo. El Portugal Septentrional tien un paisaxe montascosu nes árees interiores en pandos, cortaes por cuatro llinies que dexen el desenvolvimientu d'árees agricultura-yos fértiles. Ente'l Miño y el Duero puede atopase, d'oeste a este, les fronterices Serra do Larouco (A Peneda 1.535 m.s.n.m.), la Sierra de Xurés / Serra de Gêres; más al sur, pero siempres nesta zona percima del Duero, atópase la Serra da Cabreira y al sur de Bergancia, la Serra de Nogueira y un pocu más al sureste en direición a la frontera española, la Serra de Mogadouro.

Nieve del cordal de la estrella donde hay nevaes frecuentes y abondoses.

Los cumes más altos del país tán na Sierra de la Estrella, allongamientu'l Sistema Central que'l so puntu más levado ye la Torre, con 1.993 metros d'altitú. El monte de Malhão algama los 1.991 m.

Al sur del Tajo, hasta'l Algarve, el paisaxe ye llanu. Los escasos montes son de poca altitú, siendo'l máximu altor del Algarve el monte Fóia (902 m). Hai inclusive zones banzaoses como los valles baxos del Tajo y del Sado.

Ríos, llagos y costa

Río

Los principales ríos de Portugal son:

• Duero (Douro, al norte), desagua en Porto y mientres unos 50 km fai de frontera ente España y Portugal.
• Tajo (Texu, al centru), desagua en Lisboa y mientres unos 50 km fai de frontera ente España y Portugal.
• Guadiana (al sur), desagua ente Castro Marim y Ayamonte y mientres más de 100 km fai de frontera ente España y Portugal.

Otros ríos d'importancia son el Miño (Minho), na frontera con Galicia (España) y el Mondego, que naz na Sierra de la Estrella. La mayoría de los grandes ríos portugueses naz n'España y desagüen nel océanu Atlánticu, cola esceición de los ríos Ave, Mondego, Vouga, Zêzere y Sado que nacen en Portugal. El ríu Tâmega desagua nel Duero y el ríu Zêzere desagua nel Tajo. Otros ríos importantes son el Lima y el Cávado.

El so perfil accidentáu, el so réxime bien irregular, carauterizar por severes seques. Por casu, puede tomase'l Tajo, a 150 km de la so desaguada: mientres el branu de 1945, solamente 1 m³/s y 14 200 m³/s en febreru de 1979. Esto fai que los ríos portugueses sían inhábiles pa la navegación. Solo'l Duero y el Tajo y una parte final del Guadiana son navegables. Ye inclusive posible faer cruceros nel Duero escontra España. Si hai tramos del Tajo, del Mondego o inclusive del Sado utilizar pa la regación, los cursos son polo xeneral demasiáu encaxaos pa poder ser utilizaos. Estos cursos d'agua son a cambéu bien utilizaos pa producir enerxía llétrica. Constitúin asina, gracies a les preses, una importante fonte productora d'enerxía llétrica.

Llagos

Hai dellos llagos en Portugal, pero son de pequeñu tamañu y llámase-yos más bien lagoas (llagunes): na Sierra de la Estrella hai delles llagunes y valles d'orixe glaciar. Dalgunes llagunes tienen como orixe l'océanu o dalgún ríu; por casu, les llagunes d'Albufeira y Óbidos. Otres aniciáronse ente dunes, como les llagunes de Braças y Vela

Les condiciones secu y calorosu aniciaron cientos de quemes forestales nel sur y centru de Portugal nel branu de 2003. Esta imaxe foi tomada'l 19 de xineru de 2004, y los repulgos empezaren a opacar árees.

Mariñes

La mariña portuguesa ye estensa, y tien 943 km en Portugal continental, 667 km nes Azores y 250 km en Madeira y les islles Selvaxes. La mariña portuguesa desenvolvió sableres, siendo les d'Algarve unes de les más famoses nel mundu. Na Islla Porto Santo, una formación de dunes atraxo munchos turistes. Una carauterística importante ye la ría de Aveiro (cerca de la ciudá portuguesa d'Aveiro, llamada "la Venecia portuguesa"), un delta con 45 km en llargor y 11 km d'anchu, ricu en pexes y aves marines. Hai cuatro canales principales, y ente ellos delles islles y castros, y ye onde s'atopen col océanu los ríos Vouga, Antuã, Boco y Fontão. Dende'l sieglu XVI, la formación d'una especie d'estrechos cabos dieron llugar a una llaguna, a la que se considera unu de les traces hidrográficos más notables de la mariña portuguesa. Por cuenta de estes carauterístiques, la rexón ye un antiguu famosu productor de sal, y mientres l'Imperiu romanu esportó sal a Roma, siendo ésta vista como un bien pervalible. Otra traza interesante de la mariña portuguesa ye Ria Formosa, allugada nel Algarve, con delles islles arenoses y clima favorable tol añu, carauterizáu por branos templaos pero non demasiáu y iviernos, polo xeneral, templaos.

Zona económica esclusiva de Portugal.

Amás de la Europa continental, Portugal ta formáu por dos rexones autónomes nel océanu Atlánticu, formáu polos archipiélagos d'Azores y Madeira. Atópase na dorsal mesoatlántica. Madeira atópase na placa tectónica africana, y entiende la islla principal de Madeira, Porto Santo y les más pequeñes Islles Selvaxes. Les Azores, que s'atopen ente les conxunciones de les plaques tectóniques africana, europea y norteamericana, ta sobre la dorsal mesoatlántica. Hai nueve islles nesti archipiélagu, de normal estremáu en tres grupos (Occidental, Central y Oriental) y delles menores Formigas (afloramientos predresos) allugaos ente les islles de São Miguel y Santa María. Dambos grupos d'islles son de naturaleza volcánica, calteniéndose l'actividá sísmica hasta l'actualidá. São Miguel yera, n'orixe, dos islles, que quedaron xuníes por una erupción volcánica en 1563. Hai dellos volcanes submarinos nes Azores, como'l Bancu D. João de Castro, qu'han erupcionado en tiempos históricos (como la erupción del Serrata frente a la mariña de la islla Terceira). Bancu D. João s'atopa ente Terceira y São Miguel, y álzase 14 metros sobre la superficie. La so última erupción foi en 1720 y formó una islla de 1,5 km de llargor y 250 metros d'altitú, que se caltuvo sobre la superficie de l'agua dellos años.

L'últimu volcán qu'entró n'erupción foi'l Vulcão dos Capelinhos (Volcán de Capeliños) en 1957, a lo llargo de la mariña occidental de la Islla Faial, faciendo que creciera'l territoriu de la islla. Los acontecimientos sísmicos son habituales nes Azores. Los científicos predicen que nel futuru podría formase una nueva islla. Nes Azores atopa'l puntu más altu de Portugal: Ponta do Pico, un volcán antiguu, que llega a los 2.351 msnm.

Portugal tien la tercera zona económica esclusiva de la Xunión Europea y la 11ª del mundu. La zona marina sobre la que los portugueses tienen derechos especiales pa la esploración y usu de los recursos marinos, tienen 1,727.408 km².

• Portugal continental 327.667 km²
• Islles Azores 953.633 km²
• Archipiélagu de Madeira 446.108 km²
• Total: 1,727.408 km²

Clima

Acordies cola clasificación climática de Köppen en Portugal peninsular predominen los climes mediterraneu Csa y oceánicu mediterraneu Csb. Dambos climes carauterizar por un branu secu, sicasí'l clima Csa tien un branu templáu (temperatura medio del mes más templáu superior a 22 °C) ente que'l branu nel clima Csb ye más nidiu, cola temperatura medio del mes más templáu per debaxo de los 22ºC. El clima Oceánicu mediterraneu dar nes zones costeres salvu na mariña del sur (Distritu de Faro quitando l'oeste) y el sur de Lisboa y centru y norte del Distritu de Setúbal, onde se da'l clima mediterraneu. El clima oceánicu mediterraneu dase tamién en zones del interior, especialmente del norte de Portugal, quitando la cuenca del Duero y gran parte del Distritu de Bergancia, onde se da'l clima mediterraneu. El clima mediterraneu Csa dase, amás, nel interior del centru y sur de Portugal. Nel sur de Portugal les precipitaciones son más baxes de forma que'l branu resulta bien secu ente que nel norte les precipitaciones son bien abondoses y el mes más secu llega inclusive a superar los 50 mm nuna pequeña zona. Un tercer tipu de clima, el clima semiárido fríu BSk, dar nuna pequeña franxa del sur, nel últimu tramu en Portugal del Ríu Guadiana.

Nes Islles Azores el clima que más se da (acordies cola clasificación climática de Köppen) ye'l clima oceánicu Cfb, carauterizáu ser un clima templáu, con un branu nidiu y ensin un mínimu estacional notable de precipitaciones. Este ye'l predominante en casi toles islles, solo nes islles de Santa María y de Graciosa nun se repara esta variedá na mayor parte del territoriu. El clima subtropical húmedu Cfa estremar del clima oceánicu por tener un branu templáu. Esti clima, que se da escasamente, reparar nes árees costeres del sur, nordeste y este de la islla de Picu y en pequeñes árees de la mariña de les islles de Corval, de Flores y de San Jorge. El clima oceánicu mediterraneu Csb ye'l segundu más común nes Azores: reparar principalmente nes islles del grupu Central y Oriental, en concretu na rexón oeste de la islla de Faial, nuna pequeña franxa del noroeste de la islla de Picu, en delles zones de la islla Graciosa, na punta sureste de la islla de San Jorge, en gran parte de la franxa costera de les islles de Terceira y de San Miguel y na mayor parte de la islla de Santa María. El clima mediterraneu Csa ye, sicasí, menos común nes Azores: reparar nes zones costeres de les islles de Faial y Graciosa, na rexón oeste de la Islla de Picu, nes mariñes sur y este de la Islla Terceira, en parte de la mariña sur de la Islla de San Miguel y na rexón occidental de la Islla de Santa María. A lo último, el Monte del Pico tien un clima de monte pol so gran altitú, dándose en zones d'altitú media-alta'l clima subpolar oceánicu Cfc, carauterizáu por precipitaciones constantes a lo llargo del añu y per branos más frescos, y dándose el clima de Tundra ET nes zones más altes del volcán, carauterizáu per un branu fríu, pos la temperatura medio del mes más templáu asitiar ente 0 y 10ºC.

Nel archipiélagu de Madeira el clima predominante ye'l clima oceánicu mediterraneu Csb, que dase en casi tola Islla de Madeira sacante en delles zones costeres, de clima mediterraneu Csa, y nes zones de mayor altitú de la Islla de Porto Santo. El clima mediterraneu Csa tamién se da en dellos llugares puntuales d'altitú media de la islla de Porto Santo. Nel restu d'esta islla da'l clima semiárido templáu BSh.

Temperatures

La temperatura medio asitiar ente los 15 y 17,5 ℃ na mayor parte de la metá sur de Portugal peninsular, llegando a superar los 17,5 C nuna pequeña franxa del sureste na frontera con España y tamién nun pequeña zona nel este del Distritu de Castelo Branco, tamién na frontera con España. Na mayor parte de la metá norte de Portugal la temperatura medio asitiar por debaxo de los 15 ℃, baxando de los 12,5 ℃ n'estenses zones d'altitú media o alta. Nes zones de mayor altitú (norte y centru) la temperatura medio asitiar por debaxo de los 10 ℃ ya inclusive per debaxo de los 7,5 ℃ na parte más alta de la Sierra de la Estrella. En xineru, el mes más fríu, la temperatura medio asitiar ente 7,5 y 12,5 ℃ nes zones costeres y el centru y sur de Portugal peninsular, siendo cimeros a los 10 ℃ solo na mariña del sur y parte del centru, ente que nes zones del interior del norte asitiar por debaxo de los 7,5 ℃. Nos meses más templaos, xunetu y agostu, la temperatura medio supera los 25 ℃ namái nes zones del centru y sur cercanes a la frontera con España, ente que nel interior del centru, sur y parte del nordés asítiense percima de los 22,5 ℃. Namái na mayor parte del norte y en zones conteras del centru y parte del sur les medies de xunetu y agostu baxen de los 22,5 ℃, llegando a baxar de los 20 ℃ namái nes zones montascoses y en delles zones costeres tantu del norte como del centru y suroeste.

Nes Islles Azores la temperatura medio asítiase xeneralmente ente 16 y 18 ℃ nes zones costeres y va baxando nel interior conforme xube l'altitú, baxando de los 14 ℃ nel interior de toles islles sacante Santa María y Graciosa. Quitando tamién a la islla de Corval, nel restu de les islles la temperatura medio baxa de los 12 °C nes zones de mayor altitú. Amás, nel Monte del Picu que supera los 2000 metros d'altitú (na Islla del Picu) la temperatura medio añal baxa inclusive de los 2 ℃ na zona más alta. Nes Azores l'amplitú térmica ye baxa por cuenta de la influencia oceánica. En xineru y febreru, los meses más templaos, la temperatura medio nes zones costeres o de baxa altitú bazcuya aproximao ente 12 y 14 ℃ baxando de los 12 ℃ en dellos llugares especialmente nes islles de San Jorge, Flores y Corval, ente que la temperatura medio n'agostu, el mes más templáu, asitiar nes zones costeres polo xeneral ente 20 y 24 ℃.

Na Islla de Madeira la temperatura asitiar ente 16 y 20 ℃ na mariña, y va baxando cola altitú llegando a baxar de los 8 ℃ na zona más alta de la islla. Na mayor parte de la Islla de Porto Santo (Archipiélagu de Madeira) la temperatura medio asitiar ente 18 y 20 ℃. Nos meses más fríos del añu, xineru y febreru, la temperatura medio bazcuya aproximao ente los 14 y 16 ℃ nes zones costeres, pudiendo xubir de los 16 ℃ en delles zones, ente que nos meses más templaos na mariña, agostu y setiembre, la temperatura medio varia aproximao ente los 20 y 24 ℃ nes zones costeres, pudiendo xubir de los 24 ℃ en dellos llugares.

Les temperatures estremes de Portugal son de 47,3 ℃, en Amareleja, freguesia del conceyu de Moura, Alentejo, rexistrada en 1 d'agostu de 2003, y -16 ℃ nes Penhas da Saúde, llocalidá del conceyu de Covilhã, y en Miranda do Douro, los díes 5 de febreru de 1954 y 16 de xineru de 1945. Tamién hai rexistros estraoficiales de temperatures mínimes en redol a los -20 ℃ na Torre de la Sierra de Estrela, amás de los 50,5 ℃ de temperatura máximo para Riodades, freguesia del conceyu de São João da Pesqueira, Distritu de Viseu.

Precipitaciones

En Portugal peninsular les precipitaciones tán desigualmente distribuyíes, de forma qu'atopamos llugares nel norte que lleguen a superar los 2000 mm añales y otros nel sur nos que nun s'algamar los 500 mm. Les precipitaciones añales superen los 700 mm en bona parte del centru de Portugal y en tol norte sacante en parte del nordés. Tamién nel sur, en bona parte del Distritu de Faro les precipitaciones añales xuben de los 700 mm. Pela contra, namái nel Distritu de Beja, principalmente al rededor del últimu tramu en Portugal del Ríu Guadiana en Portugal y más al oeste y nel noroeste del distritu les precipitaciones baxen de los 500 añales. Como ye carauterísticu de los climes mediterráneos, les precipitaciones tienen un mínimu pel branu en tou Portugal peninsular, sicasí esi mínimu ye bien marcáu nel centru y especialmente nel sur, llegando una precipitación casi nula en xunetu y agostu, ente que nel norte les precipitaciones medies en xunetu y agostu asítiense polo xeneral percima de los 10 mm, y lleguen a superar los 50 mm bien puntualmente nel noroeste.

Hai nevaes nes zones montascoses del norte, siendo que, na Sierra de la Estrella, pueden ser intenses. La nieve ye rara nes zones costeres. Sicasí, nevó en Lisboa'l 28 de xineru de 2007 y el 29 de xineru de 2006. Nesti mesmu día, la nieve cubrió una gran parte del país. Antes de 2006, la última vegada qu'hubo nieve na capital portuguesa foi'l 2 de febreru de 1954.

Nes Azores les precipitaciones son polo xeneral abondoses. Les zones costeres y de baxa altitú reciben menor cantidá de precipitación. Les precipitaciones añales asitiar ente 600 y 800 mm namái nel oeste de la islla de Santa María, ente que casi namái baxen de los 1000 mm en zones costeres o de baxa altitú de les islles de Santa María, Graciosa y en menor midida en San Miguel, Terceira, Faial y una pequeña franxa costera del sureste de San Jorge. Amás les precipitaciones xuben notablemente cola altitú, superándose los 2000 mm añales nel interior de toles islles sacante Santa María y Graciosa, y llegando a superar inclusive los 4000 mm añales en delles zones de mayor altitú de la Islla del picu. El branu ye la estación seca, siendo xunetu'l mes menos lluviosu, anque nes zones d'altitú media-alta de les islles y en delles zones costeres les precipitaciones en xunetu siguen siendo, polo xeneral, superiores a los 50 mm, llegando a superar los 150 mm nes zones de mayor altitú de toles islles sacante Santa María y Graciosa. La precipitación nes Azores ye más abondosu nos meses de payares, avientu y xineru, rexistrándose de media, mientres estos meses, cantidaes cimeres a 500 m.

Na islla de Madeira les precipitaciones son tamién abondoses: asitiar ente 600 y 1000 mm añales polo xeneral nes zones costeres del este y sur de la islla ente que superen los 1000 mm en casi tol norte y oeste. Igual que nes Azores, en Madeira les precipitaciones xuben notablemente cola altitú, superando los 2000 en bona parte de la islla, en zones d'altitú media alta del interior. Pela contra, la Islla de Porto Santo (asitiada nel Archipiélagu de Madeira) rexistra una precipitación añal polo xeneral per debaxo de los 400 mm. Nel archipiélagu de Madeira'l mínimu de precipitaciones dase tamién pel branu, pero ye muncho más marcáu que nes Azores, siendo la precipitación media en xunetu casi nula na mariña del sur de Madeira y en Porto Santo y asitiándose ente 20 y 30 mm en bona parte del norte de Madeira. Pela contra, la precipitación nel archipiélagu ye más abondosu nos meses d'avientu y de xineru, superando los 300 mm n'avientu na mayor parte de la islla de Madeira (zones d'altitú media alta) y asitiándose polo xeneral ente 50 y 70 mm na islla de Porto Santo.

Mediu ambiente

Charneca.

Son carauterísticos del paisaxe portugués los gorbizales (charnecas) de Erica vulgaris, vexetación xerófila de Portugal, análoga al maquis del mediterraneu francés y el heath de les Islles Britániques. Por estensión dase'l nome de charneca al hábitat onde puede atopase la planta, terrén grebu y cascayosu. Conforme a la normativa de la Xunión Europea, el territoriu d'esti país estremar en trés rexones bioxeográfiques: mediterránea, atlántica y, nos archipiélagos de les Azores y Madeira, macaronésica. Destaca nel so patrimoniu natural un bien natural, patrimoniu de la Humanidá declaráu pola Unesco en 1999: la Laurisilva de Madeira. Cuenta con cinco reserves de la biosfera: Paúl do Boquilobo (1981), islla de Corval (2007), islla Graciosa (2007), islla de Flores (Azores) (2009) y Geres-Xures, tresfronterizu con España. 86.581 hectárees tán protexíes como güelgues d'importancia internacional al amparu del Conveniu de Ramsar, en total, 28 sitios Ramsar. Tien un parque nacional, el de Peneda-Gerês.

La mariña de Portugal y les Azores son amenaciaes añalmente por terremotos severos, anque tamién ye común qu'asocedan quemes forestales y clima severu.

Les principales esmoliciones medioambientales son: la erosión de los suelos, la contaminación atmosférica por emisiones de vehículos ya industries, según les agües, especialmente en zones costeres.

Vexetación

Ver tamién: Montes de la península ibérica, Categoría:Flora de la península ibérica, y Categoría:Flora de Macaronesia

Destaca nel so patrimoniu natural, un llugar declaráu patrimoniu de la Humanidá pola Unesco en 1999 pol tamañu y calidá de la laurisilva, un tipu de monte de lloréu: la Laurisilva de Madeira. Cuenta con siete reserves de la biosfera: Paúl do Boquilobo (1981), islla de Corval (2007), islla Graciosa (2007), islla de Flores (2009), Geres-Xures, tresfronterizu con España, el archipiélagu de les Berlengas (2011) y Santana (2011). Un total de 86 581 hectárees tán protexíes como güelgues d'importancia internacional al amparu del Conveniu de Ramsar, en total, 28 sitios Ramsar.

Tocantes a los montes de Portugal continental, tán bien espublizaos por razones económiques el pinu, especialmente'l resinero (Pinus pinaster) y el piñonero (Pinus pinea), la castañal (Castanea sativa), la sufrera (Quercus suber), la encina (Quercus ilex), el caxigal (Quercus faginea) y l'ocalitu (Eucalyptus globulus). Según datos de 2001, los montes más comunes de Portugal son:

Los montes del Portugal continental

Especies forestales	% Área forestal	Área (hai)
Pinus pinaster	29,1	976 069
Pinus pinea	2,3	77 650
Restu de resinosos	0,8	27 358
Quercus ilex	13,8	461 577
Quercus	3,9	130 899
Castanea sativa	1,2	40 579
Eucalyptus	20,1	672 149
Sobreiro	21,3	712 813
3,0	102.037
Total	100,0	3 349 327

Coles mesmes, tán introduciéndose otres especies como la Gaillardia aristata nos archipiélagos de les Azores y Madeira; la Jacobaea minuta, nel sur de Portugal; la Rhaponticum longifolium, pela redolada de Leiria; el clavel d'Indies (Tagetes patula), na frontera de la provincia de Salamanca; la Zinnia elegans, na rexón de la Beira Alta, la Salvia viridis, n'Estremadura; la coroniella rosa (Securigera varia) en Coímbra o la Claytonia perfoliata al norte de Portugal.

La flora de la península, poles sos condiciones bio-históriques, xeográfiques, xeolóxiques, orográfiques, etc., ye una de les más riques y variaes de toa Europa, comparable a la de países mediterráneos como Grecia ya Italia ya inclusive de mayor diversidá; calcúlase qu'inclúi más de 8000 especies de plantes, munches d'elles esclusives (endemismos).

El Mediterraneu tuvo sometíu nel pasáu a grandes alteraciones de clima y vexetación, xuníu a unes variaciones, dacuando bien grandes, nel nivel del mar y a variaciones nes posiciones relatives de les mases continentales (plaques europea y africana). Cola entrada de plantes y l'aislamientu, por cuenta de les fluctuaciones marines o a les periódiques glaciaciones, puede atopase una variada diversidá d'especies vexetales.

La península ibérica, asitiada nuna importante vía de camín ente África y Europa, viose arriquecida cola llegada, según camudaba'l clima, de plantes esteparias, termófilas, xerófiles, orófilas, boreo-alpines, etc., munches de les cuales llograron caltenese dempués, gracies a la diversidá de medios qu'esisten nes cadenes montascoses, que-yos dexen xubir n'altitud si'l clima va faciéndose más templáu, o baxar si vuélvese más fríu. La complexidá xeolóxica de la mayoría de los montes ibéricos, especialmente de les Bétiques, Sistema Ibéricu y Pirineos, aumentó entá muncho más el númberu de nuevos medios a qu'afaese y fixo posible la diversidá y riqueza de la flora actual.

Fauna

Ver tamién: Fauna de la península ibérica y Categoría:Fauna de Macaronesia

La fauna de mamíferos ye bien variada ya inclúi el foín, el melandru, el llobu cerval ibéricu, el llobu ibéricu, la cabra montés, el gatu montés, la llebre, la papalba, el meloncillo, la martalena y, dacuando, l'osu pardu (cerca del ríu Miño y del Parque nacional de Peneda-Gerês), ente otros. Portugal ye un llugar de parada importante pa les migraciones d'aves que se mueven ente Europa y África, especialmente en llugares como'l cabu de San Vicente o la sierra de Monchique. El país tien cerca de 600 especies d'aves, de les cualos 235 son nidificantes, y casi tolos años hai rexistros nuevos.

Parque Natural de Montesinho, nel nordeste portugués.

Portugal tien un gran númberu d'especies de pexes d'agua duce que van dende'l pez gato xigante nel Parque Natural del Tajo Internacional, hasta les pequeñes especies endémiques que solo viven en pequeños llagos. Dalgunes d'estes especies rares tán gravemente amenaciaes por cuenta de la destrucción del so hábitat, la contaminación y les seques. Les agües marines portugueses son de les más riques en biodiversidá del mundu, pos les sos especies marines ronden el millar ya inclúin la sardina, l'atún y la caballa del Atlánticu.

En Portugal puede apreciase'l fenómenu de la surgencia, especialmente na mariña oeste, lo que fai que'l mar sía desaxeradamente ricu en nutrientes y biodiversidá. Les árees protexíes de Portugal inclúin un parque nacional, trelce parques naturales, nueve reserves naturales, cinco monumentos naturales y seis paisaxes protexíos. En 2005, l'área de paisaxe protexíu de la Mariña de Esposende foi clasificáu como parque natural pal caltenimientu del gordón mariniegu y de los sos elementos naturales físicos, estéticos y paisaxísticos.»

La fauna de la península ibérica presenta una amplia diversidá que se debe en gran parte a dos factores, la posición xeográfica de la península ibérica, ente l'Atlánticu y el Mediterraneu y ente África y Eurasia, y la gran diversidá de hábitats y biotopos, consecuencia d'una variedá considerable de climes y rexones bien estremaes.

Ente los grandes carnívoros destaquen dos especies sumíes de bona parte d'Europa Occidental: l'osu pardu, que sobrevive na cordal Cantábricu y en ciertos enclaves pirenaicos, y el llobu ibéricu, subespecie endémica de la Península. Anque'l carnívoru más emblemáticu ye ensin dulda el llobu cerval ibéricu, el félidu más amenaciáu de tol continente européu. Muncho más numberoses son les poblaciones de gatu montés, de foín colloráu y les de dalgunos mustélidos: el melandru, el turón y la papalba; daqué menos numberoses son les de llondra, foína y foina. Los vivérridos tán representaos pola martalena; y los herpéstidos, pol meloncillo.

Los herbívoros tán representaos por especies bastante estendíes, como dellos cérvidos: el venáu común, el gamo y el corzu. Hai poblaciones endémiques de cabra montés y apartaces pirenaicos y cantábricos de robecu. Tamién ta llargamente estendíu'l xabalín.

Tienen una bona representación delles especies mediterránees d'insectívoros: musarañes (Crocidura russula, Suncus etruscus), musgaño de Cabrera, topu ibéricu, el raru falcatrúa de los Pirineos; rucadores: esguil coloráu, llirón caretu, topinos; lagomorfos (destaquen endemismos como la llebre ibérica y la llebre de piornal), quirópteros (Myotis capaccinii, Myotis myotis, Pipistrellus pipistrellus, Tadarida teniotis, nóctulo común, Hypsugo savii) y daqué menores de pinnípedos y cetáceos.

Xeografía humana

La población envalorada a xunetu de 2009 yera de 10.707.924 habitantes. Grupos étnicos: tipu homogéneamente mediterraneu; ciudadanos d'antepasaos africanos qu'emigraron a la metrópolis mientres la descolonización nun númberu inferior a 100.000; dende 1990 entraron en Portugal bastantes ciudadanos de la Europa oriental. La relixón mayoritaria ye la católica 84,5%, otros cristianos 2,2%, otros 0,3%, desconocíu 9%, nenguna 3,9% (censu de 2001). L'idioma oficial ye'l portugués y tamién el mirandés (oficial, pero usáu llocalmente).

La capital ye Lisboa, sede del gobiernu y con cerca de 564.477 habitantes (2001). Otres ciudaes importantes son: Porto, Coimbra, Braga y Setúbal. Estrémase alministrativamente en:

• 18 distritos (distritos, singular - distritu): Aveiro, Beja, Braga, Bergancia (Bragança), Castelo Branco, Coimbra, Evora, Faro, Guarda, Leiria, Lisboa, Portalegre, Porto (Porto), Santarem, Setúbal (Setubal), Viana do Castelo, Vila Real y Viseu.
• dos rexones autónomes (regioes autonomas, singular - regiao autonoma): les Azores (Açores) y la islla de Madera (Madeira).

Xeografía económica

Los principales recursos naturales de Portugal son: pexes, montes y silvicultura, fierro, uraniu, mármol, tierra arable, enerxía hidroeléctrica

• Usu de la tierra:
  • tierra arable: 26%
  • colleches permanentes: 9%
  • tierres de campera permanentes: 9%
  • montes y silvicultura: 36%
  • otros: 20% (est. 1993)

• Tierra irrigada: 6.300 km² (est. 1993)

Ver tamién

• Espacios naturales protexíos de Portugal

Referencies

• "PORTUGAL" nel CIA World Factbook

• Datos: Q429135
• Multimedia: Geography of Portugal