Wikipedia

Renania del Norte-Westfalia

estáu federáu d'Alemaña

Renania del Norte-Westfalia o Renania septentrional-Westfalia (n'alemán: Nordrhein-Westfalen) ye unu de los 16 estaos federaos d'Alemaña. Renania del Norte-Westfalia tien na actualidá cerca de 18 millones d'habitantes, colos que contribúi aproximao al 22 % del productu interior brutu d'Alemaña y estiéndese sobre una área de 34 083 km². Renania del Norte-Westfalia asitiar na parte más occidental d'Alemaña y comparte fronteres con Bélxica y los Países Baxos, y internamente llenda colos estaos federaos de Baxa Saxonia al norte, Renania-Palatináu al sur y Hesse al sureste. La capital del estáu ye Düsseldorf, y otres ciudaes bien poblaes son Mönchengladbach, Colonia, Leverkusen, Essen, Dortmund, Duisburgu, Oberhausen, Bielefeld, Bonn, Bochum, Münster, Aquisgrán, Gelsenkirchen y Wuppertal.

Renania del Norte-Westfalia
Bandera de Renania del Norte-Westfalia (es) Traducir Escudo de Renania del Norte-Westfalia (es) Traducir
Alministración
PaísBandera d'Alemaña Alemaña
ISO 3166-2 DE-NW
Tipu d'entidá estáu federáu d'Alemaña
Capital Düsseldorf
Minister-President of North Rhine-Westphalia (en) Traducir Hendrik Wüst
Nome oficial Nordrhein-Westfalen (de)
Nome llocal Nordrhein-Westfalen (de)
División
Xeografía
Coordenaes 51°28′N 7°33′E / 51.47°N 7.55°E / 51.47; 7.55
Superficie 34112.52 km²
Llenda con Baxa Saxonia, Hesse, Renania-Palatináu, Valonia, Limburg, Gelderland, Overijssel y provincia de Liexa
Puntu más altu Langenberg (en) Traducir
Altitú media 45 m
Demografía
Población 17 932 651 hab. (31 avientu 2018)
Densidá 525,69 hab/km²
Más información
Estaya horaria UTC+01:00 y UTC+02:00
Fundación 23 agostu 1946
land.nrw
Cambiar los datos en Wikidata

Xeografía

editar

Llocalización

editar

El territoriu de Renania del Norte-Westfalia ta allugáu al noroeste d'Alemaña y ta apoderáu pola llanura de Westfalia. Les contornes de Sauerland, Bergisches Land y Siegerland nel sur son montiegues con montes d'altores entendíos ente los 500 y los 800 metros. Nel oeste tán les cadenes montascoses d'Eifel y l'llanura del Niederrhein.

Nel centru del estáu federáu atópase la rexón del Ruhr coles ciudaes de Bottrop, Gelsenkirchen, Herne y Recklinghausen al norte, Dortmund, Hamm y Hagen na parte oriental, Bochum, Essen, Oberhausen y Mülheim an der Ruhr nel mediu, según Duisburgu y Moers na parte occidental.

Rexones alministrativu-gubernamentales

editar

L'estáu federáu de Renania del Norte-Westfalia estremar en 5 rexones alministrativu-gubernamentales, que son: Arnsberg, Colonia, Detmold, Düsseldorf, Münster.

Tamién-y lo suel estremar en trés partes principales, con más significáu históricu: Renania del Norte (la parte septentrional de Renania), Westfalia y Lippe (incorporada dende 1947). Esisten distintos espacios naturales y socioculturales qu'inflúin nes distintes rexones, y son los siguientes:

Historia

editar
Artículu principal: Historia de Renania del Norte-Westfalia
Ver tamién: Historia de Düsseldorf

Renania

editar
Artículu principal: Renania

El primer rellatu escritu sobre la zona foi pol so conquistador, Xuliu César, los territorios al oeste del Rin fueron ocupaos polos eburones y los del este del Rin él atribuyir a los ubios (frente a Colonia) y los sicambrios al norte. Los ubios y dalgunes otres tribus xermániques como los cugernos más tarde estableciéronse na vera occidental el Rin na provincia romana de Germania Inferior. Xuliu César conquistó a les tribus de la vera esquierda, y Augusto estableció numberosos puestos fortificaos nel Rin, pero los romanos nun tuvieron ésitu a la de ganar una posición sólida na vera derecha, onde los sicambrios taben arrodiaos por otres tribus incluyendo los téncteros y los usipetes. Al norte de los sigambrios y la rexón del Rin taben los brúcteros.

Conforme'l poder del imperiu romanu tornaba munches d'estes tribus empezar a ver, colectivamente, como francos ripuarios y avanzaron a dambes veres del Rin. Pa finales del sieglu V conquistaren toles tierres qu'enantes tuvieron so influencia romana. Pal sieglu VIII el dominiu francu taba establecíu firmemente nel oeste d'Alemaña y norte de la Galia. Pero coles mesmes, al norte, Westfalia foi tomada polos saxones qu'avanzaben escontra'l sur.

Los francos merovinxos y carolinxos construyeron col tiempu un imperiu que controlaba primero a los sos compatriotes ripuarios y depués tamién a los saxones. Cuando'l imperiu carolinxu estremar col tratáu de Verdún la parte de la provincia al este dle ríu pasó a Francia Oriental, ente que la que quedaba al oeste permaneció dientro del reinu de Lotaringia.[1]

En tiempos d'Otón I (m. 973) dambes veres del Rin pasaren a formar parte del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, y el territoriu renano foi estremáu ente los ducaos d'Alta Lorena, sobre'l Mosela, y Baxa Lorena sobre'l Mosa. La dinastía otoniana tenía antepasaos tanto saxones como francos.

 
Mapa del Círculu de Baxa Renania-Westfalia en 1799 por John Cary

A midida que debilitóse'l poder central del emperador, Renania estremar en numberosos principaos pequeños independientes, cada unu de los cualos coles sos vicisitúes separaes y la so crónica especial. Les antigües divisiones lotaringias volviéronse obsoletas, anque'l nome sobrevive por casu en Lorena en Francia, y a lo llargo de la Edá Media ya inclusive en tiempos modernos la nobleza d'estes rexones de cutiu buscó caltener la idea d'un duque preeminente dientro de la Lotaringia, dalgunos de quien pretendieron selo fueron los duques de Limburgu y los de Brabante. Lluches como la Guerra de Socesión de Limburgu siguieron creando llazos políticos y militares ente lo que güei ye Renania-Westfalia, y los vecinos Bélxica y Países Baxos.

A pesar de la so condición estremada, y careciendo a manes de los sos vecinos franceses en diversos momentos de guerra, el territoriu renno espolletó en gran midida y permaneció en vanguardia de la cultura y el progresu d'Alemaña. Aquisgrán yera'l llugar onde se coronaba a los emperadores alemanes, y los principaos eclesiásticos del Rin apaecen de forma prominente na historia alemana.[1]

 
Ríu Ruhr

Prusia punxo pie per vegada primer nel Rin en 1609 cola ocupación del ducáu de Kleve y alredor d'un sieglu dempués Altu Gelderland y Moers tamién se fixeron prusianos. Cola paz de Basilea d'en 1795 tola vera esquierda del Rin se reasignó a Francia. A empiezos del sieglu XIX, de resultes de les guerres Napoleóniques, el territoriu qu'entiende esti estáu pasó a formar parte de la Confederación del Rin.

Dempués del congresu de Viena, dióse-y a Prusia toa Renania, qu'incluyía'l Gran Ducáu de Berg, los electorasdos eclesiásticos de Tréveris y Colonia, les ciudaes llibres d'Aquisgrán y Colonia, y casi un centenar de pequeños señoríos y abadíes. La provincia del Rin prusiana crear en 1822 y Prusia tuvo'l tactu de nun alteriar les instituciones lliberales a les que s'acostumaren sol gobiernu republicanu de los franceses.[1] En 1920, los distritos d'Eupen y Malmedy fueron tresferíos a Bélxica (vease Comunidá Germanófona de Bélxica).

Westfalia

editar
Artículu principal: Westfalia

Alredor del añu 1 hubo numberoses incursiones al traviés de Westfalia y quiciabes inclusive dellos asentamientos romanos permanentes, o romanizados. La batalla del monte de Teutoburgu tuvo llugar cerca de Osnabrück (como se menta, alderícase si ta o non en Westfalia) y dalgunes de les tribus xermániques que combatieron nesta batalla veníen de la zona de Westfalia. Créese que Carlomagno pasó enforma tiempu en Paderborn y zones cercanes. Créese que los sos guerres saxones tamién en parte desenvolver no que ye l'actual Westfalia. Lleendes populares rellacionen al so adversariu Viduquindo a llugares cerca de Detmold, Bielefeld, Lemgo, Osnabrück y otros sitios en Westfalia. Viduquindo foi soterráu en Enger, que ye tamién oxetu d'una lleenda.

Xunto con Ostfalia y Engern, Westfalia (Westfalahi) foi orixinalmente un distritu del ducáu de Saxonia. En 1180 Westfalia foi alzáu al rangu de ducáu pol emperador Federico Barbarroja. El ducáu de Westfalia entendía solo una pequeña zona al sur del ríu Lippe.

 
Ratificación de la paz de Westfalia de 1648 en Münster por Gerard Terborch

Partes de Westfalia pasaron a control prusianu-brandeburgués mientres los sieglos XVII y XVIII, pero la mayor parte d'ella permaneció estremada en ducaos y otres zones feudales de poder. La paz de Westfalia de 1648, roblada en Münster y Osnabrück, punxo fin a la guerra de los Trenta Años. El conceutu de la soberanía de la nación estáu resultante del tratáu pasó a ser conocíu como "soberanía westfaliana".

Mientres el Primer Imperiu Francés la parte de la rexón al oeste del ríu Rin foi designada como Departamentu del Rucar. Dempués de la derrota del exércitu prusianu na batalla de Jena-Auerstedt, el tratáu de Tilsit en 1807 fixeron de los territorios westfalianos parte del Reinu de Westfalia dende 1807 a 1013. Foi fundáu por Napoleón I y foi un estáu vasallu francés. En 1807 Jerónimo Bonaparte ye nomáu rei de Westfalia. Esti estáu namái compartía'l nome cola rexón histórica; contenía namái una parte relativamente pequeña de Westfalia, formáu nel so llugar na so mayor parte por rexones de Hesse y Ostfalia.

Dempués del Congresu de Viena, el reinu de Prusia recibió una gran parte del territoriu de la rexón westfaliana, y creó la provincia de Westfalia en 1815. Les porciones más al norte del anterior reinu, incluyendo la ciudá d'Osnabrück, convirtiérense en parte de los estaos d'Hannover y Oldemburgu.

Como resultáu de la reforma protestante, nun hai relixón dominante en Westfalia. El catolicismu y el luteranismu tán en condiciones d'igualdá. El luteranismu ye fuerte nel este y el norte con numberoses ilesies llibres. Münster y especialmente Paderborn son católiques. Osnabrück ta estremada casi a partes iguales ente católicos y protestantes.

Renania del Norte-Westfalia

editar

Creación del estáu

editar

Tres la Segunda guerra mundial l'estáu de Renania del Norte-Westfalia foi establecíu por iniciativa de la ocupación militar británica el 23 d'agostu de 1946 cola llamada "Operación Matrimonio", fundiendo la provincia de Westfalia y partes del norte de la provincia del Rin, siendo dambes divisiones polítiques del anterior Estáu Llibre de Prusia dientro del Reich alemán.[2][3] El 21 de xineru de 1947 l'antiguu Estáu Llibre de Lippe fundir col de Renania del Norte-Westfalia,[2] lo que condució a les fronteres actuales del Estáu. De siguío, foi ratificada por aciu un referendu la Constitución de Renania del Norte-Westfalia. A diferencia d'otros estaos alemanes, Renania del Norte-Westfalia nun tenía antecedentes históricos. L'atención centróse sobremanera nel deséu de los aliaos pa integrar un territoriu común, na rica rexón del Ruhr.

Atopar una identidá común de Lippe, Westfalia y Renania foi un gran desafíu nos primeros años del país. Los mayores retos na posguerra fueron la reconstrucción y l'establecimientu d'un Estáu democráticu. De siguío, debió rediseñar la estructura económica desenvuelta como resultancia del cayente de la industria minero que foi tema central de la política nacional.

Les eleiciones de Renania del Norte-Westfalia del 22 de mayu de 2005 concedieron a la CDU una victoria inesperada. El so principal candidatu Jürgen Rüttgers construyó un nuevu gobiernu de coalición formáu pola CDU y el FDP que sustituyó al anterior gobiernu encabezáu por Peer Steinbrück. Rüttgers foi escoyíu nuevu Primer Ministru (n'alemán: Ministerpräsident) del estáu federal el 22 de xunu de 2005. En 2010 asocedió-y Hannelore Kraft, y en 2017 esta foi asocedida por Armin Laschet, actual primer ministru.

División alministrativa

editar

Ver: Llista de los conceyos de Renania del Norte-Westfalia

 
Mapa de Renania del Norte-Westfalia
 
Ciudaes de Renania del Norte-Westfalia

A: Kreise - Distritos

  1. Aquisgrán (AC)
  2. Borken (BOR)
  3. Coesfeld (COE)
  4. Düren (DN)
  5. Ennepe-Ruhr-Kreis (EN)
  6. Rhein-Erft-Kreis (BM)
  7. Euskirchen (EU)
  8. Gütersloh (GT)
  9. Heinsberg (HS)
  10. Herford (HF)
  11. Hochsauerlandkreis (HSK)
  12. Höxter (HX)
  13. Kleve (KLE)
  14. Lippe (LIP)
  15. Märkischer Kreis (MK)
  16. Mettmann (ME)
  17. Minden-Lübbecke (MI)
  18. Rhein-Kreis Neuss (NE)
  19. Oberbergischer Kreis (GM)
  20. Olpe (OE)
  21. Paderborn (PB)
  22. Recklinghausen (RE)
  23. Rheinisch-Bergischer Kreis (GL)
  24. Rhein-Sieg-Kreis (EL SO)
  25. Siegen-Wittgenstein (SI)
  26. Soest (SO)
  27. Steinfurt (ST)
  28. Unna (UN)
  29. Viersen (VIE)
  30. Warendorf (WAF)
  31. Wesel (WES)

B: Kreisfreie Städte - Distritos urbanos

  1. Aquisgrán (AC)
  2. Bielefeld (BI)
  3. Bochum (BO)
  4. Bonn (BN)
  5. Bottrop (BOT)
  6. Dortmund (DO)
  7. Duisburgu (DU)
  8. Düsseldorf (D)
  9. Essen (Y)
  10. Gelsenkirchen (GUE)
  11. Hagen (HAI)
  12. Hamm (HAM)
  13. Herne (HER)
  14. Colonia (K)
  15. Krefeld (KR)
  16. Leverkusen (LEV)
  17. Mönchengladbach (MG)
  18. Mülheim an der Ruhr (MH)
  19. Münster (MS)
  20. Oberhausen (OB)
  21. Remscheid (RS)
  22. Solingen (SG)
  23. Wuppertal (W)

Principales ciudaes

editar

L'Estáu (Land) de Renania del Norte-Westfalia cuenta con 28 ciudaes mayores de 100 000 habitantes (31 avientu 2012):

Economía

editar

Esti estáu camudó la so tradicional imaxe de sector industrial y convirtióse n'unu de los focos principales de la ecotecnología, actividá aseguradora, financiera, ferial y ye una plataforma mediática a nivel européu.

Cerca de 40 de les mayores cien empreses alemanes tienen la so sede en Renania del Norte-Westfalia. Tal ye'l casu de Bayer y Bertelsmann.

Si fora una nación económicamente autónoma, esti estáu ocuparía'l decimoséptimu llugar ente les economíes mundiales. Aproximao'l 20% de toles mercancíes esportaes per Alemaña son manufacturadas equí.

 
Sede industrial de Bayer a la vera del ríu Rin en Krefeld.

Renania formó parte d'una de les cuenques mineres más importantes nel procesu de industrialización d'Europa.

Cultura y educación

editar
 
Vista del Signal Iduna Park, estadiu del Borussia Dortmund

Renania del Norte-Westfalia cuenta con prestixoses universidaes como la Universidá Téunica de Aquisgrán, la Universidá Ruhr de Bochum, la Universidá Duisburg-Essen, la Universidá a Distancia de Hagen, la Universidá de Colonia y la Universidá de Münster.

Deporte

editar

L'estáu cunta con numberosos equipos de fútbol. Los más destacaos son el Borussia Dortmund y el Schalke 04, quien son rivales históricos (Derbi del Ruhr), según el Bayer 04 Leverkusen, Borussia Mönchengladbach y FC Köln. Otros equipos profesionales de fútbol del estáu son el Fortuna Düsseldorf, Arminia Bielefeld, VfL Bochum y SC Paderborn 07.

El Tornéu de Halle y el Tornéu de Düsseldorf son torneos masculinos de tenis del ATP World Tour 250.

Relixón

editar

Renania del Norte-Westfalia ye una rexón con un panorama relixosu históricamente diversu. El mayor grupu relixosu son los cristianos católicos, con alredor del 42%[4] de la población total. El segundu grupu más numberosu son los creyentes cristianos evanxélicos 28%.[5] Los grupos más numberosos non cristianos son los musulmanes, que representen alredor del 3% de la población total. El porcentaxe de non creyentes (agnósticos y ateos) ye d'alredor de 25 per cientu. La constitución del estáu garantiza'l derechu al llibre exerciciu de la relixón y reconoz la importante función de les ilesies na educación como un papel especial na sociedá.

Personaxes célebres nacíu nel Estáu

editar

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2   Varios autores (1910-1911), «Rhine Province», en Chisholm, Hugh (n'inglés), Encyclopædia Britannica. A Dictionary of Arts, Sciences, Literature, and General information (11.ª edición), Encyclopædia Britannica, Inc.; anguaño en dominiu públicu 
  2. ↑ 2,0 2,1 «History of North Rhine-Westphalia». Gobiernu de Renania del Norte-Westfalia. Consultáu'l 10 d'abril de 2011.
  3. ↑ Wagener, Volker (18 de payares de 2009). North Rhine-Westphalia: an overview. Deutsche Welle. http://www.dw-world.de/dw/article/0,,3901456,00.html. Consultáu'l 26 de xunetu de 2011. 
  4. ↑ chiesa cattolica http://www.dbk.de/imperia/md/content/kirchlichestatistik/bev-kath-l__nd-2008.pdf
  5. ↑ EKD http://www.ekd.de/download/kirchenmitglieder_2007.pdf

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Renania_del_Norte-Westfalia&oldid=4266898»