Diañu
Según el cristianismu, el Diañu ye un ser sobrenatural maligno y tentador de los homes. Nel Nuevu Testamentu identifícase-y col Satán hebréu del Llibru de Job (1:6-8), col Diañu del Evanxeliu de Matéu (4:8-10), cola culiebra del Xénesis (3:1-5) y col gran dragón del Apocalipsis (12:9), toos como un solu personaxe.Tamién ye'l "Padre de la mentira" (Juan 8:44 - Traducción del Nuevu Mundu de les Santes Escritures)
| Diañu | ||
|---|---|---|
 | ||
| Información | ||
| [editar datos en Wikidata] |
Esti artículu necesita wikificase. |
.jpg)
Delles corrientes de bruxería moderna consideren que la figura del Diañu tomóse de la figura del dios paganu de los bruxos, asimilada a Satán nos primeros sieglos del cristianismu. Pero son rigorosos al establecer que nun esiste nenguna rellación fora de la etimolóxica ente'l so Diañu ―tamién llamáu Divell― y el Diañu cristianu. Gerald Gardner, el fundador de la Wicca, fai mención d'esti Divell convertíu en Diañu nel so llibru Witchcraft today (1951), como una forma mitolóxica del antiguu dios européu de la Naturaleza.[ensin referencies] Dende'l puntu de vista del Satanismu laveyano nun ye una deidá, sinón una representación de los instintos carnales.
Etimoloxía
editar
Pa referise a esti ser sobrenatural, la Biblia hebrea utiliza'l términu satán ('adversariu') col cual remite al acusador de los homes ante Dios y aquel qu'afala al mal. Con esta acepción apaez, por casu, en Xob 1:8-12.
Nel sieglu III, cola redaición de la Biblia de los Setenta, el traductores griegos del Antiguu Testamentu, sustituyeron l'hebréu Satán pol griegu Diábolos (Διάβολος), que significa 'acusador' o 'calumniador', sustantivu que provién del verbu diaballein ('echar llevantos, bilordiar') y esti de la mesma de los raigaños día ('al traviés') y ballein ('refundiar').[1]
Otres versiones [ensin referencies] planteguen que les pallabres diablu», devil, djofull, divell, con toles sos variantes, nun tienen por qué derivar de diábolos, anque l'usu d'esta variante podría debese a un xuegu de pallabres similar al que convirtió al dios cananéu Baal Zebûl (lliteralmente 'el señor príncipe') en Baal Zabub ('el señor de les mosques'), l'actual demoniu Belcebú.
Esta versión plantega que la pallabra diablu» derivaría del idioma protoindoeuropéu *deiwos, axetivu que significa 'celestial' o 'resplandorientu', una derivación preindoeuropea del raigañu *diw ('resplandir'), relativa sobremanera al cielu diurnu. Otra posibilidá más remota ye'l raigañu *diiv ('xugar').
El raigañu *deiwos xeneró non solo la pallabra divel o teufel en llingües d'Europa del Norte, que son equivalentes al diañu d'esti idioma; tamién deriven d'ella'l sánscritu devas, el lituanu dievas, el xermanu tiwaz (téunicamente una forma plural), el galu dewos, el portugués deus, el galés duw, el bretón doue, el gaélicu día, el llatín arcaicu deivos [deiwos] y el llatín clásicu deus y divus. D'esta mesmu raigañu provién la pallabra española «Dios».
La pallabra en castellán
editarLa primer vegada qu'apaez mentada la pallabra diabolo en castellán ye nes Gloses emilianenses del sieglu X nuna glosa marxinal que diz: "Elo terceru diabolo". Nos sieglos siguientes de la Edá Media diabolo/diañu tien un usu más estendíu que'l so sinónimu demoniu, anque lo usa Gonzalo de Berceo col significáu de geniecillo o espíritu traviesu y divinidá inferior. Precisamente ye Berceo quien rellata a principios del sieglu XIII la lleenda griega de Teófilo en forma de clérigu xudíu que p'algamar un mayor grau eclesiásticu fai un pactu con Satán —que recibe los calificativos de "falsu ánxel", "sutil adversariu", "mortal enemigu", "cativa bestia" y "maestru savidor"— anque intervién la Virxe María que s'apodera del papel que Teófilo roblara. Referencies al diabolo/diañu apaecen nel Llibru de Apolonio, nel Llibru de bon amor del arcipreste de Hita —que tamién recueye la lleenda de Teófilo— y nel Conde Lucanor del infante don Juan Manuel.[2]
Na Biblia
editar
Nel Nuevu Testamentu esplícase l'orixe del Diañu como unu de los ánxeles de Yahvé que se fixo malváu (Juan 8:44). Infierse que ye una criatura espiritual de la familia Anxélica de Yahvé Dios (Xob 1:6). Según manuscritos antiguos (como la Biblia Vulgata Llatina de San Jerónimo), el nome real d'él nel cielu yera Lucifer y camudóse-y el nome a Satán (adversariu) por tar en contra de Dios, pola mor del deséu pola adoración que toles criatures intelixentes rindíen al Creador (Matéu 4:9).
Según la Biblia
editarEl testu d'Isaías (Is. 14:12-15) paez referise a esta hestoria. L'últimu versículu d'esti testu amuesa qu'esti rellatu aplicar a un home (proverbios contra'l Rei de Babilonia), anque indireutamente ta dirixíu a Satanás (ver Isaías 14:4). El rellatu fala de la so ambición por llegar más allá de les estrelles de Dios, na Biblia suelse referir como 'estrelles' a los reis d'Israel (y darréu de Xerusalén) del llinaxe de David descendiente de Jacob (Númberos 24:17).
Otru testu fala sobre esta tema, y atópase en Ezequiel 28:12-19, onde se profesa una alvertencia sobre'l rei de Tiru; que describe perbién l'orixe del Diañu o "Lucifer" (portador de la lluz). Tamién fala que nun momentu determináu de la hestoria, "pa siempres va dexar de ser", dando a entender la victoria de Dios sobre'l Diañu; que tien el so puntu fundamental na crucifixón de Jesús y va tener la so culminación nel "día de Yahvé", esto ye, na Segunda venida de Cristu (Jeremías 51:44; Hageo 2:6,7).[3]
Un tercer mensaxe con carauterístiques similares atopamos en Ezequiel 31:1-18. Ellí diríxese un mensaxe pal rei d'Exiptu (nuevamente con un mensaxe doble: pal monarca humanu y coles mesmes para Satanás).[4]
L'apóstol Pedro indicó que'l Diañu que ye como un lleón ruxente que trata de taramiar a quien tán n'ignorancia (Primer de Pedro 5:8). El llibru del Apocalipsis tamién describe al diañu como un ser griespu que conoz que-y queda un curtiu espaciu de tiempu, y que foi refundiáu embaxo a la tierra, según Apocalipsis 12:12.
Amalgamados pola soberbia
editarPuede apreciase que nun mesmu mensaxe tien doble destinatario: va empobináu a Satanás pero tamién a un arrayante rei humanoide. Pa llegar a la comprensión d'esi tipu de testos ye importante tener en cuenta que n'el nuesu ámbitu humanu pueden dase dos casos dafechu opuestos:
Per un sitiu, atopamos que l'home fiel' tien a Dios nel so interior y pasa a tar «empuestu pol Espíritu de Dios» (Romanos 8:14; Gálates 2:20). «Quien exercita la xusticia ye xustu […] y ye de Dios» (1ª Juan 3:2,7).
Pero, per otru llau, el diañu siempres intenta apoderase de la conciencia de les persones:
Velái, porque'l vuesu adversariu'l diañu, [...] anda alredor buscando a quién taramiar.1ª Pedro 5:8
Nun seya que ―lleváu de la soberbia― venga a cayer na mesma condenación en que cayó'l diañu.1ª Timoteo 3:6
Coles mesmes, Satanás (el ánxel cayíu) paez actuar principalmente sobre les conciencies d'aquelles que tienen más poder (1ª Samuel 19:9; 1ª Cróniques, 21:1,7), y en munchos casos consigue perdurar yá que:
[...] hai metanes ellos un espíritu de corrupción, nun conocen al SeñorOseas 5:4
{{Dende la so cayida, el diañu sigue pecando [al traviés de los homes que se dexen influyir por él].|1ª Juan 3:8}}
Quien comete pecáu, del diañu ye.1ª Juan 3:8
Precisamente cuando'l diañu consigue ser el guía d'una persona, esta va faer la so voluntá y de esa manera, dambos pasen a actuar como una unidá (Juan 6:70). Esa unidá' yera a la que se refería los profeta cuando espresaba:
Señor! [...] Tu, al azotar al sobeyosu mancasti al dragón.Isaías 51:9; Jeremías 50:31
La soberbia ye lo que se refarta con mayor énfasis a los líderes terrenales “amalgamados col demoniu” [tal como lo yera'l rei de Tiru, tamién el faraón d'Exiptu (Ez 32:2), o'l rei de Babilonia (Jer 51:34), etc… que son casos nos que Dios se dirixe a ellos utilizando la pallabra hebrea #8577 tanniyn -traducida como “dragón” o “bisarma”-].
[Puede amestase que tantu en Ezequiel 28:17 como en 31:10 úsase la pallabra hebrea gabahh,[5] que se traduz como «sobeyosa». Por eso, les pallabres empobinaes al rei de Tiru (o al faraón, o al rei de Babilonia) tán ―coles mesmes― dirixíes a Satanás.
Los sos nomes y representaciones
editar
Los nomes más comunes o conocíos con que se noma al diañu na Biblia son: Lucifer, Satanás, Belial, Samael,[ensin referencies], «antigua culiebra», «gran dragón», «Jaldabaoth», «el dios negru», «el dios d'esti sieglu» y «el padre de la mentira». Na República Dominicana y al restu d'América Llatina, adoptóse dellos sinónimos como son: Diale, Diantre y Diache.
Ye quien crea y dirixe a la Bestia (estructura de poder imperial). El númberu del diañu, consideráu la Marca de la Bestia, ye'l seiscientos sesenta y seis (666).[ensin referencies]
Sicasí n'otres cultures y creencies relixoses, tamién tienen ciertos conceutos d'un ser malinu o de dellos seres malinos, a diferencia del cristianismu, el xudaísmu y l'islam de que'l Diañu ye conocíu como un ánxel cayíu o un demoniu, n'otres cultures yera conocíu como dioses del mal y espulsaos del cielu. Según les lleendes d'otres cultures, qu'estos dioses del mal revelar contra un Dios o Diosa de la creación o de dellos dioses creadores. Casu coincidente como asocede nos rellatos bíblicos.
Por casu nel budismu, conózse-y como Mara, quien intentó evitar que'l Buda Siddharta Gautama algamara'l llume y destruyera l'Ego.
Nel hinduismu, conózse-y como Iama o Yama, como ye'l dios de la muerte, el señor de los espíritus de los muertos y guardián del inframundu.
Nes cultures precolombines, por casu na cultura incaica, el Supay ye una figura ambivalente, definida pol sincretismu, que foi asimilada al Diañu de la cultura cristiana, pero que tamién ye adoráu como señor de les fondures o Salamanca.[6][7] A diferencia de lo qu'asocede col Diañu cristianu, "l'indíxena nun refugaba al Supay sinón que tarreciéndo-y, invocar y rindía cultu pa evitar que-y fixera dañu".[8]
Sicasí, esiste una lleenda con respectu al llagu Titicaca, como ser la cayida del ser humanu al pecáu y que tien cierta semeyanza col rellatu bíblicu del Xénesis como ser la tentación d'Adán y Eva.
Cunta la lleenda que'l llagu Titicaca yera un valle fértil y poblao de persones que vivíen felices en paz y harmonía. Nada-yos faltaba, la tierra yera rica y procurába-yos tou lo que precisaben. Sobre esta tierra nun se conocía nin la muerte, nin l'odiu, nin l'ambición. Los Apus, los dioses de los montes, protexíen a estos seres humanos. Nun los prohibieron más qu'una sola condición: que naide tenía de xubir al visu de los montes onde amburaba'l Fueu Sagrao.
Mientres llargu tiempu, estes persones qu'habitaben el valle nun pensaron en infringir esta orde de los dioses. Pero'l Supay, espíritu malinu condergáu a vivir na escuridá, nun soportaba ver a estes persones vivir tan tranquilamente nel valle. Él se ingenió pa estremar a los homes semando la discordia. Pidió-yos probar el so coraxe, pa desafiar al dios creador, Viracocha, p'atopar el Fueu Sagrao al visu de los montes.
Entós un bon día, a l'alba, estes persones desobedecieron y empezaron a esguilar el visu de los montes, anque a mediu camín fueron sorprendíos polos Apus.
Éstos entendieron que los homes habíen desobedecido y decidieron esterminalos. Miles de pumes, salieron de los sos covarones y taramiáronse a estes persones y que clamiaben al Supay por ayuda. Pero ésti permanecía insensible a les sos súpliques.
Viendo eso, Inti, el dios del Sol o Viracocha, poner a llorar. Les sos llárimes yeren tan abondoses, hasta formar un diluviu y qu'en cuarenta díes anubrieron el valle.
Solo un home y una muyer llegaron a salvase sobre una barca de xuncu. Cuando'l sol rellumó de nuevu, l'home y la muyer nun creíen ver ante los sos güeyos, sol cielu azul y puru, taben metanes un llagu inmensu. Metanes eses agües llexaben y los pumes que taben afogaos y tresformaos n'estatues de piedra.
Nes cultures andines, como nos Departamentos d'Oruro y Potosí en Bolivia, los mineros conocer como'l tíu de la mina. Ta representáu cola imaxe del diañu, influencia del coloniaje y de la imposición del cristianismu. Según les sos creencies, ye'l guardián de les mines y la so imaxe ye veneráu polos mineros con ufriendes similar a los santos, anque nada que ver con rituales satánicos. Según la fe de los mineros escontra'l tíu, ye por que nun-yos falte les riqueces.
La chicua na llanura amazónica de Perú, según la mitoloxía amazónica, ye consideráu un malinu diablu” unviáu por dalgún bruxu malero, o unu d'estos bruxos que busca vengase de daquién. Cuando canta cerca d'una casa la xente preguntar a quién vendría buscar esi malditu páxaru.
Na cultura maya, destaquen los Ajawab o los "señores del inframundu" , los que gobiernen el Xibalbá, conocíu como'l inframundu. Principalmente pola descripción que d'él fai'l Popol Vuh (Pop wuj, en k'iche'), que la so traducción sería "Llibru del Conseyu" o "Llibru de la Comunidá", afayáu en dómina posterior a la conquista española nel sieglu XVIII, traducíu al llatín por Fray Francisco Ximénez dende una perspeutiva católica.[9] D'ende que se refiera al Xibalbá con muncha semeyanza al infiernu cristianu.
Sicasí'l conceutu de "mal" ta explícitamente representáu nes carauterístiques d'otros seres de la mitoloxía maya, como Wuqub Qak'ix y la so familia, o por aciu defectos nes personalidaes de los primeros seres humanos creaos. Xib'alb'a nun ye entós l'infiernu, yá que representa a la muerte y la enfermedá, vistes como parte de la esistencia y non como castigu. Ye más precisu referise a Xib'alb'a como'l inframundu.
Según esta cosmoloxía, l'infiernu rexíu por Kisín ye en realidá una especie de purgatoriu pa la mayoría de les persones que muerren: sicasí les muyeres que muerren nel partu o los soldaos muertos en batalla nun tienen de pasar pellí, y sicasí los suicides queden apostraos a permanecer ellí por tola eternidá.[10]
Na cultura azteca destaca Kisín, según esta cosmoloxía, l'infiernu rexíu por Kisín ye en realidá una especie de purgatoriu pa la mayoría de les persones que muerren: sicasí les muyeres que muerren nel partu o los soldaos muertos en batalla nun tienen de pasar pellí, y sicasí los suicides queden apostraos a permanecer ellí por tola eternidá.[10]
Los antiguos mayes imaxinar como un cadarma colos güeyos colgantes. El so oponente yera'l dios del maíz y la vexetación, llamáu Ah Mun o Hun-Hunahpu que de cutiu s'amuesa con una panoya de maíz creciendo na so cabeza.
Pa los lacandones Kisín ye «un personaxe engafuráu, que patisca la base de la gran ceiba cuando ta de mal humor, provocando seísmos».4
Pa la cultura popular actual, Kisín permaneció como un personaxe qu'habita'l sosuelu y a quien se-y atribúin los terremotos.
Los guanches, antiguos aboríxenes de la islla de Tenerife de Canaries, España, destacaben a Guayota o Guaiota a la principal entidá malina de la so mitoloxía según los primeros historiadores de Canaries.
Una lleenda lliteraria moderna popularizada apocayá pero ensin base nes fontes históriques tradicionales fala d'un enfrentamientu ente Guayota y el dios supremu Achamán. Guayota zarrara al dios del sol Magec nel interior del Teide, sumiendo a tol mundu na escuridá. Los guanches pidieron clemencia a Achamán, quien tres una encarnizada llucha consiguió ganar a Guayota, lliberar a Magec y taponar el cráter con Guayota nel so interior.[11]
Dios como'l Diañu
editar
Delles teoríes causaron ciertos discutinios, de la noción de que'l Dios bíblicu ye él mesmu'l Diañu o la mesma persona. Pos dellos autores relixosos a lo llargo de la historia propunxeron la noción del 'Dios de Abraham como'l Diañu'. Dan la razón de que'l Dios bíblicu ye una fuercia divino que causa sufrimientu, muerte y destrucción y que tenta o dirixe a la humanidá a cometer violencia y xenocidiu.
Estos escritos referir a esti dios de diverses maneres como "un demiurgos", "un ánxel malváu", "el dios diablu", "el Príncipe de la Escuridá", "la fonte de tola maldá", "el Diañu", Martin Luther[12] "un demoniu", "un tiranu cruel, engafuráu y guerreru",[13] "Satanás" y "la primer bestia del llibru del Apocalipsis".
Munchos de los autores critiquen solo'l conceutu de dios que s'atopa nel Tanak, en contraste col "verdaderu dios" qu'aseguren ver nel Nuevu Testamentu. Sicasí, otros autores apliquen la so condena a la deidá entera del Xudaísmu, el Cristianismu y l'Islam.
Los autores afirmen les sos crítiques al faer referencia a ciertos pasaxes na escritura bíblico describiendo aiciones de Dios que dicen que son malvaes o diábolicas. Munchos de los autores fueron severamente castigaos polos sos escritos, y los sos siguidores fueron asesinaos.
El filósofu anglo-estauxunidense del sieglu XVIII Thomas Paine escribió en The Age of Reason que "cada vez que lleemos les hestories obscenes, la corrupción voluptuosa, les execuciones cruel y trabancosu, la vengación implacable, colo que más de la metá de la Biblia ta llena, sería más consistente que la llamáramos la pallabra d'un demoniu, primero que la Pallabra de Dios."[14]
El diañu en distintes relixones
editarXudaísmu
editar
Nel xudaísmu nun hai un conceutu claro alrodiu de la personificación d'esti personaxe a diferencia de relixones como'l cristianismu o'l islamismu. N'hebréu, la pallabra bíblica hai-Satán significa 'l'adversariu' o 'la torga', o tamién 'el persiguidor' (reconociendo que'l Dios Yahvéh ye vistu como'l xuez últimu).
Nel Llibru de Job, hai-Satan nun ye un nome propiu sinón el títulu d'un ánxel gobernáu pol Dios Yahvé; él ye'l xefe persiguidor' de la corte divina. Nel xudaísmu, hai-Satan nun fai mal, indíca-y a Dios los malos enclinos y aiciones de la humanidá. N'esencia, hai-Satán nun tien poder ente que los humanos nun faigan coses males. Dempués de que Dios señala la piedá de Job, hai-Satán píde-y autorización pa probar la piedá de Job. L'home xustu ye aflixíu cola perda de la so familia, de les sos propiedaes, y más tarde, de la so salú, mas él sigue siendo fiel a Dios. Como conclusión d'esti llibru, Dios apaez como un torbolín, esplicándo-yos a los presentes que la xusticia divina ye inescrutable. Nel epílogu, les posesiones de Job son restauraes y él llogra una segunda familia pa "reemplazar" a la primera, que morrió.
Na Torá, esti persiguidor ye mentáu delles vegaes. Un momentu importante presentar nel incidente del magüetu d'oru. El persiguidor ye'l responsable pol enclín al mal (yetser harah), de tolos homes. Na Torá, él ye'l responsable de que los hebreos construyeren l'ídolu (magüetu d'oru) mientres Moisés taba nel visu del monte Sinaí recibiendo la Torá de parte de Dios. Nel Llibru de les Cróniques, el persiguidor afala a David a faer un censu illexítimu. Ello ye que los llibros de Isaías, Job, Eclesiastés y Deuteronomiu tienen pasaxes nos que'l Dios Yahvé ye amosáu como'l creador del bien y del mal nesti mundu.[ensin referencies]
Representaciones n'imáxenes
editar.JPG)
La imaxe del Diañu foi representáu de delles formes, hasta'l momentu la imaxe más popular ye representáu como una bestia (con cola, cuernos y pates de cabra con un trinche na so mano), amás el so color verdaderu ye azul(sobre'l color coloráu foi inventáu pa los cómics, películes, etc.). Magar esti personaxe, fíxose popular. Otros representar cola imaxe d'una cabra, como'l Machu cabrío, anque tracamundiada. Anque la imaxe del machu cabrío representaba al Dios del pan d'aspeutu divín, tres la inquisición la cultura cristiana acomuñar a Satanás.
Tamién el Diañu foi representáu con imáxenes d'otros animales, como'l carneru, el gochu, el cuervu, el llobu, l'aguarón, la serpiente, el dragón o hasta con un tiburón blancu, dambos tamién tracamundiaes por delles supersticiones a base de comparances.
El casu del carneru yera polos sos cuernos, anque na cultura cristiana tamién el carneru foi acomuñáu como'l corderu de Dios y que representa a la paz.
El gochu namái por ser consideráu un mamíferu inmundo y que representa como unu de los 7 pecaos capitales como la gula.
El casu del cuervu, ta consideráu como una ave de mal agüeru por cuenta del so plumaxe negru, el so berru roncu y la so necrofaxa. Según delles supersticiones, cuando dalguna persona morría, esti llevaba'l so alma escontra un mundu escuru. Anque na Biblia hai dellos rellatos referentes a los cuervos: nel primeru, Noé suelta un cuervu pa ver el retrocesu de les agües dempués del diluviu. Nel segundu, son unviaos por Dios pa sofitar al profeta Elías de manera sobrenatural. Nel primer llibru de Reyes, nárrase que los cuervos llevábenlu, por orde de Dios, alimentu (pan y carne) a Elías dos veces al día, cuando ésti tuvo qu'escondese xuntu'l regueru Queritsi. Pa les cultures mayes y los esquimales, el cuervu yera consideráu un animal sagráu.
El casu del sapu según la cultura cristiana, representaba'l pecáu y la muerte y una forma como un demoniu podía encarnase. Anque na cultura aymara de los Andes, hasta la fecha'l sapu ye consideráu un animal sagráu y de bona fortuna.
El llobu na dómina medieval, yera consideráu la encarnación del mal y de les tiniebles, anque na tradición grecorromana, el llobu yera una de les formes de representar al Dios Zeus, consideráu un animal sagráu y divín pa otros dioses como Marte y Apolo. Un exemplu, la lloba que doi de mamar y protexó a Rómulo y Remu.
El casu del monu foi acomuñáu colos baxos instintos, la sensualidá y los vicios, anque na cultura india, el monu yera unu de los avatares del famosu Dios Shiva de calter sagráu.
El gatu negru na edá media, creíase que'l Diañu encarnar nesti mamíferu y que yera la mascota preferida poles bruxes y que representaba la bruxería, amás qu'entá sigue delles supersticiones que si daquién se -y crucia un gatu negru nel so camín va tener un día de mala suerte. Anque pa los exipcios del antiguu Exiptu, ensin importar el color que teníen estos felinos, yeren consideraos sagraos y divinos, amás proteutores contra espíritus malos. Nuna de les pintures, la Diosa Bastet, ye representada con una cabeza de gatu negru.
El perru de raza Rottweiler orixinariu d'Alemaña, na edá media creíase que yera la encarnación del Diañu pol so color negru y mariellu fueu, inclusive se llegó asesinar aquella dómina a estos caninos tou al conceutu de les supersticiones. La raza d'esti animal, fíxose popular na película de terror de 1976 como La profecía, el compañeru fiel del Anticristu. Anque pa la ilesia católica, tolos perros o canes ensin importar a les races que pertenezan, San Roque foi declaráu santu patrón d'estos animales.
El casu del aguarón, en suaños representa la cara de los demonios o la bruxería, anque na India l'aguarón ye consideráu un animal sagráu y que representa'l vehículu del Dios Ganesh.
El dragón que según los cristianos, heredaron la idea hebrea qu'apaez nel Apocalipsis, del apóstol Juan, y n'otres tradiciones posteriores. Nel arte cristiano del Medievu simboliza'l pecáu y al apaecer so los pies de los santos y mártires representa'l trunfu de la fe y los reinos cristianos sobre'l diañu. La lleenda de San Jorge y el dragón, ilustrada na figura de la derecha, amuesa claramente esti significáu. Nel simbolismu medieval la idea de llucha contra dragones sirvió pa fortalecer la motivación de los reinos cristianos. Presentábense de cutiu tamién como representaciones de l'apostasía, la herexía y la traición, pero tamién de cólera y envidia, y abarruntaben grandes calamidaes. Delles vegaes significaben la decadencia y la opresión, anque sirvieron tamién como símbolos pa la independencia, el lideralgu y la fuercia. Amás puede apreciase en delles imáxenes como en pintures la representación del Arcánxel San Miguel engarrando col Dragón. Pa delles tribus antigües d'Europa y el Alloñáu Oriente, el dragón yera y ye consideráu un animal sagráu d'aspeutu divín y guardián de les ayalgues, inclusive que simboliza la sabiduría y la fortuna.
La culiebra inspiráu na Xénesis de la Biblia, representa'l pecáu, la tentación y la mentira, basáu na tentación d'Adán y Eva y onde se representó la imaxe de la Virxe María triando una culiebra. Anque dientro de la cultura xudeocristiana hai ciertes contradicciones, porque tamién la culiebra foi acomuñada col cayáu de Moisés d'aspeutu sagráu o milagrosu. Nel Alloñáu Oriente, la culiebra representa la sabiduría y la enerxía, consideráu un animal sagráu y divín y proteutor contra les males enerxíes negatives. Por casu el Dios Shiva na cultura india, ta tamién representáu en forma d'una culiebra, sobremanera nuna cobra.
El tiburón blancu representa pa dalgunos el mal y el terror nes agües, inclusive dándo-y un significáu como'l demoniu del mar. Por casu na película Jaws, fíxose popular como xenero de terror y col enfotu de provocar mieu y llerza a los espectadores, dando a considerar un pexe diabólicu. Pa los nativos o pueblos indíxenes de la Polinesia, hasta la fecha los tiburones son consideraos animales sagráu y la encarnación de dioses y de les almes de seres queríos. Según les sos creencies, cuando estos apaecen cerca a veres de les sableres, la so visita ye consideráu una proteición contra les enerxíes negatives.
N'otros casos la imaxe del Diañu, dientro de la cultura cristiana foi representáu a cencielles cola imaxe d'un ánxel cayíu del cielu, un exemplu d'ellos ye nel monumentu de la Fonte del Ánxel Cayíu en Madrid. Otros a cencielles como un home con distintes traces físiques, pero con una actitú psicolóxica cruel o de maldá.
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ Sharma, Arvind, «Devils» (n'inglés), Devils, Gale, http://www.highbeam.com/doc/1G2-3424500770.html, consultáu'l 16 de xunu de 2012 Archiváu 2013-05-17 en Wayback Machine (suscripción riquida)
- ↑ Lisón Tolosana, Carmelo (1992). La imaxe del rei (monarquía, realeza y poder ritual na Casa de los Austrias), páx. 205—206.
- ↑ “Voi Castigar a Bel (Belial; Satanás) en Babilonia, y voi sacar de la so boca lo que tragó. Les naciones nun van afluyir más a él. (Jer 51:44)
- ↑ «[...] yera formosu [...] nel Xardín de Dios» (versículu 6, 8, 18). «Este ye'l faraón» (versículu 18).
- ↑ Pallabra #1361 del Diccionariu Hebréu Striong's
- ↑ Escuernacabres, M. (3 de xineru de 2008). «El Sicu Moreno na Diablada de Puno». Puno Portal. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-06. Consultáu'l 15 d'abril de 2009.
- ↑ «El zupay». Folclor del Norte. Consultáu'l 15 d'abril de 2009.
- ↑ Cuntes Ormachea, Enrique (1986). escritu en Lima. «La Diablada: una espresión de coreografía mestiza del altiplanu del Collao». Boletín de Lima (44): páxs. 35.
- ↑ Abreu, 2008; p. 9
- ↑ 10,0 10,1 «Mayan Mythology» (inglés). Myth Encyclopedia. Consultáu'l 7 de mayu de 2009.
- ↑ Martín, Sabas (2001). Rito y lleendes guanches, 5ª, Madrid: Miraguano. ISBN 84-85639-545.
- ↑ Oswald Bayer en The Reformation Theologians: An Introduction to Theology in the Early Modern Period, editáu por Carter Lindberg, Wiley-Blackwell, 2002 (testu parcial disponible en Google Books). Vease The Evil One; God as the Devil; God's Wrath, páxina 58..9.
- ↑ A Book of Blood: Biblical atrocities en Ebon Musings, ensin fecha
- ↑ The Age of Reason por Thomas Paine, 1794, I Parte, Capítulu VII: Examination of the Old Testament. Cita: "Whenever we read the obscene stories, the voluptuous debaucheries, the cruel and torturous executions, the unrelenting vindictiveness, with which more than half the Bible is filled, it would be more consistent that we called it the word of a demon, than the Word of God. It is a history of wickedness, that has served to corrupt and brutalize mankind; and, for my own part, I sincerely detest it, as I detest everything that is cruel." Nota: Tien De tenese en mente que por "Bible" Paine siempres se refier al Antiguu Testamentu solamente.
Bibliografía
editar- Lewis, C. S. (2007). The Screwtape Letters. Rialp. ISBN 978-84-321-2985-8.
- Lisón Tolosana, Carmelo (1992). Les bruxes na historia d'España. Madrid: Temes de Güei. ISBN 84-7880-219-3.
- Bloom, Harold (2007). L'ánxel cayíu. Paidós. ISBN 978-84-493-2164-1.
- Frossard, André (1992). Trenta y seis pruebes de la esistencia del diablu. Rialp. ISBN 978-84-321-2872-4.
- CAI CALLE, Francisco Vicente (2008). Plasencia: "Misterios" nes catedrales, www.bubok.com.
- CAI CALLE, Francisco Vicente (1999). -yos représentations du Diable et des êtres diaboliques dans la littérature et l'art en France au XIIe. siècle, Villeneuve d'Ascq, 1999, Atelier National de Reproduction des Thèses (Thèse à la carte). ISBN 978-2-7295-2016-8.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Diablu.
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Diañu.- BURGOS LÓPEZ, Campo Ricardo. «¿Y si el Diañu esiste?», nel sitiu web QuintaDimensión.
- «Demonios (cites)» (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., artículu nel diccionariu del sitio web católicu Corazones.
- El diañu nel Catecismu de la Ilesia Católica» (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., según el sitiu web Vatican.
- FORTEA CUCURULL, José Antonio. fortea.us «Los nomes de los demonios». (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- MONTALVO, Adda. «Lletres con golor a azufre», La Prensa (Managua)
