Wikipedia

Atentaos del 11 de setiembre de 2001

(Redirixío dende Ataques del 11 de setiembre)

Los atentaos del 11 de setiembre de 2001 (denominaos comúnmente como 9/11 o col numerónimo 11-S o 11S) fueron una serie de cuatro atentaos terroristes suicides cometíos aquel día n'Estaos Xuníos por 19 miembros de la rede yihadista Al Qaeda, por aciu el secuestru d'aviones comerciales pa ser impactaos contra diversos oxetivos, causando la muerte de 3016 persones (incluyíos los 19 terroristes y los 24 sumíos) y dexando a otres 6000 firíes, según la destrucción en Nueva York de tol complexu d'edificios del World Trade Center (incluyíes les Torres Ximielgues) y graves daños nel edificiu del Pentágonu (sede del Departamentu de Defensa de los Estaos Xuníos, nel estáu de Virxinia), episodiu que precedería a la guerra d'Afganistán y a l'adopción pol Gobiernu d'Estaos Xuníos y los sos aliaos de la política denomada «guerra contra'l terrorismu».

Atentaos del 11 de setiembre de 2001
Llocalización
Llocalización condáu d'Arlington
Datos
Parte de terrorismo en los Estados Unidos (es) Traducir
Oxetivu World Trade Center, El Pentágonu, Capitoliu de los Estaos Xuníos y Casa Blanca
Autor principal Al Qaeda
Armes avión comercial
Fecha 11 de setiembre de 2001
Provocó guerra contra'l terrorismu
Víctimes
Númberu de firíos 25 000
Númberu de muertes 2996
Cambiar los datos en Wikidata

Los atentaos fueron cometíos por 19 miembros d'A los Qaeda,[1] estremaos en cuatro grupos de secuestradores, cada unu d'ellos con un terrorista pilotu que s'encargaría de pilotar l'avión una vegada yá amenorgada la tripulación de la cabina. El vuelu 11 d'American Airlines y el vuelu 175 d'United Airlines fueron los primeres en ser secuestraos, y dambos fueron estrellaos contra les dos torres ximielgues del World Trade Center, el primeru contra la Torre Norte y el segundu pocu dempués contra'l Sur, provocando que dambos rascacielos esbarrumbar nos dos hores siguientes.[2][3]

El tercer avión secuestráu pertenecía al vuelu 77 d'American Airlines y foi emplegáu pa ser impactáu contra una de les fachaes (concretamente la fachada oeste) del Pentágonu, en Virxinia. El cuartu avión, perteneciente al vuelu 93 d'United Airlines, nun algamar nengún oxetivu al habese estrelláu en campu abierto, cerca de Shanksville, en Pennsylvania, en perdiendo'l control en cabina de resultes del enfrentamientu de los pasaxeros y tripulantes contra'l comandu terrorista. Tenía como eventual oxetivu'l Capitoliu de los Estaos Xuníos, allugáu na ciudá de Washington.

Los atentaos causaron más de 6000 mancaos, la muerte de 2973 persones y la desapaición d'otres 24,[4] y resultaron muertos igualmente los 19 terroristes. Sumando tamién a los sumíos, morrieron 3016 persones.

Los atentaos, que fueron condergaos darréu como «espantibles ataques terroristes» pol Conseyu de Seguridá de Naciones Xuníes,[5] carauterizar pol emplegu d'aviones comerciales como armamentu, provocando una reaición de medrana xeneralizada en tol mundu y particularmente nos países occidentales, qu'alterió dende entós les polítiques internacionales de seguridá aérea.

Antecedentes

editar
Ver tamién: Conflictu árabe-israelina y Operación Ciclón
 
El Atentáu del World Trade Center de 1993 realizáu con una furgoneta bomba nel aparcamientu de la torre norte (la que tenía una antena) mató a 6 persones pero nun consiguió'l so oxetivu de baltar la torre norte y faela cayer sobre la torre sur.

Estaos Xuníos yá sufriera una serie d'atentaos provocaos pol terrorismu islámicu nes décades anteriores. En 1983, l'Atentáu contra los cuarteles en Beirut mató a 241 soldaos d'Estaos Xuníos ellí destinaos, según a 58 soldaos franceses. En 1993, l'Atentáu del World Trade Center, provocáu por una furgoneta bomba nos cimientos d'una de les torres, mató a 6 persones y los Atentaos terroristes a les embaxaes d'Estaos Xuníos en 1998 en Kenia y Tanzania causaron la muerte de 213 persones, incluyíes 12 ciudadanos d'Estaos Xuníos. Y en l'añu 2000 el Atentáu contra'l USS Cole, nel cual utilizóse una llancha bomba suicida, mató a 17 marineros d'Estaos Xuníos.

Planificación de los atentaos

editar
 
Secuestros de Dawson's Field: cuatro aviones de pasaxeros fueron secuestraos consecutivamente por Frente Popular pa la Lliberación de Palestina terroristes palestinos en 1970. Darréu, una vegada sacupaos los rehenes, esos aviones fueron esplotaos en tierra.

La idea de los ataques con aviones suicides vinu de Jálid Sheij Mohámed, quien-y la presentó per primer vegada a Osama bin Laden en 1996,[6] en fracasando un gran proyeutu similar albortáu pola policía filipina en 1995 denomináu "Operación Bojinka". En 1999 un grupu de musulmanes radicalizaos que vivíen en Hamburgu (Alemaña) y a los que se moteyó darréu como "Célula de Hamburgu" viaxaron a Afganistán a recibir formación pa lluchar contra los rusos na Segunda Guerra Chechena. Nesi momentu bin Laden captó-yos, financió y formó nos siguientes meses pa realizar operaciones suicides con aviones contra edificios emblemáticos d'EEXX.

El plan orixinal yera secuestrar 12 aviones de los cualos 11 seríen estrellaos contra los siguientes edificios: dos aviones contra les torres ximielgues del World Trade Center, otru contra'l Empire State Building (dambos ataques en Nueva York); otru contra'l Pentágonu (n'Arlington); otru contra la Prudential Tower (en Boston); otros 2 contra la Casa Blanca y el Capitoliu de los Estaos Xuníos en (Washington, DC); otru contra la Torre Sears (en Chicago); otru contra la U.S. Bank Tower (en Los Angeles); otru contra la Pirámide Transamerica (en San Francisco); y d'últimes otru avión contra'l Columbia Center (en Seattle).[7][8]

Darréu, por cuenta de la cantidá d'oxetivos señalaos consideróse una operación inabarcable y amenorgar los oxetivos de 11 edificios a 5: les dos torres ximielgues (que representaben la economía capitalista d'Estaos Xuníos y yá sufrieren un atentáu en 1993); el Pentágonu (que representaba'l poder militar); el Capitoliu (que representaba'l poder político) y la Casa Blanca (que representa'l poder presidencial). Sicasí, el quintu avión nunca foi secuestráu porque'l pilotu suicida que lu diba a dirixir (Zacarias Moussaoui) foi deteníu pol FBI el 16 d'agostu del 2001 por cargos d'inmigración.[9][10]

Alredor de tres selmanes antes de los ataques, los oxetivos fueron asignaos a cuatro equipos. El Capitoliu tuvo como nome en clave "La Facultá de Derechu". El Pentágonu denominóse "La Facultá de Belles Artes". El códigu del World Trade Center foi "La Facultá d'Urbanismu".[11]

Hai qu'indicar que la idea de secuestrar simultáneamente dellos aviones nun yera nueva. En setiembre de 1970 asocedieron los secuestros de Dawson's Field cuando miembros del Frente Popular pa la Lliberación de Palestina secuestraron en pocos díes cuatro aviones comerciales (un 5º intentu de secuestru fracasó) y esviar a Xordania y Exiptu. Los rehenes fueron lliberaos díes dempués y los aviones esplotaos intencionadamente[12].

Los atentaos

editar

Cuatro aviones con 220 pasaxeros, de los cualos 15 yeren neños, fueron secuestraos mientres volaben al estáu de California dende l'Aeropuertu Internacional de Boston, l'Aeropuertu Internacional Washington-Dulles y l'Aeropuertu Internacional Llibertá de Newark. Los cuatro aviones teníen como destino l'estáu de California, los trés primeros escontra Los Angeles y el postreru a San Francisco, polo que los sos depósitos de combustible diben llenos con unos 91.000 llitros (unos 65.455 kg).[13] Los dos primeros aviones impactaron contra les Torres Ximielgues del World Trade Center, el terceru contra el Pentágonu, nel Condáu de Arlington, cerca de Washington DC, y el cuartu en campu abierto en Shanksville (Pennsylvania).[14]

Fueron revelaos testimonios dende los mesmos aviones, nos cualos los secuestradores tomaren el control d'éstos usando simples navayes coles que mataron a azafatas de vuelu y siquier a un pilotu o pasaxeru. Según les investigaciones de la Comisión del 11-S, tiense tamién constancia de qu'usaron dalgún tipu de aerosol pa retener a los pasaxeros na cabina de primer clase. Coles mesmes, amenaciar cola presencia d'una bomba en trés de los aviones, non asina nel American Airlines 77. Según les conclusiones d'esta comisión, piénsase que los avisos de bomba yeren probablemente falsos.[15]

 
Gráficu de la FEMA qu'amuesa los impautos nes Torres Ximielgues de dambos aviones, y la trayeutoria (y puntu d'impautu na cai) que siguieron los trenes d'aterrizaxe, y unu de los motores.

Nel cuartu avión, el vuelu 93 d'United Airlines, la caxa negra reveló que los pasaxeros, dempués d'enterase de que'l restu d'aviones fueren estrellaos deliberadamente, trataron de retomar el control del aparatu, a lo que los secuestradores reaccionaron moviendo l'avión nun fallíu intentu pa someter a los pasaxeros. Acordies cola grabación 9-1-1, unu de los pasaxeros, Todd Beamer, pidió a la persona con quien falaba per teléfonu que rezara con él y al rematar a cencielles dixo «Let's roll». Poco dempués, l'avión estrellar nun campu cercano a Shanksville, en Pennsylvania, a les 10:03.11 am hora llocal. Esiste un alderique avera del momentu exactu en que l'avión topetó contra'l suelu, una y bones los rexistros sísmicos marquen l'impautu a les 10:06 am. Darréu, el terrorista d'A los Qaeda prindáu Jálid Sheij Mohámed dixo que'l vuelu 93 tenía como oxetivu'l Capitoliu de los Estaos Xuníos.

La exclamación póstuma de Beamer empezó a ser llargamente usada nos Estaos Xuníos dempués de los ataques. Neil Young compunxo un cantar con esi títulu como tributu a les víctimes.[16] Pela so parte, la vilba de Beamer patentó la frase como marca rexistrada.[ensin referencies]

Los atentaos estendieron el tracamundiu en tol país. A lo llargo del día asocedió la publicación de too tipu d'informes y noticies contradictories ensin confirma. Una de les más recurrentes foi la de qu'españara un coche bomba na sede central del Departamentu d'Estáu de los Estaos Xuníos en Washington D.C. Esta falsa noticia pasó poles percancies de noticies y aportó a publicada por dellos periódicos esi mesmu día. Otru informe, espublizáu pola axencia Associated Press, afirmaba que'l vuelu 1989 de la compañía Delta Air Lines, un Boeing 757, había tamién sío secuestráu. La noticia resultó ser tamién un error: l'avión fuera consideráu por unos intres en riesgu de secuestru, pero finalmente respondió a los controladores aéreos y aterrizó con normalidá nel aeropuertu de Cleveland, Ohio.[17]

Llinia de tiempu del 11S

editar
Artículu principal: Cronoloxía de los atentaos del 11 de setiembre de 2001
 
09:02. Momentu del segundu impautu contra la Torre Sur. Esti atentáu ye reparáu en direutu por millones de persones al traviés de la televisión.
 
09:39.Videu espublizáu pol Gobiernu d'Estaos Xuníos del momentu del impautu contra'l Pentágonu del vuelu 77 d'American Airlines.
 
10:28. Esbarrumba la torre Norte. Les Torres Ximielgues sumen del skyline de Nueva York y conviértense na Zona cero.

L'horariu ta establecíu según la hora llocal de branu nel Este de los Estaos Xuníos (EDT). Pa establecer el tiempu universal (UTC) tienen de sumase cuatro hores a la hora llocal.

  • 08.00: el vuelu 11 d'American Airlines, un Boeing 767 con 92 persones a bordu, desapiega del Aeropuertu Internacional Logan de Boston escontra Los Angeles.[18]
  • 08.14: el vuelu 175 d'United Airlines, un Boeing 767 con 65 persones a bordu, desapiega del Aeropuertu Internacional Logan de Boston escontra Los Angeles.[18]
  • 08.19: La azafata Betty Ong del vuelu 11 d'American Airlines comunicar cola oficina de reservaciones de la compañía pa informar que l'avión paez tar siendo secuestráu.[19]
  • 08.21: el vuelu 77 d'American Airlines, un Boeing 757 con 64 persones a bordu, desapiega del Aeropuertu Internacional Dulles de Washington DC escontra Los Angeles.[18]
  • 08.37: la FAA (L'Alministración Federal Aeronáutica) echa voz de al NORAD (North American Aerospace Defense Command, Mandu de Defensa Aérea d'América del Norte) qu'esiste un barruntu de secuestru del vuelu 11 d'American.[19]
  • 08.41: el vuelu 93 d'United Airlines, un Boeing 757 con 44 persones a bordu, desapiega del Aeropuertu Internacional de Newark escontra San Francisco.[18]
  • 08.46.30: el vuelu 11 d'American impacta contra la Torre Norte del World Trade Center (WTC).
  • 09.02.59: el vuelo 175 d'United embiste la Torre Sur del World Trade Center. El sucesu ye cubiertu en direutu por diverses cámares de televisión qu'enfocaben a les Torres Ximielgues por causa de la trupa fumareda que surdía de la Torre Norte.
  • 09.03: la FAA echa voz de al NORAD qu'esiste un barruntu de secuestru del vuelu 175 d'United.[19]
  • 09.07: el Xefe d'Emplegaos de la Casa Blanca avisa al presidente George W. Bush que embistieron la segunda torre y qu'Estaos Xuníos s'atopa baxu ataque. El presidente atopábase axuntáu con unos neños d'una escuela primaria de Sarasota (Florida).[20]
  • 09.08: la FAA prohibe tolos despegues que se dirixan escontra o pasen sobre l'espaciu de Nueva York.[18]
  • 09.10-09.25: Richard Clarke, encargáu de la oficina anti-terrorista, entama una videoconferencia dende la Casa Blanca ente los más altos xefes militares pa entamar la respuesta.[21]
  • 09.21: ciérrense tolos túneles y pontes de la islla de Manhattan.[18]
  • 09.26: la FAA prohibe'l despegue de tolos aviones civiles.[18]
  • 09.31: el presidente George W. Bush pronuncia un discursu dende la escuela primaria na que s'atopa, informando que se trata aparentemente d'un actu terrorista.[18]
  • 09.34: la FAA echa voz de al NORAD qu'esiste un barruntu de secuestru del vuelu 77 d'American.[19]
  • 09.34: el presidente George W. Bush sale de la escuela primaria de Sarasota escontra l'aeropuertu.[20]
  • 09.39.46: el vuelu 77 d'American estrellar contra el Pentágonu.
  • 09.45: la FAA (con órdenes del Presidente) ordena a tolos aviones en vuelu aterrizar darréu nel aeropuertu más cercanu.[18]
  • 09.48: el Congresu y la Casa Blanca son sacupaos.[18]
  • 09.57: el presidente Bush abandona Florida.[18]
  • 09.59.00: Esbarrumba la Torre Sur.
  • 10.03.11 o 10.06: el vuelu 93 d'United cai en campu abierto en Shanksville, Pennsylvania. Al paecer, produciríase una llucha de la tripulación y los pasaxeros colos secuestradores pa retomar el control del aparatu.
  • 10.06: la FAA echa voz de al NORAD qu'esiste un barruntu de secuestru del vuelu 93 d'United.[19]
  • 10.28.23: cai la Torre Norte.
  • 11.04: l'edificiu de les Naciones Xuníes en Nueva York ye sacupáu.[18]
  • 11.45: el presidente Bush aterriza na base aérea Barksdale en Louisiana.[22]
  • 13.04: el presidente Bush declara "Alerta Máximo" en tol mundu y diríxese a la nación al traviés de los medios de comunicación dende la base aérea Barksdale.[22]
  • 13.37: el Presidente Bush dexa'l Air Force One na base Barksdale.[18]
  • 14.51: la Marina unvia destructores armaos con misiles a Nueva York.[18]
  • 15.07: el Presidente Bush aterriza na base aérea Offutt, en Nebraska.[18]
  • 16.36: el presidente Bush dexa'l Air Force One na base Offutt y ordena ser lleváu a la Casa Blanca.[18]
  • 17.25: Esbarrumba l'edificiu 7 de 47 pisos del World Trade Center.[18]
  • 19.00: el Presidente Bush llega a la Casa Blanca.[18]
  • 20.30: El presidente Bush fala a la nación dende'l Despachu Oval, na Casa Blanca.[18]

Víctimes

editar
Númberu de muertos
Nueva York World Trade Center 2602 muertos y 24 sumíos[23][24]
Vuelu 11 d'American Airlines 93[23]
Vuelu 175 d'United Airlines 64[23]
El Pentágonu Edificiu 125[23]
Vuelu 77 d'American Airlines 64[23]
Pennsylvania Vuelu 93 d'United Airlines 44[23]
Total 2992 muertos y 24 sumíos
*Incluyendo a los 19 secuestradores

Les muertes cuntar por miles, pereciendo esautamente 2992 persones, incluyendo 246 muertos nos cuatro aviones estrellaos (nengunu de los ocupantes de los aviones secuestraos sobrevivió), 2602 en Nueva York, muertos tantu dientro de les torres ximielgues como na base de les mesmes, y 125 muertos dientro del edificiu del Péntagono. Ente les víctimes cuntábense 343 bomberos del departamentu de bomberos de Nueva York, 23 policías del departamentu de policía de la ciudá y 37 policías de l'autoridá portuaria de Nueva York y Nueva Jersey.[25][26] A fecha de güei, entá permanecen 24 persones más ente la llista de sumíos.[27]

Según les cifres presentaes pol Departamentu de Salú en xineru de 2002, 247 llatinoamericanos tuvieron ente los muertos del atentáu terrorista d'Al-Qaeda contra les Torres Ximielgues, representando un 9% del total. D'estos, 25 yeren nacionales de la República Dominicana, 18 de Colombia, 13 d'Ecuador, 6 de Cuba, 4 d'Arxentina[28] 2 de Venezuela y 1 de Chile. N'otros sitios, falar de 15 muertos de Méxicu, según otros d'El Salvador, Hondures, Xamaica, Perú, Paraguái,[29] Uruguái y Guyana.

Los atentaos supunxeron l'ataque terrorista de mayor importancia contra los Estaos Xuníos d'América, al superar al atentáu d'Oklahoma City cometíu polos terroristes d'ultraderecha Timothy McVeigh y Terry Nichols, que causó 168 muertos, y los ataques llevaos a cabu por célules d'Al-Qaeda en 1998 contra les embaxaes d'Estaos Xuníos en Kenia y Tanzania.

Sobrevivientes

editar

Según la Comisión del 11-S, aproximao 16 000 persones atópase nes zones d'impautu del complexu del World Trade Center nel momentu de los ataques. La gran mayoría d'ellos sobrevivió, gracies a los llabores d'evacuación antes del esbarrumbu de les torres.

La barcelonesa Alicia Esteve fíxose pasar por sobreviviente del atentáu. Adoptó una identidá falsa (Tania Head) ya inclusive aportó a presidenta de la Rede de Sobrevivientes de la catástrofe del World Trade Center. Gracies a The New York Times, afayóse'l so fraude;[30] y gracies al diariu español La Vanguardia revelóse la so verdadera identidá.[31]

L'esbarrumbu del World Trade Center

editar
 
Edificios alredor del World Trade Center seriamente estropiaos pola cayida de les Torres Ximielgues. 17 de setiembre de 2001.
 
Semeya aérea de la Zona Cero col allugamientu orixinal de los edificios.

Tres edificios nel complexu del World Trade Center esbarrumbaren por cuenta de fallos estructurales nel día de los ataques. La Torre Sur cayó a les 9:59 (hora llocal en Nueva York), en tando en llapaes mientres 56 minutos nun fueu causáu pol impautu del vuelu 175 d'United Airlines a les 9:03. La Torre Norte cayó a les 10:28, en tando en llapaes aproximao 102 minutos nun fueu causáu pol impautu del vuelu 11 d'American Airlines a les 8:46. Un tercer edificiu, el World Trade Center 7, esbarrumbar a les 17:20, al paecer en siendo seriamente estropiáu polos escombros de les Torres Ximielgues al cayer, xunto con una serie de quemes.[32][33] Numberosos edificios axacentes al complexu tamién sufrieron daños sustanciales, amburáronse y tuvieron que ser baltaos. L'edificiu del Deutsche Bank ye la única estructura grande que sufrió daños y quemes na zona cero qu'en 2006 entá nun fuera totalmente baltada. La baltadera llevar a cabu en febreru del 2011.[34]

Una investigación téunica federal del edificiu y de seguridá del esbarrumbu de les Torres Ximielgues y el WTC 7 foi realizada pol National Institute of Standards and Technology (NIST) del Departamentu de Comerciu de los Estaos Xuníos. Los oxetivos d'esta investigación, que tomó en cuenta la construcción del edificiu, los materiales usaos, y les condiciones téuniques que contribuyeron al esbarrumbu, dar por cumplíos el 6 d'abril de 2005. La investigación estableció una serie de bases para:

  • Ameyorar los criterios con que los edificios son diseñaos, construyíos, calteníos y usaos
  • Meyores nes ferramientes y les indicaciones pa la industria de la construcción y pa los responsables de seguridad
  • Revisiones de los reglamentos de quema de los edificios, estándares y práutiques
  • Meyores na seguridá pública L'informe conclúi que la proteición

contra quemes de les infraestructures d'aceru de les Torres Ximielgues salió esprendida col impautu inicial de los aviones y que, si esto nun asocediera, les torres probablemente permaneceríen argutes. Les quemes debilitaron les cerchas que sosteníen los pisos, y fixeron que los pisos se combaran. De la mesma, los pisos al combarse, tiraron de les columnes d'aceru esterior hasta'l puntu que les columnes esteriores inclinar escontra l'interior. Colos daños a les columnes principales, les columnes esteriores torcíes nun pudieron soportar el pesu de los edificios, produciéndose l'esbarrumbu. Amás, l'informe afirma que los buecos de les escaleres de les torres nun fueron reforzaos afechiscamente p'apurrir una salida d'emerxencia pa les persones que s'atopaben percima de les zones d'impautu. El NIST declaró que l'informe final sobre l'esbarrumbu del WTC 7 apaecería nun informe separáu.[35]

Aparte l'esbarrumbu de les Torres Ximielgues y el WTC 7, otros 23 edificios fueron estropiaos. Anguaño al área ocupada polos restos materiales de les Torres Ximielgues conocer como Zona Cero. L'edificiu foi inauguráu oficialmente'l 03 de payares 2014.[36]

Daños

editar
 
13 de setiembre de 2001: Un bomberu de Nueva York repara lo que queda de la Torre Sur.

Amás de les dos torres ximielgues de 110 plantes caúna, cinco edificios del World Trade Center resultaron destruyíos o seriamente estropiaos, ente ellos l'edificiu 7 del WTC y l'hotel Marriott, cuatro estaciones del metro de Nueva York y la ilesia cristiana ortodoxa de San Nicolás. En total, en Manhattan 25 edificios sufrieron daños y siete edificios del complexu de negocios del World Trade Center fueron esfarrapaos. Más tarde, el Deutsche Bank Building asitiáu na cai Libery street y Borough of Manhattan Community College's Fiterman Hall nel 30 de West Broadway tuvieron que ser baltaos debíu al estáu en que quedaron, que los faía inhabitables. Anguaño, tán a la espera de ser reconstruyíos[37] Dellos equipos de comunicaciones tamién sufrieron daños. Ensin dir más allá, les antenes de telecomunicaciones de la Torre Norte cayeron col so esbarrumbu, ente qu'otres antenes de radiu de torres colindantes resultaron tamién gravemente estropiaes.

Nel condáu de Arlington, una porción del Péntagono foi gravemente estropiada pol fueu y l'impautu del avión. Al cabu d'un ratu, una seición entera del edificiu esbarrumbó.

Los secuestradores

editar
 
La Estatua de la Llibertá y, en segundu planu, les torres ximielgues» del World Trade Center amburando antes d'esbarrumbar.
 
Escombros del World Trade Center.

19 homes árabes embarcaron nos cuatro aviones, cinco en cada unu, sacante'l vuelu 93 d'United Airlines, que tuvo cuatro secuestradores. De los atacantes, 15 yeren d'Arabia Saudita, dos yeren de los Emiratos Árabes Xuníos, unu yera d'Exiptu, y unu d'El Líbanu. Polo xeneral, yeren xente con estudios y de families acomodaes.[38]

La llista completa ye:

Nel vuelu 11 d'American Airlines:

Nel vuelu 175 d'United Airlines:

Nel vuelu 77 d'American Airlines:

Nel vuelu 93 d'United Airlines:

Otru secuestradores potenciales

editar

27 miembros de la organización terrorista Al-Qaeda, trataron d'entrar nos Estaos Xuníos pa tomar parte nel atentáu. Finalmente, solo 19 participaron. Los otros ocho son llamaos de cutiu "el ventenu secuestrador":

  • Ramzi Binalshibh supuestamente quería formar parte de los ataques, pero foi-y refugáu'l visáu pa entrar nel país.
  • Mohamed al-Kahtani, ciudadanu d'Arabia Saudita pudo tamién entamar xunise a los secuestradores, pero autoridad del Serviciu d'Inmigración d'Estaos Xuníos nel Aeropuertu Internacional d'Orlando refugaron la so entrada al país. Foi prindáu darréu n'Afganistán y fechu prisioneru en Guantánamo.
  • Zacarias Moussaoui, según informóse, foi consideráu como un posible reemplazu de Ziad Jarrah cuando ésti amenació con abandonar por cuenta de tensiones ente los secuestradores. Supónse que direición d'Al-Qaeda nun confiaba nél y refugóse la idea. Foi arrestáu'l 16 d'agostu de 2001 cuatro selmanes antes de los ataques por asuntos d'inmigración, anque los axentes del FBI creyeron que tenía intenciones violentes. Recibiera entrenamientu de vuelu esi mesmu añu. N'abril de 2005, Moussaoui declaróse culpable de conspirar pal secuestru d'aviones y de participación n'Al-Qaeda, pero negó tener conocencia de los ataques del 11-S. Moussaoui afirmó en marzu de 2006 que so la direición personal d'Osama bin Laden, y en collaboración con Richard Reid, tenía de secuestrar un quintu avión y estrellalo contra la Casa Blanca.[39]

    Los sos abogaos defensores dixeron que se trataba d'una fantasía de Moussaoui, que nunca foi operativu d'Al-Qaeda. Nun videu de mayu de 2006, Osama bin Laden afirmó que Moussaoui nun tenía conexón dalguna colos sucesos del 11 de setiembre, y que él lo sabía porqué "fui responsable del enfotu de los 19 hermanos que llevaron a cabu l'ataque".[40]

    El 3 de mayu de 2006, un xuráu federal refugó la pena de muerte pa los acusaos y condergar a 6 cadenes perpetues en prisión ensin llibertá condicional.[41]

    Nel so xuiciu, l'axente del FBI Greg Jones testificó que con anterioridá a los ataques yá avisara al so supervisor Michael Maltbie, de que "evitara que Zacarias Moussaoui estrellara un avión contra'l World Trade Center." Maltbie negárase a actuar en 70 pidimientos d'otru axente, Harry Samit, pa poder buscar nel ordenador de Moussaoui.

Otros miembros d'Al-Qaeda qu'intentaron participar pero nun lu llograron fueron Saeed al-Ghamdi (ventenu secuestrador)|Saeed al-Ghamdi (nun confundir col secuestrador del mesmu nome que sí intervieno), Mushabib al-Hamlan, Zakariyah Essabar, Ali Abdul Aziz Ali, y Tawfiq bin Attash. Según l'Informe de la Comisión del 11-S, Khalid Sheikh Mohammed, autor intelectual del ataque, quería echar siquier a un miembru del equipu (Khalid al-Mihdhar) pero Osama bin Laden opúnxose.

Ataques con carbunclu

editar
 
Carta con carbunclu unviada al Senador Daschle. El mensaxe dicía: «11-09-01. Ustedes nun pueden detenenos. Tenemos carbunclu. Ustedes muerren agora. ¿Tienen mieu? Muerte a los Estaos Xuníos. Muerte a Israel. Alá ye grande.» La carta foi procesada pel centru postal de Brentwood (Washington DC) onde dos trabayadores postales morrieron por cuenta de la inhalación de carbunclu, Joseph Curseen Jr. y Thomas Morris Jr.
Artículu principal: Ataques con carbunclu en 2001

Una selmana dempués del 11-S, el 18 de setiembre, empezaron una serie d'atentaos terroristes utilizando carbunclu, una bacteria mortal. Mientres l'intre de delles selmanes, hasta'l 9 d'ochobre, los terroristes utilizaron el corréu pa esponer el carbunclu a periodistes, políticos y emplegaos civiles en Nueva York, Nueva Jersey, Washington DC y Florida. Un total de 22 persones fueron contaminaes con carbunclu, de les cualos cinco morrieron.

Estos ataques acentuaron la inseguridá ciudadana y el clima de terror producíos polos atentaos del 11 de setiembre.

Los autores de los ataques nunca pudieron ser identificaos. El vicepresidente d'EEXX, Dick Cheney, afirmó que nun-y sorprendería atopar a Osama bin Laden detrás d'estos atentaos y sostuvo que:

La única manera d'amosar responsabilidá ye actuar considerando que podría haber un nexu. Sabemos que Bin Laden intentó al traviés de los años llograr armes de destrucción masiva, tanto biolóxiques como químiques.[42]

Magar los organismos de seguridá d'Estaos Xuníos nun pudieron identificar a los terroristes el Procurador Xeneral John Ashcroft mentó al Dr. Steven Hatfill como una persona d'interés» potencialmente rellacionada colos mesmos, anque nun se-y llevantaron cargos.

Más palantre demostróse que les espores proveníen d'un llaboratoriu del Exércitu d'Estaos Xuníos.[43][44]

Efeutos al llargu plazu

editar

Efeutos económicos

editar

Los ataques tuvieron un impautu significativu nos mercaos d'Estaos Xuníos y del mundu. La Reserva Federal amenorgó temporalmente los sos contactos con bancos pola falta del equipu perdíu nel distritu financieru de Nueva York. N'hores recuperóse'l control sobre'l suministru de dineru, cola consecuente lliquidez pa los bancos. Los índices bolsa de valores bursátiles New York Stock Exchange (NYSE), American Stock Exchange y NASDAQ nun abrir el 11 de setiembre y permanecieron cerraos hasta les 15:30 del 17 d'esi mesmu mes. Los sistemes del NYSE nun fueron estropiaos pol ataque, pero los daños nes redes telefóniques del sistema financieru del World Trade Center torgaron que funcionara.

Cuando los mercaos reabrieron el 17 de setiembre de 2001, tres el mayor parón dende la Gran Depresión, l'índiz Dow Jones Industrial Average cayó 684 puntos (7,1 %), hasta 8920, na so mayor cayida nun solu día. El fin de la selmana, el Dow Jones había perdíu 1369,7 puntos (14,3 %), la so mayor cayida nuna selmana. Dende entós Wall Street permanez protexíu contra un atentáu terrorrista.

 
Manhattan sol fumu tres l'ataque, vistu dende l'espaciu.

La economía del So Manhattan, tercer distritu económicu d'Estaos Xuníos, quedó afarada. El 30% del suelu d'oficines (2,7 millones de m³), enforma d'ello de clase A, foi destruyíu o estropiáu. L'edificiu del Deutsche Bank, vecín de les Torres Ximielgues tuvo que ser cerráu polos daños y baltáu. La lletricidá, teléfonu y gas fueron cortaos. Acutóse la entrada de persones nel Soho y So Manhattan. El treslláu de munchos de los puestos de trabayu allugaos enantes equí, escontra Midtown y Nueva Jersey aceleróse. Delles opiniones afirmen que los ingresos fiscales de la zona nun se van recuperar.[45]

La reconstrucción enfrentóse a la falta d'alcuerdu sobre les prioridaes. Por casu, l'alcalde Bloomberg fixo de la candidatura de Nueva York pa los Xuegos Olímpicos de 2012 la exa del so plan de desarrollu 2002-2005, ente que'l gobernador Pataki hai delegáu na Corporación pal Desarrollu del baxu Manhattan, duramente criticada polos escasos llogros llograos colos amplios fondos recibíos.[46][47] Nos solares de los edificios colindantes (7 World Trade Center) empezar a construyir un nuevu complexu d'oficines en 2006. El One World Trade Center terminar nel añu 2014 y algama 541 m d'altor, lo que-y convirtió nel edificiu más altu de la ciudá de Nueva York. Tres torres más se construyeron na zona este del World Trade Center, que fueron terminaes ente los años 2007 y 2012.

Les perdes del sector aereu fueron significatives: l'espaciu aereu d'Estaos Xuníos permaneció cerráu mientres dellos díes per primer vegada na so historia, y en dellos países como Canadá.[48] Tres la so reapertura, les compañíes aérees sufrieron un amenorgamientu del so tráficu. Envalórase que'l negociu perdió un 20% del so tamañu, y los problemes financieros de les compañíes aérees d'Estaos Xuníos agraváronse, dando llugar a una crisis económica.[49]

Crisis económica de 2008
Artículu principal: Crisis económica de 2008-2015

Tres los atentaos del 11 de setiembre de 2001, EEXX apostó pola desregulación de los mercaos, les baxaes d'impuestos y de tipos d'interés y la espansión del creitu, lo cual causó una burbuya inmobiliaria nes denominaes hipoteques subprime.[50] A eso había que sumar los gastos multimillonarios na guerra d'Afganistán[51] y la guerra d'Iraq[52] que pudieron costar dende 2 billones de dólares hasta 6 billones en total. La burbuya finalmente empezó a desmoronarse n'agostu de 2007 y colapsó de forma brutal en setiembre de 2008 cuando quebró'l bancu Lehman Brothers.

Impautu del 11 de setiembre na economía

editar

La economía d'Estaos Xuníos entró nuna fase de recesión dende 2001 como resultáu de la inseguridá y la rocea creciente na seguridá del mundu occidental dempués d'una década de crecedera práuticamente ininterrumpida, a pesar de que l'actividá económica yá amosara señales d'escosamientu dende 1998, efeutu de la crisis asiática, cola perda de más d'un millón d'emplegos nel sector industrial ente los años 1999 y 2000.

Los ataques terroristes agravaron la situación al amenorgase fuertemente'l consumu de resultes del estáu de psicosis de la población, qu'evitaba visitar sitios allegaos o viaxar. El sector aereu foi unu de los más afeutaos, pos la demanda de vuelos comerciales amenorgóse drásticamente, debíu sobremanera a la medrana de que se repitieren les aiciones terroristes, y tamién a la resistencia del públicu a sometese a les midíes rigoroses de seguridá nos aeropuertos. Nun intentu por solliviar esta situación, el Congresu aprobó un paquete financieru de 15 000 millones de dólares pal sector aereu, en cuantes que'l gobiernu de Bush adelantró un retayu adicional de los impuestu pa revitalizar el consumu; esta midida tuvo efeutos negativos nel presupuestu, yá de por si amenorgáu polos gastos de la guerra.[53]

 
Fumu alredor del World Trade Center, vistu por un radar meteorolóxicu.

Efeutu potencial na salú

editar

Los miles de tonelaes d'escombros tóxicos resultancia de la cayida de les Torres Ximielgues tán compuestos por: un 50% de material non fibroso y escombros de construcción; un 41 % de vidriu y fibra; un 9,2 % de celulosa y un 0,8 % d'asbesto,[54] plomu y mercuriu. Amás lliberáronse niveles ensin precedentes de dioxines y hidrocarburos policíclicos arumosos nos fueos qu'amburaron mientres los trés meses siguientes.[55] Esto causó delles enfermedaes nos equipos de rescate y reconstrucción que trabayaron na zona cero, incluyendo la muerte del axente James Zadroga.[56] Los efeutos estendiéronse tamién a la salú de los habitantes del baxu Manhattan y la cercana Chinatown.[57] Según una especulación científica, la esposición a dellos productos tóxicos y los contaminantes del aire circundante a les Torres tres l'esbarrumbu del WTC podría tener efeutos negativos nel desarrollu fetal.[58]

Por cuenta de esti riesgu potencial, un notable centru de salú de neños ta anguaño analizando a los fíos de madres que taben embarazaes mientres l'esbarrumbu del WTC y que vivíen o trabayaben cerca de les torres. El personal d'esti estudiu evalúa a los neños usando test psicolóxicos cada añu y entrevista a les madres cada seis meses. El propósitu del estudiu ye determinar si hai diferencies significatives nel desarrollu y la salú de los neños de les madres que tuvieron espuestes a los productos tóxicos, frente a neños que les sos madres nun tuvieron espuestes a la contaminación.[59]

En mayu de 2007, el máximu responsable forense de Nueva York, Charls F. Hirst almitió que la muerte d'una abogada deber a la esposición a la nube tóxica, lo que constituyó la primer reconocencia oficial d'una muerte de resultes del polvu tres la cayida de les Torres Ximielgues. Declarando que: "Cuasi con toa certidume, más allá d'una dulda razonable, la esposición al polvu del World Trade Center contribuyó a la muerte de Dunn-Jones". Un total de 7.300 trabayadores de la zona cero presentaron denuncia y reclamen compensaciones a la ciudá pola esposición y manipulación de les sustancies tóxiques de les Torres.[60]

Autoría

editar

Responsabilidad

editar

La implicación d'Al Qaeda

editar
 
Zona cero, inda amburada.

El FBI, trabayando xuntu'l Departamentu de Xusticia de los Estaos Xuníos, identificó a 19 secuestradores finaos n'apenes 72 hores. Pocos trataren de despintar los sos nomes o tarxetes de creitu, y yeren cuasi los únicos pasaxeros d'orixe árabe nos vuelos. Asina, el FBI pudo determinar los sos nomes y en munchos casos detalles, como la fecha de nacencia, les residencies conocíes o posibles, l'estáu del visáu, y la identidá específica de los sospechosos pilotos.[61] El FBI publicó semeyes de los 19 secuestradores, xunto cola información sobre les posibles nacionalidaes y los sos llamatos.[62]

Les pesquises del Gobiernu de los Estaos Xuníos incluyeron la operación del FBI PENTTBOM, la mayor de la historia con más de 7000 axentes arreyaos. Los resultaos d'esta determinaron qu'al-Qaeda y Osama bin Laden teníen la responsabilidá de los atentaos. A idéntica conclusión llegaron los estudios encargaos pol gobiernu británicu.[63] La so declaración d'una guerra santa contra los Estaos Xuníos, y una fatwa roblada por Bin Laden y otros llamando a matar a civiles d'Estaos Xuníos en 1998 dende Afganistán, son consideraes por munchos como evidencia de la so motivación pa cometer estos actos.

El 16 de setiembre de 2001, Bin Laden negó cualquier participación nos atentaos lleendo un comunicáu que foi emitíu pola canal de satélite qatarín Al Jazeera y darréu emitíu en numberoses cadenes d'Estaos Xuníos:[64]

"Aportuno que nun llevé a cabu esti actu, que paez ser executáu por individuos colos sos propios motivos."
Osama Bin Laden

Sicasí, en payares de 2001, les fuercies de los Estaos Xuníos atoparon una cinta de videu casera d'una casa destruyida en Jalalabad, Afganistán, ond'Osama bin Laden fala con Khaled al-Harbi.[65] En delles seiciones de la cinta, como nel párrafu citáu de siguío, Bin Laden reconoz entamar los ataques:

Nós calculamos por adelantao la cantidá de baxes del enemigu, que morreríen por cuenta del so allugamientu na torre. Nós calculamos que los pisos que teníen de ser truñaos yeren trés o cuatro pisos. Yo yera'l más optimista de toos (inaudible) por cuenta de la mio esperiencia nesti campu. Yo pensaba que'l fueu de la gasolina nel avión diliría la estructura de fierro del edificiu y solamente fadría esbarrumbar l'área onde l'avión topetara y los pisos percima. Eso yera tou lo qu'esperábamos.[66]

El 27 d'avientu de 2001, espublizóse otru videu de Bin Laden nel qu'afirma:

Occidente polo xeneral, y EEXX en particular, tienen un odiu indicible pol islam... El terrorismu contra EEXX ye benéficu y ta xustificáu.[67]

Poco primero de les eleiciones presidenciales d'Estaos Xuníos de 2004, nun comunicáu por videu, Bin Laden reconoció públicamente la responsabilidá d'al-Qaeda nos atentaos d'Estaos Xuníos, y almitió la so implicación direuta nos ataques. Dixo que los atentaos llevar a cabu porque:...somos xente llibre que nun acepta inxusticies, y queremos recuperar la llibertá de la nuesa nación. [ensin referencies]

Nuna cinta d'audiu tresmitida n'A los Jazeera el 21 de mayu de 2006, Bin Laden dixo que dirixó personalmente a los 19 secuestradores.[68] Otru videu llográu por Al Jazeera en setiembre de 2006 amuesa Osama bin Laden con Ramzi Binalshibh, según a dos secuestradores, Hamza al-Ghamdi y Wail al-Shehri, faciendo preparaciones pa los atentaos.[69]

La Comisión Nacional sobre los Ataques Terroristes contra Estaos Xuníos foi formada pol gobiernu de los Estaos Xuníos y ye davezu conocida como Comisión 11-S. Publicó'l so informe'l 22 de xunetu de 2004, concluyendo que los atentaos tuvieron concebíos y llevaos a cabu por miembros d'al-Qaeda. Nel informe de la Comisión señálase que:

Los conspiradores del 11-S gastaron finalmente ente $400.000 y $500.000 USD pa planiar y conducir el so ataque, pero que los oríxenes específicos del dineru usáu pa executar los ataques permanez desconocíu.[70]

El 11 de setiembre de 2007, Bin Laden emitió otru comunicáu nel que dicía: "Califico d'héroes a los pilotos de los aviones" [ensin referencies]

Los grupos de sofitu dientro d'Estaos Xuníos

editar

Alredor de 1 200 estranxeros fueron arrestaos y encarcelaos de callao en rellación cola investigación de los ataques del 11 de setiembre, anque'l gobiernu nun sopelexó'l númberu exactu.[71]

Los métodos utilizaos pol Estáu pa investigar y detener sospechosos fueron severamente criticaos por organizaciones de derechos humanos como Human Rights Watch[72] y xefes de gobiernu como la canciller alemana Angela Merkel.[73]

Hasta'l momentu, el gobiernu d'Estaos Xuníos nun topó a nengún de los partes de la combalechadura que realizaron les operaciones en tierra.

Una célula de sofitu n'España

editar

El 26 de setiembre de 2005, l'Audiencia Nacional d'España dirixida pol xuez Baltasar Garzón condergó a Abu Dahdah a 27 años de prisión por combalechadura nos atentaos del 11-S y por ser parte de la organización terrorista Al Qaeda. Coles mesmes, otros 17 miembros d'A los Qaeda fueron condergaos a penes d'ente 6 y 12 años.[74][75] El 16 de febreru de 2006, el Tribunal Supremu rebaxó la pena a Abu Dahdah a 12 años porque consideró que la so participación na combalechadura nun taba probada.[76]

Motivos

editar

Según les conclusiones de les investigaciones oficiales del gobiernu d'Estaos Xuníos, los ataques cumplíen cola intención declarada d'al-Qaeda, espresada na fatwa de 1998 d'Osama bin Laden, Ayman al-Zawahiri, Abu-Yasir Rifa'i Ahmad Taha, Shaykh Mir Hamzah, y Fazlur Rahman (emir del Movimientu Yihadista de Bangladex, Fazlur Rahman).[77]

La carta na que se listan los trés "crímenes y pecaos" cometíos polos Estaos Xuníos d'acordies colos sos autores contenía los siguientes motivos de los ataques:

  • Sofitu militar d'EE.XX. a Israel.
  • Ocupación militar de la península arábiga por EE.XX.
  • Agresión d'Estaos Xuníos contra'l pueblu d'Iraq.

Na mesma carta establecióse que los Estaos Xuníos:

  • Escala los recursos de la Península arábiga.
  • Dicta la política a siguir a los gobernantes de dichos países.
  • Sofita a rexímenes y monarquíes abusivos que primen a la so propia xente.
  • Tien bases ya instalaciones militares na península arábiga, violando asina la so Tierra Santa, col fin d'apavoriar a los estaos vecinos.
  • Intenta estremar a los estaos árabes cola cuenta de debilitalos como fuercia político.
  • Sofita a Israel, y desea distrayer a la opinión mundial de la ocupación de los Territorios Palestinos.

La Primer Guerra del Golfu, el posterior embargo sobre Iraq, y el bombardéu d'esti país per Estaos Xuníos son citaes na carta de 1998 como prueba d'esos allegamientos. Pa desaprobación de musulmanes moderaos, la fatwa cita testos islámicos como exhortación de l'aición violenta contra militares y ciudadanos d'Estaos Xuníos hasta que los agravios alegaos soluciónense: estableciendo que "los ulemes a lo llargo de la historia tuvieron d'alcuerdu en que la Yihad ye un deber individual si los enemigos destrúin los países musulmanes."

Unes declaraciones d'A los Qaeda grabaes tres el 11 de setiembre confirmaron los camientos d'Estaos Xuníos sobre l'autoría. Nun videu de 2004, aparentemente reconociendo la responsabilidá de los ataques, Bin Laden afirmó que la Guerra d'El Líbanu de 1982, de la que considera responsable a los Estaos Xuníos, impulsó-y a desenvolver los atentaos. Nel videu, tamién fixo saber que, con ellos, quería "restaurar la llibertá de la nuesa nación" pa "castigar al agresor" y infligir daños na economía d'Estaos Xuníos. Declaró qu'unu de los oxetivos del so guerra santa yera "sangrar Estaos Xuníos hasta la bancarrota."[78] Bin Laden dixo tamién:

"Xuramos que los ciudadanos d'Estaos Xuníos nun van vivir seguros hasta que vivamos en Palestina. Esto amosó la realidá de los Estaos Xuníos, que pon los intereses d'Israel percima de los de la so propia xente. Estaos Xuníos nun va llograr nada d'esta crisis hasta qu'abandone la Península Arábiga y cese nel so sofitu a Israel."

L'informe de la Comisión del 11S determina que la animosidad contra los Estaos Xuníos de Khalid Shaikh Mohammed, principal arquiteutu de los ataques, procedía "non de les sos esperiencies como estudiante, sinón del so violentu desalcuerdu cola política esterior d'Estaos Xuníos en favor d'Israel". Los mesmos motivos imputáronse a los dos pilotos que s'estrellaron nel WTC: Mohamed Atta, quien foi descritu por Ralph Bodenstein (compañeru so de trabayu y viaxes) como "principalmente imbuyíu pola proteición de los Estaos Xuníos a les polítiques israelines na rexón". Marwan al-Shehhi dizse qu'esplicó'l so estáu d'ánimu coles pallabres "¿cómo puede la xente rir cuando hai persones morriendo en Palestina?"[79]

En contraste con estes conclusiones, l'alministración Bush amenorgó los motivos del ataque al "odiu a la llibertá y la democracia, ejemplificados polos Estaos Xuníos".

Según l'espertu antiterrorista Richard A. Clarke, los conflictos internos nel mundu musulmán son la causa de los atentaos del 11 de setiembre. Específicamente, Bin Laden y otros residentes d'Arabia Saudita y Exiptu creen que la mayoría de los gobiernos d'Oriente Mediu son apóstates,[80] que nun siguen el so modelu de piedá islámica, yá que nengún ye un califatu. Inspiraos pol teólogu exipciu Sayyid Qutb, Bin Laden y los sos siguidores sostienen que ye un deber pa los musulmanes l'establecer un califatu n'Oriente Mediu.[81]

Partiendo d'eses creencies, Bin Laden diseñó un plan pa establecer esti califatu, empezando por un ataque a los Estaos Xuníos. Esto obligaría-yos a aumentar la presión militar y económico sobre Oriente Mediu,[82] xuniendo asina a tolos musulmanes. La folada relixosa popular llevaría a los musulmanes conservadores a tomar el control.[83]

Acordies con Michale Doren, esta meta queda demostrada pol frecuente usu de "espectacular" por Bin Laden nes sos declaraciones. D'alcuerdu a la so hipótesis, Bin Laden esperaba provocar una reaición visceral y emotiva de los Estaos Xuníos, col fin d'asegurase una contrarrespuesta polos ciudadanos árabes.[84]

La respuesta d'Estaos Xuníos

editar
 
L'entós presidente de los Estaos Xuníos, George W. Bush, el 1 d'ochobre de 2001 na oficina de la FEMA de Washington D.C..
 
Semeya aérea del llugar onde s'estrelló'l vuelu 93 d'United Airlines.

Busca de sobrevivientes, recuperación de cuerpos ya indemnizaciones

editar

Nes hores siguientes a los ataques, empecipióse una operación de busca y rescate a gran escala con más de 350 perros especialmente entrenaos.[85] Solo llográronse atopar a unos pocos sobrevivientes quebraos, y nes selmanes posteriores fíxose evidente que nun se diben a topar más.

La recuperación de cadabres llevó meses. A cencielles l'apagar tolos fueos qu'amburaben ente los escombros retrasóse selmanes, ente que'l desescombro completu nun terminó hasta mayu de 2002. Instaláronse miradores provisionales pa reparar el trabayu de los equipos, que fueron retiraos el 30 de mayu de 2002.

Coles mesmes, empecipiáronse munches recoyíes de fondos p'ayudar a les víctimes de los atentaos y a los familiares de los finaos. Una vegada cumplíu'l plazu pa pidir les indemnizaciones (11 de setiembre de 2003) 2833 persones recibieren el pagu.[86]

Respuesta pública

editar

Los atentaos del 11 de setiembre tuvieron un efeutu apolmonante sobre la población. Los cuerpos y fuercies de seguridá (conocíos como "los primeres en responder") qu'intervinieron nos llabores de rescate y auxiliu, especialmente los bomberos, fueron aclamaos como héroes. Policías y miembros d'equipos de rescate de tol país concentrar en Nueva York pa la recuperación de cuerpos. Les donaciones de sangre esperimentaron una puxanza.[87]

Otra respuesta aparentemente patriótica menos lloable foi l'aumentu del racismu y hostigamiento contra les persones d'orixe árabe. Otros grupos orixinarios d'Oriente Mediu fueron frecuentemente confundíos colos árabes y víctimes d'esta xenofobia, particularmente los sijs, que tienen la tradición de llevar turbantes, signu que n'Occidente se suel acomuñar al Islam. Balbir Singh Sodhi foi asesináu d'un disparu'l 15 de setiembre, confundíu con un musulmán. Siquier otres ocho persones sufrieron la mesma suerte.[88]

Políticamente, la población sofitó masivamente al gobiernu nel so llabor antiterrorista. Asina, l'índiz d'aprobación del presidente George W. Bush algamó'l 86%.[89] El 20 de setiembre, el presidente faló ante la nación y la sesión conxunta del Congresu de los Estaos Xuníos, esplicando los sucesos del día, l'actuación del so gobiernu nos 9 díes trescurríos y los sos planes de respuesta. L'alcalde de Nueva York Rudy Giuliani foi aclamáu tantu en Nueva York como en tol país pola so reaición a la catástrofe terrorista.[90]

Midíes de seguridá interna n'Estaos Xuníos

editar

Tres los ataques, rexistráronse les buelgues de 80 000 árabes y musulmanes so l'Alien Registration Act de 1940. D'ellos, 8 000 fueron entrevistaos y 5 000 estranxeros fueron deteníos sol resolución conxuntu del Congresu de los Estaos Xuníos 107-40, qu'autorizó l'usu de fuercia militar pa detener y prevenir el terrorismu internacional nos Estaos Xuníos.[91]

Por causa de los atentaos, la opinión pública centróse sobremanera en materia de seguridá nacional, ya inclusive se creó una nueva axencia federal a nivel de gabinete, el Departamentu de Seguridá Nacional de los Estaos Xuníos, reorganizando asina la llucha antiterrorista.

Coles mesmes aprobóse la Llei Patriótica (USA PATRIOT Act), suspendiendo y llindando delles llibertaes y derechos constitucionales col fin d'aumentar la seguridá interna de los Estaos Xuníos. Esta midida foi duramente criticada por defensores de los derechos civiles, que ven nella una violación de la privacidá de los ciudadanos, amás d'una relaxación del control xudicial sobre los cuerpos d'intelixencia.

El 11-S foi tamién l'argumentu utilizáu pol gobiernu de Bush pa empecipiar una nueva operación de l'Axencia de Seguridá Nacional coles mires de rexistrar les comunicaciones de ciudadanos d'Estaos Xuníos col estranxeru.[92]

Los cambeos na vida cotidiana de la población y la esixencia d'un compromisu direutu cola seguridá fueron considerables. En cada mediu de tresporte asitiáronse cartelos y altavoces que repiten la conseña "If you see something, say something" ("Si ves daqué, di daqué").[93]

 
Informe de la Comisión del 9/11

Comisión del 11S

editar

La Comisión Nacional sobre los Atentaos Terroristes contra los Estaos Xuníos (n'inglés National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States y más vulgarmente la Comisión del 11-S), presidida pol ex gobernador de Nueva Jersey Thomas Kean, foi formada a finales de 2002 pa preparar un informe completu de los atentaos y de les circunstancies con elles rellacionaes, incluyendo dende la preparación a la respuesta inmediata de les autoridaes d'Estaos Xuníos. Dichu informe foi publicáu finalmente'l 22 de xunetu de 2004.

Repercusiones internacionales

editar

Los ataques tuvieron ramificaciones globales. Gobiernos, asociaciones y medios de comunicación condergar en tol mundu.[94] Especialmente famosu foi'l titular del periódicu francés Le Monde: Nous sommes tous Américains (Somos toos americanos), en referencia a Estaos Xuníos.[95]

Tres los atentaos, l'alministración Bush declaró la llamada guerra contra'l terrorismu, colos oxetivos de llevar a Osama Bin Laden y Al-Qaeda a la xusticia y prevenir l'aición de redes terroristes anti-Estaos Xuníos. Estos oxetivos consiguiríense al traviés de sanciones económiques y militares contra estaos percibíos como proteutores de terroristes y aumentando la vixilancia ya intelixencia global.

Aproximao un mes dempués de los ataques, los Estaos Xuníos d'América, cola collaboración d'una coalición internacional, invadió Afganistán, que'l so gobierno diera sofitu a fuercies d'Al-Qaeda.[96] Particularmente importante foi'l sofitu del gobiernu paquistanín, que tres los atentaos alliniar con Estaos Xuníos, dexando -y bases pa la guerra n'Afganistán y arrestando a más de 600 sospechosos de collaborar con al-Qaeda.[97]

Respuesta internacional

editar

Tres el 11-S, numberosos gobiernos aprobaron lleis antiterroristes o endurecieron les yá esistentes, particularmente de cara al terrorismu islámicu. Ente ellos tuvieron el Reinu Xuníu, España, la India, Australia, Francia, Alemaña, Indonesia, China, Canadá, Rusia, Paquistán, Xordania, Mauricio, Uganda y Zimbabue.[98] Una consecuencia de felicidaes midíes foi la conxelación de cuentes bancaries asociaes a Al-Qaeda.[99]

Los servicios de seguridá ya intelixencia de dellos países (Italia, Malasia, Indonesia, Filipines...) arrestaron tres los atentaos a persones rellacionaes con delles célules d'Al-Qaeda.[100][101] Estes midíes fueron oxetu de crítiques varies, que les ven como un atentáu a les llibertaes individuales, como un retayu de derechos y, polo xeneral, como un aumentu de la inxerencia del Estáu na intimidá de los ciudadanos.

Particularmente conocíu ye'l campu de detención de Guantánamo, base d'Estaos Xuníos en Cuba, onde s'atopen numberosos prisioneros prindaos como "combatientes illegales". Dichu centru, criticáu por Amnistía Internacional, la Xunión Europea, la ONX y numberoses organizaciones más, foi reiteradamente denunciáu como una violación de los Derechos Humanos.

 
Soldaos de la 10ª División de Monte del Exércitu d'Estaos Xuníos n'Afganistán.

Guerra d'Afganistán

editar
Artículu principal: Guerra d'Afganistán (2001-presente)

El primer pasu dau por EEXX na Guerra contra'l Terrorismu foi la invasión d'Afganistán el 7 d'ochobre de 2001 por fuercies de la OTAN y l'Alianza del Norte con sofitu de les Naciones Xuníes, ante la negativa del gobernante réxime talibán d'apurrir a Osama bin Laden, que supuestamente s'abellugó nesi país.

El 13 de payares de 2001, la capital Kabul foi tomada pola Alianza del Norte y el gobiernu quedó en manes d'EEXX/OTAN y l'Alianza del Norte. De magar, Al-Qaeda y los talibán se xunieron y reorganizaron como guerrilla insurxente.[ensin referencies]

El 2 de mayu de 2011, Bin Laden foi abatíu por tropes d'élite d'Estaos Xuníos en Paquistán.

 
Un grupu de marines d'Estaos Xuníos disponer a entrar n'unu de los palacios de Sadam Husein en Bagdag el 9 d'abril de 2003.

Guerra d'Iraq

editar
Artículu principal: Guerra d'Iraq

El segundu pasu de la Guerra contra'l Terrorismu d'EE.XX. foi la invasión d'Iraq el 20 de marzu de 2003. Esta aición militar foi realizada per Estaos Xuníos y Gran Bretaña ensin autorización de les Naciones Xuníes. Amás España, Italia y otros países, aliar con EE.XX. nesta aición y unviaron ayuda humanitaria a la zona. Estaos Xuníos sostuvo que la invasión yera indispensable por cuenta de qu'Iraq tenía armes de destrucción masiva ocultes. La invasión desencadenó una guerra, con cientos de muertos, y causó el derrocamientu del gobiernu encabezáu por Sadam Husein el 9 d'abril de 2003. Una vegada controláu'l país, nun s'atoparon armes de destrucción masiva. Estaos Xuníos sostuvo entós que la razón de la invasión deber a qu'esistíen informaciones de los servicios d'intelixencia que dexaben suponer que Sadam Husein caltenía rellaciones secretes con Al-Qaeda. Recién informes indiquen que nunca hubo una rellación de Hussein con Al-Qaeda, y el presidente Bush trató de rellacionar a Iraq cola guerra contra'l Terrorismu.[102]

De magar, dellos grupos iraquinos opositores a la invasión entamaron un movimientu de resistencia que s'amosó bien activu na realización d'ataques contra oxetivos militares. Paralelamente, dempués de la invasión, Al Qaeda tamién se pudo instalar n'Iraq, onde realiza fundamentalmente atentaos de naturaleza terrorista.[ensin referencies]

Al día de güei, les consecuencies siguen al españase una guerra civil sectaria "non declarada", que tien de resultes la muerte de más de 34 000 civiles (solamente en 2006, según la ONX) y según cifres de Acnur, hai 1,7 millones d'iraquinos movíos internamente y otros dos millones que fuxeron a países vecinos. Amás, a xunu de 2007 les baxes del exércitu de los Estaos Xuníos xuben a más de 4000 cayíos.

Homenaxes

editar
 
El World Trade Center n'avientu de 2005.

Nos díes siguientes al ataque, realizáronse delles reconocencies alredor del mundu.[103][104][105] Munches persones asitiaron fotografíes de los muertos y sumíos na Zona Cero. Un testigu declaró que "nun yera capaz d'escaecer les cares de les víctimes inocentes que fueron asesinaes. Les sos semeyes tán perdayuri, nes cabines telefóniques, semáforos, parés d'estaciones de metro. Tou recuérdame a un enorme funeral, con xente callao y murniu, pero tamién bien atentu. Antes, Nueva York faíame sentir fríu; agora la xente averar p'ayudar unos a otros".[106]

Unu de los primeros memoriales foi'l Tribute in Light, la instalación d'ochenta y ocho lluces de busca nel sitiu onde s'atopaben les Torres Ximielgues, que proyeutaba dos columnes verticales de lluz escontra'l cielu.[107] En Nueva York, llevar a cabu una competencia pa diseñar el memorial más apropiáu pal llugar.[108] El diseñu ganador, Reflecting Absence, foi escoyíu n'agostu de 2006, y consiste nun par de piscines reflectores onde solíen sofitase les torres, arrodiaes d'una llista de los nomes de les víctimes nun espaciu conmemorativo soterrañu.[109] Los planes p'asitiar un muséu nel mesmu llugar fueron aplazaos, debíu al abandonu del International Freedom Center de resultes de les protestes de les families de delles víctimes.[110]

El 20 de setiembre del mesmu añu publicó un cantar llamáu L'últimu adiós, escrita por Emilio Estefan Jr. y Gian Marco, na que s'axuntaron más de 60 artistes en señal d'alianza, ente los que destaquen: Ricky Martin, Alejandro Sanz, Thalía, Gloria Estefan, Juan Luis Guerra, Celia Cruz, Olga Tañón, etcétera.

 
El memorial Tribute in Light, n'homenaxe a les víctimes de los ataques al World Trade Center, en 2004.

Nel séptimu aniversariu de los ataques, el 11 de setiembre de 2008, completóse la construcción y abrióse al públicu'l Pentagon Memorial.[111][112] Consiste nun parque con 184 bancos mirando'l Pentágonu.[113] Cuando l'edificiu foi reparáu, ente 2001 y 2002, incluyéronse una capiya privada y un memorial internu, alcontraos nel puntu onde s'estrelló'l vuelu 77.[114]

En Shanksville, entámase la construcción d'un Memorial Nacional al Vuelu 93 que va incluyir un círculu d'árboles qu'arrodien la zona onde s'estrelló l'avión, con cuarenta carillones que van llevar los nomes de les víctimes.[115] Hasta que s'inaugure'l nuevu memorial, atópase ún temporal a 457 metros del choque.[116] Los bomberos de la ciudá de Nueva York donaron un memorial al Departamentu de Bomberos Voluntarios de Shanksville. Trátase d'una cruz fecha d'aceru del World Trace Center, sobre una plataforma cola forma del Pentágonu.[117] Foi instaláu frente a la central de bomberos el 25 d'agostu de 2008.[118]

En munchos otros llugares tán construyéndose memoriales permanentes, y les families de les víctimes, numberoses organizaciones y figures públiques crearon dellos programes de beques y fundaciones pa recaldar fondos.[119]

En cada aniversariu, na ciudá de Nueva York, lléense los nomes de les víctimes que finaron ellí, con música aciaga de fondu. El Presidente de los Estaos Xuníos, pela so parte, asiste a un serviciu conmemorativo nel Pentágonu.[120] En Shanksville, Pennsylvania, llevar a cabo servicio más pequeños, a los que suel asistir la Primer Dama.

La fundación Wikimedia abrió tamién un wiki dedicáu a los atentaos,[121] que foi cerráu'l 15 de setiembre de 2006.

 
Vista na que puede apreciase en primer planu'l monumentu, fechu de dellos escombros, allugáu en Jersey City, Nueva Jersey - Estaos Xuníos, y más tres los edificios en Manhattan ente los cualos precisamente alzar les torres ximielgues. (semeya tomada en xunetu de 2007)

Hipótesis conspirativas

editar
 
Cruz del World Trade Center.
Artículu principal: Combalechadures del 11-S

Desque se producieron los atentaos surdieron delles hipótesis a les que se suel arrexuntar so la denominación de teoríes conspirativas, que sostienen que les conclusiones alcanzaes na investigación oficial nun resulten consistentes colos fechos.

Polo xeneral, nestes teoríes cuestiónense la posibilidá de qu'un Boeing 757 truñara contra'l Pentágonu; que les Torres Ximielgues o la Torre Nᵘ 7 del World Trade Center pudieren esbarrumbar como lo fixeron a raigañu del impautu de los aviones, y non de resultes del allugamientu de cargues esplosives, nuna baltadera fecha a control remotu; que nel vuelu 93 d'United esistiera un enfrentamientu ente los pasaxeros y los terroristes, etc. Polo xeneral, esti autores afirmen atopar incongruencies que ponen en dulda tola versión gubernamental. Dalgunes de les supuestes inconsistencies que los críticos menten seríen el fechu de que, en teoría, yera imposible qu'un avión pudiera averase al Pentágonu ensin remanar les defenses antiaéreas o que'l FBI alcontrara'l pasaporte intactu d'unu de los terroristes dientro de los restos fumientos del World Trade Center.[122] Otres incongruencies tán basaes nes irregularidaes económiques acaecíes, antes, mientres y dempués de los atentaos.

Tocantes a los autores, dalgunes d'estes teoríes sostienen que dellos miembros del gobiernu de los Estaos Xuníos conocíen los planes d'atentar contra les torres ximielgues pero nun fixeron nada pa torgar. Otres lleguen inclusive a acusar direutamente al propiu gobiernu d'Estaos Xuníos d'entamar y executar los atentaos.

Ente los principales opositores a la versión dada pol gobiernu d'Estaos Xuníos atópase'l periodista francés y direutor de la web d'izquierda Rede Voltaire Thierry Meyssan, quien escribió un llibru tituláu La gran impostura. Nel so trabayu, Meyssan exhibe una serie de razones y argumentos polos que, según él, nun ye posible dar por cierta la versión gubernamental.

Otru de los más acérrimos críticos ye'l profesor d'Estaos Xuníos David Ray Griffin, autor del llibru Esmazcarando'l 11-S[123] onde fai un analís puntu por puntu de los fechos asocedíos el 11 de setiembre de 2001. Griffin afirma atopar siquier 115 fallos lóxicos graves[124] na versión oficial de los atentaos.[125]

Adautaciones cinematográfiques

editar

Dos películes basaes nestos atentaos fueron estrenaes nel añu 2006:

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ «How much did the September 11 terrorist attack cost America?». 2004. Institute for the Analysis of Global Security. Consultáu'l 30 d'abril de 2014.
  2. ↑ El 11-S acorada a EE UU trés años dempués. Ediciones El País. 8 de setiembre de 2004. https://elpais.com/diario/2004/09/08/internacional/1094594408_850215.html. Consultáu'l 28 de xunetu de 2015. 
  3. ↑ 11-S, el día que camudó'l mundu: siete años del mayor atentáu terrorista de la historia. 11 de setiembre de 2008. http://www.20minutos.es/noticia/410921/0/aniversariu/11-S/nueva-york/. Consultáu'l 28 de xunetu de 2015. 
  4. ↑ «24 Remain Missing» (12 d'agostu de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 22 d'agostu de 2006. Consultáu'l 7 de setiembre de 2006.
  5. ↑ Naciones Xuníes (ed.): «El Conseyu de Seguridá refuga l'horrible atentáu terrorrista del 11 de setiembre de 2001» (14 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 28 de setiembre de 2006.
  6. ↑ Suspect 'reveals 9/11 planning', BBC News (n'inglés)
  7. ↑ «Outline of the 9-11 Plot, Staff Statement Non. 16,». National Commission on Terrorist Attacks:  p. 13. 16 de xunu de 2004. http://www.9-11commission.gov/staff_statements/staff_statement_16.pdf. Consultáu'l 11 de setiembre de 2015.  (N'inglés)
  8. ↑ Kiger, Patrick J. (7 de setiembre de 2011). «The Original Plans for 9/11». National Geographic. http://voices.nationalgeographic.com/2011/09/07/the-original-plans-for-911/. Consultáu'l 11 de setiembre de 2015.  (N'inglés)
  9. ↑ estrellar-un-avion-contra-la casa blanca_142912002680.html Moussaui almite que'l 11-S diba estrellar un avión contra la casa blanca
  10. ↑ ser-el pilotu-del-avion-que-debia-estrellase-contra-la casa blanca-el-11-s-1276275420/ Moussaoui almite que diba ser el pilotu del avión que tenía d'estrellase contra la Casa Blanca'l 11-S
  11. ↑ «CNN.com». CNN. 12 de setiembre de 2002. Archivado del original el 2007-11-12. https://web.archive.org/web/20071112180342/http://archives.cnn.com/2002/WORLD/meast/09/12/alqaeda.911.claim/. Consultáu'l 22 de mayu de 2010.  (N'inglés)
  12. ↑ Lo más sangriento nel secuestru d'aviones, El País (25/11/1985)
  13. ↑ «Carauterístiques Téuniques 767-200ER, 767-300ER y 767-400ER». Boeing. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'avientu de 2006.
  14. ↑ Snyder, David (19 d'abril de 2002). «Families Hear Flight 93's Final Moments». The Washington Post. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-06-02. Consultáu'l 23 d'abril de 2008.
  15. ↑ Bennett, Brian (30 d'agostu de 2011). Post-9/11 assessment sees major security gaps. http://articles.latimes.com/2011/aug/30/nation/la-na-911-report-card-20110831. Consultáu'l 4 de setiembre de 2011. 
  16. ↑ «Neil Young releases 9/11 song». rollingstone.com. Consultáu'l 18 de payares de 2015.
  17. ↑ O'Mara, Michael (11 de setembro de 2006). «9/11: 'Fifth Plane' terror alert at Cleveland Hopkins Airport». WKYC News. Consultáu'l 8 de setembro de 2009.
  18. ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 18,14 18,15 18,16 18,17 18,18 Timeline: Sept. 11, 2001; FOX News
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (2004). «Chapter 1», 9-11 Commission Report. Government Printing Office.
  20. ↑ 20,0 20,1 Right decision, por Bill Sammon, Washington Times, 8 d'ochobre de 2002
  21. ↑ Richard Clarke and the Rise Of the Heroic Bureaucrat; Washington Post, 28 de marzu de 2004
  22. ↑ 22,0 22,1 The President's Story; CBS News, 10 de setiembre de 2003
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 «Accused 9/11 plotter Khalid Sheikh Mohammed cares New York trial». CNN. 13 de payares de 2009. Archivado del original el 2014-10-28. https://web.archive.org/web/20141028165022/http://edition.cnn.com/2009/CRIME/11/13/khalid.sheikh.mohammed/index.html. Consultáu'l 2 de payares de 2011. 
  24. ↑ «Alleged 9/11 Plotters Face Trial Blocks From WTC Site». WIBW. 13 de payares de 2009. Archivado del original el 2018-12-25. https://web.archive.org/web/20181225172521/https://www.wibw.com/nationalnews/headlines/70082322.html. Consultáu'l 24 de payares de 2014. 
  25. ↑ Stone, Andrea (20 d'agostu de 2002). «Military's aid and comfort ease 9/11 survivors' burden». USA Today. http://www.usatoday.com/news/sept11/2002-08-20-pentagon_x.htm. Consultáu'l 2 de setiembre de 2011. 
  26. ↑ September 11 Memorial
  27. ↑ «Winnipegger heads to NY for 9/11 memorial». CBC News. Sep 9, 2011. http://www.cbc.ca/news/canada/manitoba/winnipegger-heads-to-ny-for-9-11-memorial-1.991431. Consultáu'l 13 de payares de 2013. «A total of 2,996 people died: 19 hijackers and 2,977 victims.». 
  28. ↑ Homenaxe a les víctimes arxentines del 11-S nel consuláu de Nueva York cola presencia del presidente Kirchner, Páxina 12, 23 de setiembre de 2003
  29. ↑ «L'ataque del 11-S atayó suañu de dos paraguayos». Última Hora. 11 de setiembre de 2011. http://www.ultimahora.com/l'ataque-del-11-s-atayo-sueno-dos-paraguayos-n462484.html. Consultáu'l 11 de marzu de 2016. 
  30. ↑ «In a 9/11 Survival Tale, the Pieces Just Don't Fit». Consultáu'l 13 de setiembre de 2008.
  31. ↑ «impostora-del-11-s-ye-barcelonesa.html La 'falsante' del 11-S ye barcelonesa». Consultáu'l 21 d'agostu de 2017.
  32. ↑ «September 11: Chronology of terror». CNN (12 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 12 de mayu de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  33. ↑ «Answers to Frequently Asked Questions». National Institute of Standards and Technology (30 d'agostu). Consultáu'l 16 de setiembre de 2006.
  34. ↑ «Animation Details Deutsche Bank Demolition Plans». Lower Manhattan Construction Command Center (28 de payares). Archiváu dende l'orixinal, el 3 d'ochobre de 2006. Consultáu'l 16 de setiembre de 2006.
  35. ↑ «Reports of the Federal Building and Fire Investigation of the World Trade Center Disaster». National Institute of Standards and Technology (26 d'ochobre de 2005). Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  36. ↑ Smith, Aaron (3 de payares de 2014). One World Trade Center opens today. http://money.cnn.com/2014/11/03/news/companies/one-world-trade-center/index.html. Consultáu'l 4 de payares de 2014. 
  37. ↑ Lower Manhattan : Fiterman Hall
  38. ↑ «Terroristes suicides de clase media y altu grau d'instrucción editorial= Clarín.com». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-10-11.
  39. ↑ Moussaoui lies 'let 9/11 happen'. BBC News. 27 de marzu de 2006. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/4850988.stm. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006. 
  40. ↑ Markon, Jerry; Karen DeYoung (24 de mayu de 2006). Bin Laden: Moussaoui Played Non Role in 9/11. Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/05/23/AR2006052301262.html. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006. 
  41. ↑ Moussaoui is spared death penalty. BBC News. 4 de mayu de 2006. http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/4943196.stm. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006. 
  42. ↑ «El contraataque: el vicepresidente cree que sería un atentáu de Bin Laden, Clarín, 13 d'ochobre de 2001». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-10-11.
  43. ↑ Ivins foi l'únicu responsable de los ataques con ántrax. 6-Agostu-2008. Elpais.com
  44. ↑ La ciencia reabre'l casu de los ataques con cartes contaminaes con ántrax. Un estudiu pon en dulda que Bruce Y. Ivins fuera'l so únicu responsable. 11-Ochobre-2011. Elpais.com
  45. ↑ Parrott, James (8 de marzu de 2002). «The Employment Impact of the September 11 World Trade Center Attacks: Updated Estimates based on the Benchmarked Employment Data». The Fiscal Policy Institute. Archiváu dende l'orixinal, el 2011-09-11. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  46. ↑ Lubell, Sam; Charles Linn (5 d'avientu de 2005). «Power Struggle Heats Up While Development Moves Slowly at Ground Zero». Architectural Record. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-25. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  47. ↑ Buettner, Russ. «Fat cats milked Ground Zero». Daily News. Archiváu dende l'orixinal, el 14 de xunu de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  48. ↑ «Wartime». Congresu de los Estaos XuníosNational Commission on Terrorists Attacks upon the United States. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  49. ↑ Bhadra, Dipasis (2004). «Airline Networks: An Econometric Framework to Analyze Domestic U.S. Air Travel». Departamentu de Tresporte de los Estaos Xuníos d'América. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  50. ↑ La crisis qu'alimenta la crisis, ELPAÍS (10/08/2011)
  51. ↑ costu-de-4-a-6-billones-de-forgares/ Guerres d'Iraq y Afganistán: un costu de 4 a 6 billones de dólares, Noticies de baxo (30/03/2013)
  52. ↑ La guerra d'Iraq costó 1,3 billones a EEXX y mató a 134.000 civiles, Europa Press (14/03/2013)
  53. ↑ Delgado de Cantú, Gloria M. (2006). Historia Universal. Pearson. ISBN 970-2b-0691-8.
  54. ↑ What was Found in the Dust. New York Times. 5 de setiembre de 2006. http://www.nytimes.com/imagepages/2006/09/05/nyregion/20060905_HEALTH_GRAPHIC.html. Consultáu'l 8 d'agostu de 2006. 
  55. ↑ Dr. Dennis Charney, in the September 2006 edition of Environmental Health Perspectives, the journal of the Natioanl Institute of Environmental Health Sciences
  56. ↑ Schapiro, Rich (12 d'abril de 2006). WTC air doomed ex-cop. New York Daily News. http://www.nydailynews.com/front/story/408217p-345459c.html. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006. 
  57. ↑ «Updated Ground Zero Report Esamines Failure of Government to Protect Citizens». Sierra Club (2006). Archiváu dende l'orixinal, el 13 de setiembre de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  58. ↑ «CCCEH Study of the Effects of 9/11 on Pregnant Women and Newborns» (PDF). World Trade Center Pregnancy Study. Columbia University. Consultáu'l 4 de setiembre de 2011.
  59. ↑ «CCCEH Study of the Effects of 9/11 on Pregnant Women and Newborns». Columbia UniversityWorld Trade Center Pregnancy Study (2006). Archiváu dende l'orixinal, el 10 de setiembre de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  60. ↑ «9/11 dust cloud may have caused widespread pregnancy issues». HindustanTimes. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-08-24. Consultáu'l 22 d'agostu de 2014.
  61. ↑ «FBI Announces List of 19 Hijackers». Federal Bureau of Investigation (14 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de setiembre de 2001.
  62. ↑ «FBI Announces List of 19 Hijackers». Federal Bureau of Investigation (27 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de mayu de 2008.
  63. ↑ «Responsibility for the Terrorist Atrocities in the United States, 11 September 2001». 10 Downing Street, Oficina del Primer Ministru del Reinu Xuníu (14 de payares de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 8 de setiembre de 2006. Consultáu'l 29 de setiembre de 2006.
  64. ↑ Fox News. "Pakistan to Demand Taliban Give Up Bin Laden as Irán Seals Afghan Border." 16 de setiembre de 2001.
  65. ↑ Bin Laden on tape: Attacks 'benefited Islam greatly'. CNN. 14 d'avientu. Archivado del original el 2007-12-27. https://web.archive.org/web/20071227125232/http://archives.cnn.com/2001/US/12/13/ret.bin.laden.videotape/. Consultáu'l 7 de setiembre de 2006. 
  66. ↑ «Estractos de la cinta n'inglés». CNN. Archiváu dende l'orixinal, el 2006-10-19.
  67. ↑ L'ENEMIGU DEL AÑU: Osama Bin Laden: Cronoloxía. ElMundo.es. 28 d'avientu. https://www.elmundo.es/especiales/2001/12/balance/enemigu/cronologia.html. 
  68. ↑ Al-Jazeera: Bin Laden tape obtained in Pakistan. MSNBC. Oct 30, 2004. http://msnbc.msn.com/id/6363306/. Consultáu'l 7 de setiembre de 2006. 
  69. ↑ Bin Laden 9/11 planning videu aired. CBC News. 7 de setiembre. http://www.cbc.ca/world/story/2006/09/07/al-qaeda-tape.html. 
  70. ↑ «National Commission on Terrorist Attacks upon the United States». U.S. Congress (21 d'agostu).
  71. ↑ Human Rights Watch (ed.): «EE.UU.: Investigación del 11 de setiembre llarada d'abuso». Archiváu dende l'orixinal, el 23 de setiembre de 2006.
  72. ↑ Human Rights Watch (ed.): «11 de setiembre y la Guerra d'Afganistán». Archiváu dende l'orixinal, el 22 de setiembre de 2006.
  73. ↑ Merkel sumar a les crítiques de los líderes europeos contra les cárceles secretes de la CIA. Clarín. 9 de setiembre. Archivado del original el 2009-10-03. https://web.archive.org/web/20091003054446/http://www.clarin.com/diario/2006/09/09/um/m-01268321.htm. Consultáu'l 2020-07-30. 
  74. ↑ «Substitution for Testimony of Khalid Sheikh Mohammed» (PDF). United States District Court for the Eastern District of Virxinia páx. 24. United States Department of Justice. Archiváu dende l'orixinal, el 2019-10-26. Consultáu'l 3 de setiembre de 2011.
  75. ↑ «Spain jails 18 al-Qaeda operatives». The Age (Melbourne). 27 de setiembre de 2005. http://www.theage.com.au/news/world/spain-jails-18-alqaeda-operatives/2005/09/27/1127586828047.html. Consultáu'l 3 de setiembre de 2011. 
  76. ↑ Naughton, Philippe (1 de xunu de 2006). «Spanish court quashes 9/11 conviction». The Times. Archivado del original el 2008-05-11. https://web.archive.org/web/20080511184820/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article670596.ece. Consultáu'l 3 de setiembre de 2011. 
  77. ↑ «Jihad Against Jews and Crusaders: World Islamic Front Statement» (23 de febreru). Consultáu'l 8 d'ochobre de 2006.
  78. ↑ «Trescripción n'inglés de la cinta editorial= Aljazeera» (11 de payares de 2004). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de payares de 2006. Consultáu'l 08-09-20068.
  79. ↑ «Al Qaeda aims at the american homeland». Comisión del 11S. Consultáu'l 15 d'ochobre de 2006.
  80. ↑ Clarke, Richard (2004). Against All Enemies. Nueva York: Free Press, páx. 122-124. ISBN 0-7432-6024-4.
  81. ↑ Clarke, Richard (2004). Against All Enemies. New York: Free Press, páx. 131-132. ISBN 0-7432-6024-4.
  82. ↑ Bergen, Peter (2006). The Osama bin Laden I Know: An Oral History of al Qaeda's Leader. New York: Free Press, páx. 229. ISBN 0-7432-7891-7.
  83. ↑ Bergen, Peter (2006). The Osama bin Laden I Know: An Oral History of al Qaeda's Leader. New York: Free Press, páx. 233-235. ISBN 0-7432-7891-7.
  84. ↑ Doren, Michael Scott (2005). Understanding the War on Terror. Nueva York: Norton, páx. 72-75. ISBN 0-87609-347-0.
  85. ↑ «PICTURE GALLERY: The World Trade Center's Heroic Rescue Dogs». Canine Nation (15 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 2 de setiembre de 2006. Consultáu'l 18 de setiembre de 2006.
  86. ↑ Barrett, Devlin (23 de diciembe 2003). «9/11 Fund Deadline Passes». CBS News. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  87. ↑ Glynn, Simone A (7 de mayu de 2003). «Effect of a National Disaster on Blood Supply and Safety: The September 11 Experience». Journal of the American Medical Association. doi:10.1001/jama.289.17.2246. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  88. ↑ «Hate crime reports up in wake of terrorist attacks». CNN (17 de setiembre de 2001). Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  89. ↑ Benedetto, Richard and Patrick O'Driscoll (16 de setiembre de 2001). Poll finds a united nation. USA Today. http://www.usatoday.com/news/nation/2001/09/16/poll.htm. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006. 
  90. ↑ Pooley, Eric. «Mayor of the World». TimeTime 2001 Person of the Year. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de xunu de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  91. ↑ «Authorization for Use of Military Force». U.S. CongressPublic Law 107-40 [S. J. RES. 23] (18 de setiembre de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'agostu de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  92. ↑ VandeHei, Jim; Dan Eggen (5 de xineru de 2006). «Cheney Cites Justifications For Domestic Eavesdropping». Washington Post. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  93. ↑ «11-S: A cinco años. Les families de los arxentinos entá busquen respuestes, Clarín 9 de setiembre de 2006». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-10-09.
  94. ↑ «International Reaction». September11News.com. Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'agostu de 2006. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  95. ↑ «Artículu na hemeroteca de Monde». Le Monde (13 de setiembre de 2001). Consultáu'l 15 d'ochobre de 2006.
  96. ↑ «Remarks by the President to the United Nations General Assembly». United NationsUSUN Press Release #162 (10 de payares de 2001). Archiváu dende l'orixinal, el 4 de xineru de 2007. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  97. ↑ Khan, Aamer Ahmed (4 de mayu de 2005). «Pakistan and the 'key al-Qaeda' man». BBC. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  98. ↑ Hamilton, Stuart (18-24 d'agostu de 2002). «September 11th, the Internet, and the effects on information provision in Libraries». 68th IFLA Council and Conference. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  99. ↑ «G8 counter-terrorism cooperation since September 11th backgrounder». Site Internet du Sommet du G8 d'Evian. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de xunetu de 2006. Consultáu'l 14 de setiembre de 2006.
  100. ↑ Walsh, Courtney C (7 de marzu de 2002). «Italian police esquice Al Qaeda links in cyanide plot». Christian Science Monitor. Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  101. ↑ «S'Asia unites to smash militant cells». CNN (8 de mayu de 2002). Consultáu'l 8 de setiembre de 2006.
  102. ↑ «Nun hai venceyo ente Hussein y al-Qaeda». BBC Mundu Internacional (9 de setiembre de 2006).
  103. ↑ Honoring the fallen, From New York to Texas, Americans pay respect to the victims of terrorism. The Dallas Morning News. 15 de setiembre de 2001. 
  104. ↑ Ahrens, Frank (15 de setiembre de 2001). Sorrow's Legions; Washingtonians Gather With Candles, Prayers And a Shared Grief. Washington Post. 
  105. ↑ Bush Thanks Canadians for Helping After 9/11. Fox News. 1 d'avientu de 2004. http://www.foxnews.com/story/0,2933,140098,00.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  106. ↑ Sigmund, Pete (26 de setiembre de 2001). «Crews Assist Rescuers in Massive WTC Search». Construction Equipment Guide. Archiváu dende l'orixinal, el 2008-02-24. Consultáu'l 30 de marzu de 2010.
  107. ↑ Tribute in light to New York victims. BBC News. 6 de marzu de 2002. http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/1857699.stm. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  108. ↑ «About the World Trade Center Site Memorial Competition». World Trade Center Site Memorial Competition. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-25. Consultáu'l 30 de marzu de 2011.
  109. ↑ WTC Memorial Construction Begins. CBS News. 6 de marzu de 2006. http://www.cbsnews.com/stories/2006/03/13/national/main1393070.shtml. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  110. ↑ Dunlap, David (25 de setiembre de 2005). Governor Bars Freedom Center at Ground Zero. The New York Times. http://www.nytimes.com/2005/09/29/nyregion/29freedom.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  111. ↑ Miroff, Nick (11 de setiembre de 2008). «Creating a Place Like Non Other». The Washington Post (The Washington Post Company). http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/10/AR2008091000018.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  112. ↑ Miroff, Nick (11 de setiembre de 2008). «A Long-Awaited Opening, Bringing Closure to Many». The Washington Post (The Washington Post Company). http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/09/11/AR2008091100579.html?hpid=topnews. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  113. ↑ Dwyer, Timothy (26 de mayu de 2007). Pentagon Memorial Progress Is Step Forward for Families. The Washington Post. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/05/25/AR2007052502284.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  114. ↑ «DefenseLINK News Photos – Pentagon's America's Heroes Memorial». Department of Defense. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2009. Consultáu'l 30 de marzu de 2011.
  115. ↑ Sept. 11 Flight 93 Memorial Design Chosen. Fox News. 8 de setiembre de 2005. http://www.foxnews.com/story/0,2933,168821,00.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  116. ↑ «Flight 93 Memorial Project». Flight 93 Memorial Project / National Park Service. Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'abril de 2008. Consultáu'l 30 de marzu de 2011.
  117. ↑ Ganassi, Michelle (25 d'agostu de 2008). «NY firefighter donating steel to Shanksville». Daily American. https://web.archive.org/web/http://www.dailyamerican.com/articles/2008/08/22/news/news/news808.txt. Consultáu'l 30 de marzu de 2011.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  118. ↑ Gaskell, Stephanie (25 d'agostu de 2008). «Pa. site of 9/11 crash gets WTC beam». New York Daily news. http://www.nytimes.com/2008/05/05/us/05memorial.html. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  119. ↑ Fessenden, Ford (18 de payares de 2002). 9/11; After the World Gave: Where $2 Billion in Kindness Ended Up. The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9505Y3DB1030F93BA25752C1A9649C8B63. Consultáu'l 30 de marzu de 2011. 
  120. ↑ Newman, Andy (11 de setiembre de 2010). «At a Memorial Ceremony, Loss and Tension». The New York Times. http://cityroom.blogs.nytimes.com/2010/09/11/at-a-memorial-ceremony-loss-and-tension/?hp. 
  121. ↑ Sep11:In memoriam
  122. ↑ Gana adeptos n'Estaos Xuníos teoría de la combalechadura nel 9/11 [Voltaire]
  123. ↑ «Esmazcarando'l 11-S» [Voltaire]
  124. ↑ 115 mentires sobre los atentaos del 11 de setiembre por David Ray Griffin*
  125. ↑ Debunking 9/11 Debunking: An Answer to Popular Mechanics and Other Defenders of the Official Conspiracy Theory', Arris Books, 2007, ISBN 1-56656-686-X

Bibliografía

editar

Documento

editar

Comisión Nacional del 11-S

editar

De la National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States (Comisión Nacional sobre Ataques Terroristes contra los Estaos Xuníos):

Congresu de los Estaos Xuníos

editar

FEMA (Alministración Federal de Xestión d'Emerxencies d'EEXX)

editar

Human Rights Watch

editar

Enllaces esternos

editar

Sitios con información sobre'l 11-S

editar

Artículos sobre'l 11-S

editar

Videos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Atentaos_del_11_de_setiembre_de_2001&oldid=4301190»