Demografía del Imperiu romanu
La demografía del Imperiu romanu entiende tantu les estimaciones de población total en cada territoriu, según la so estructura social, la so llingua y diversos aspeutos culturales de dicha población. Por cuenta de l'ausencia d'estadístiques fiables, munches de les cifres, son estimaciones probables, y nun esiste un alcuerdu completu ente los estudiosos sobre les mesmes.
Población por territorios
editarLa población del Imperiu romanu aumentó por cuenta de la so propia espansión que llegó a la so máxima estensión (5 millones de km²) con Traxanu en 117.[1]
Dende la monumental y entá vixente aportación de Beloch nel sieglu XIX,[2][3] realizáronse diverses estimaciones de la población del Imperiu romanu, que van dende los 46[4] a los 120 millones.[5][6][7][8]
Población del Imperiu envalorada por dellos historiadores:[9]
| Provincies | Beloch (1886) (miles) |
McEvedy y Jones (1978) (miles) |
Frier (2000) (miles) |
Maddison (miles) |
|---|---|---|---|---|
| Italia | 6.000 | 7.000[10] | 7.000 | 7.000 |
| Sicilia | 600 | - | 600 | 600 |
| Córcega Cerdeña |
500 | - | 500 | 500 |
| Hispania | 6.000 | 5.000 | 5.000 | 4.150 |
| Galia | 4.900
|
5.750
|
5.800
|
5.800
|
| Grecia | 3.000 | 2.000 | 2.800 | 2.000 |
| Cuenca del Danubiu | 2.000 | 3.050 | 2.700 | 3.050 |
| Asia Menor | 13.000 | 6.000 | 8.200 | 8.000 |
| Gran Siria | 6.000 | 3.050 | 4.300 | 4.000 |
| Xipre | 500 | 200 | 200 | 200 |
| Exiptu | 5.000 | 4.000 | 4.500 | 4.500 |
| Cirenaica | 500 | 400 | 400 | 400 |
| Magreb | 6.000 | 3.800 | 3.500 | 3.800 |
| Total | 54.000 | 40.250 | 45.500 | 44.000 |
Cálculos de Frier pa la población ente'l 14 y 164:[9]
| Provincies | Añu 14 (miles) |
Añu 164 (miles) |
|---|---|---|
| Italia | 8.100 | 8.700 |
| Hispania | 5.000 | 7.500 |
| Galia | 5.800 | 9.000 |
| Grecia | 2.800 | 3.000 |
| Cuenca del Danubiu | 2.700 | 4.000 |
| Asia Menor | 8.200 | 9.200 |
| Gran Siria | 4.300 | 4.800 |
| Xipre | 200 | 200 |
| Exiptu | 4.500 | 5.000 |
| Cirenaica | 400 | 600 |
| Magreb | 3.500 | 6.500 |
| Total | 48.500 | 58.500 2.700 de tierres conquistaes 61.200 |
Población envalorada del imperiu mientres la dómina d'Augusto:[11]
| Área | Población (millones) |
|---|---|
| África | 11,2 |
| Asia | 14,0 |
| Europa | 31,6 |
|
56,8 |
De siguío recuéyese una estimación de la evolución de la población nel Imperiu:[12]
| Fecha | Población (millones) |
Ciudadanos |
|---|---|---|
| 70 e.C. | 30-45 | 950.000 |
| 45 | 45-55 | 7.000 000 |
| 150 | 65-90 | |
| 200 | 45-70 | Tou home llibre |
Población del imperiu nel 165:[13]
| Provincies | Población (millones) |
|---|---|
| Italia Sicilia Córcega Cerdeña |
8-9 (¿12-13?). |
| Hispania | 7-9 |
| Galia Germania |
9-12 |
| Britania | 1,5-2 |
| Cuenca del Danubiu | 5-6 |
| Grecia | 2,5-3 |
| Anatolia | 9-10 |
| Gran Siria Xipre |
5-6 |
| Exiptu | 5-6 |
| Magreb Cirenaica |
7-8 |
| Total | 59-72 (¿63-76?) |
La población pudo amontase hasta los 88 millones na primer metá del sieglu II,[14] pero a partir de Marco Aurelio la peste antonina y les sos remortines acabaron cola vida d'unos 5[15] o 7,[16] y hasta 20 millones de persones (en dellos llugares y rexones la morrina llegó a afectar a un terciu de la población), incluyendo al propiu emperador.[17] L'imperiu empezó a asitiar tribus xermanes que, pol so mayor tasa de natalidá, podíen ocupar los vacíos provocaos. Sicasí la población siguió'l so descensu[18] y ruralización, mientres l'exércitu difícilmente algamó la cifra de mediu millón d'homes, a lo más.[19] En comparanza, les tribus bárbares de Germania y Escandinavia vieron crecer la so población d'unu o dos millones de persones a empiezos de la edá del fierro romana (sieglu I) a ente trés y cuatro a finales de la mesma (sieglu IV), aumentando la presión demográfica sobre l'imperiu.[20] El principal rival de la Roma imperial, l'Imperiu sasánida, espandióse a cuenta de Bizanciu y a empiezos del sieglu VII tenía una población de venti millones de persones y conquistara l'actual Iraq (con cinco millones d'habitantes más).[21] El so antecesor inmediatu, l'Imperiu parto de los arsácidas, tenía diez o venti millones de pobladores nel sieglu I.[22] L'Imperiu Seléucida tenía 20 a 25 millones y l'Imperiu aqueménida 30 a 35 millones cuando lu conquista Alexandru Magnu.[23]
Llingües del Imperiu romanu
editarTiense constancia de más de 60 llingües distintes falaes nos territorios que dalguna vegada formaron parte del Imperiu romanu. El procesu de romanización que tuvo llugar nos territorios controlaos de manera enllargada pol Imperiu Romanu portó en munchos d'ellos un procesu de sustitución llingüística que llevó a la desapaición de les llingües autóctones. Sicasí, esti procesu nun foi siempres de curtia duración y típicamente enllargóse mientres diverses xeneraciones ya inclusive sieglos, nos que'l billingüismu col llatín o inclusive'l multillingüismu foi frencuente.
La mayor parte de llingües na parte europea del Imperiu romanu yeren llingües indoeuropees de los grupos anatolio, celta, xermánicu, greco-armeniu y itálicu, amás de delles otres llingua indoeuropees más difíciles de clasificar (dacuando llamaes llingües paleobalcániques). Anque tamién tán atestiguaes llingües non indoeuropees autóctones como'l aquitano y les llingües tirsénicas, que'l so principal representante ye'l etruscu. Nel norte d'África y Oriente Próximu, tamién tienen presencia mcuhas cañes de les llingües afroasiátiques (exipciu, bereber y semíticu). La siguiente ye una llista de llingües falaes nel interior del imperiu romanu:
| Clasificación | Llingua | Comentarios | Provincia/ Territoriu | |
|---|---|---|---|---|
| Anatolio | Lidiu | Lidiu | Atestiguáu en más de 60 inscripciones. | Lidia |
| Liciu-Luvita | Liciu | Bien documentada unes 150 inscripciones, principal llingua non griega d'Anatolia meridional. Emparentáu col antiguu luvita. | Licia | |
| Cario | Atestiguada en decenes d'inscripciones, mal conocida. | Caria | ||
| Isaurio | Mal conocíu, esiste evidencia epigráfica hasta'l sieglu V d.C. | Isauria | ||
| Pisidio-Sidético | Pisidio | Esisten unes 30 d'inscripciones. | Pisidia | |
| Sidético | Mal conocida namái por 6 inscripciones procedentes de Side (Pamfilia). | ciudá de Side | ||
| Otres | Misio | Bien mal conocida, una posible inscripción. | Misia | |
| Capadociu | Mal conocíu, sobrevivió hasta'l sieglu VI d.C. | Capadocia | ||
| Celta | Hispanocelta | Celta Galaicu | Atestiguáu namái en topónimos y antropónimos. | Hispania |
| Celtíberu | Atestiguáu en numberoses inscripciones. | Hispania | ||
| Galocelta | Galu | Esisten numberoses inscripciones nun alfabetu basáu nel griegu, posiblemente esistíen diversos dialeutos diverxentes ente sigo. Caltúvose siquier hasta'l sieglu V d. C. | Galia | |
| Gálata | Tien el so orixe en pueblos gálicos qu'emigraron escontra Turquía nel sieglu III e.C. | Galatia (Turquía) | ||
| Nórico | Tien el so orixe en pueblos gálicos qu'emigraron escontra l'este | Noricum (Austria, Eslovenia) | ||
| Celta insular | Britónicu | Antecesor del galés, el córnicu, el cúmbrico y el bretón. | Britania | |
| Otres | Lepóntico | Atestiguada nunes 40 inscripciones, munches d'elles fragmentaries. | Norte d'Italia, Galia | |
| Xermánicu | Istaevónico | Lingua francorum | Escontra'l sieglu VIII yá taba diversificáu en diverses llingües franconies. | N. de Galia |
| Ingaevónico (anglu-frisio) |
Lingua saxonum | Emparentada col saxón antiguu atestiguáu a partir del sieglu VIII. | ||
| Anglofrisio | Falada polos anglos que invarieron Britania nel s. V d. C. | Britania | ||
| Hermiónico | Lombardu | Pueblu xermanu qu'enfusó nel imperiu nel sieglu II, darréu formaríen el reinu lombardu | Germania, Panonia, Italia | |
| Proto-altu alemán | Faláu por diverses tribus xermániques qu'invadieron l'imperiu a partir del sieglu IV d. C. | Germania | ||
| Oriental | Góticu | Bien documentada, Biblia d'Ulfilas. Llingua étnica de visigodos y ostrogodos. | Dacia, Mesia, Italia, Hispania. | |
| Vándalu | Mal atestiguáu, conocíu namái indireutamente. | Galia, Hispania, África. | ||
| Burgundiu | Mal atestiguáu, conocíu namái indireutamente. | Galia, Germania. | ||
| Grecoarmenio | Griegu | Griegu áticu | Principal llingua griega que sirvió pal griegu helenísticu. | Grecia, Exiptu, Anatolia |
| Griegu eólicu | Llingua griega falada en Tesalia, Beocia y dellos enclaves, foi progresivamente movida pol griegu helenísticu. | Asia Menor, Tesalia, Beocia | ||
| Griegu dóricu | Llingua griega falada nel Peloponeso y dellos enclaves, foi en gran parte pol griegu helenísticu, el modernu tsakonio sería un descendiene direutu. | Peloponeso | ||
| Otres | Antiguu macedoniu | Conócense más de 700 pallabres, paez una llingua cercana al griegu, anque nun ye puramente una llingua griega. | Balcanes | |
| Antiguu armeniu | Faláu nel antiguu reinu d'Armenia incorporáu mientres dellos periodos al imperiu. | Armenia romana | ||
| Iraniu | Occidental | Partu | Llingua irania noroccidental distinta del persa, llingua étnica de los perses. | Parthia |
| Persa mediu | Llingua de la dinastía sasánida, na alministración sicasí emplegábase'l araméu. Yera una llingua irania suroccidental. | Persia | ||
| Oriental | Escito-Sármata | Llingua mal conocida, conozse fundalmente por topónimos y nomes propios. Esiste un descendiente modernu: l'osetiu. | Scythia, Sarmatia | |
| Itálicu | Latino-faliscu | Llatín | Principal llingua escrita del imperiu, base de la llingua culta | Tol imperiu |
| Faliscu | Llingua estrechamente emparentada col llatín arcaicu. | Latium | ||
| Proto-romance | Llingua coloquial dialeutalemente diversa falada a finales del imperiu. | Tol imperiu. | ||
| Óscico | Oscu | Dialeutalmente diversificáu, y bien documentáu. | Italia | |
| Marrucino | Atestiguáu nuna inscripción de bronce. | Italia | ||
| Peligno | Atestiguáu nunes poques inscripciones. | Italia | ||
| Úmbrico | Umbru | Falada n'Italia central, bien conocida por una inscripción llarga (Tables Eugubinas) y diverses inscripciones curties. | Italia central | |
| Marsu | Posiblemente otra llingua sabélica, atestiguáu por poques inscripciones. | Italia | ||
| Llingües sabélicas | Ente les que s'atopen l'érnicu, el vestino, l'ecuo, toos ellos atestiguaos n'inscripciones. | Italia | ||
| Otres | Picénicu meridional | Atestiguáu por unes 50 inscripciones nel Y. y centru d'Italia | Y. d'Italia | |
| Sículu | Atestiguáu nel s. V e.C. por unes poques inscripciones, nun ye seguro que sobreviviera al periodu romanu, yá qu'en parte foi movíu pol griegu xónicu. | Sicilia | ||
| Paleobalcániques | Daciu | Emparentáu bien posiblemente col proto-albanés | Dacia | |
| Frixu | Llingua mal conocida, esiste evidencia epigráfica, sobreviviría hasta'l s. IV d. C. | Frixa | ||
| Iliriu | Nun se conocen inscripciones anque sí numberosos topónimos y nomes propios, paez rellacionáu col mesapio. | Iliria | ||
| Mesapiu | Atestiguáu por unes 300 inscripciones, paez rellacionáu col ilirio | SE d'Italia | ||
| Traciu | Esisten bien poques inscripciones que dexen clasificalo como llingua indoeuropea, anque la so clasificación más precisa ye difícil. | Tracia | ||
| Peoniu | Llingua mal conocida, namái se conocen antropónimos y testimonios indireutos, sobreviviría hasta'l s. IV d. C. | Peonia | ||
| Venético-Liburnio | Llingua conocida por 300 inscripciones, claramente indoeuropea ye difícil determinar un parentescu más precisu | Vénetu | ||
| Otres llingües indoeuropees | Lusitanu | Atestiguáu nunes poques inscripciones. | W. de Hispania | |
| Afroasiáticu | Bereber | Libiu | Llingua emparentada col bereber oriental | Libya |
| Numidio | Atestiguada en diverses inscripciones en Túnez, relacioado coles llingües bereberes septentrionales. | Numidia, Mauretania | ||
| Exipciu | Demóticu | Llingües descendiente del antiguu exipciu, que yera la llingua coloquial usada mientres los periodu helenísticu y romanu n'Exiptu. | Exiptu | |
| Semíticu | Araméu | Principal llingua nel área más oriental del imperiu. | Syria, Arabia, Assyria, Mesopotamia | |
| Asiriu-Babiloniu | Forma tardida d'acadiu usáu en rexistru escritu hasta'l s. II d. C. | Assyria, Mesopotamia | ||
| Feniciu-Púnicu | Llingua de Cartago, El Líbanu y Malta amás de dellos enclaves na mariña. | Syria, Carthago | ||
| Hebréu | Usáu básicamente como llingua llitúrxica, atestiguada nos manuscritos del Mar Muertu y na redaición de la Mishná. | Xudea | ||
| Tirsénico | Etruscu | Llingües bien atestiguada estinguida escontra'l s. I d. C. | Italia | |
| Réticu | Llingües falada nel norte d'Italia, posiblemente emparentada col etruscu | Italia | ||
| Lemnio | Llingua falada en Lemnos y atestiguada nel s. VI e.C., desconozse cuando s'escastó | Grecia | ||
| Llingües aisllaes o non clasificaes |
Aquitano | Antecesor del euskera, ruinamente atestiguáu. | Hispania, Galia | |
| Ibéricu | Posiblemente delles llingües rellacionaes. | Y. de Hispania | ||
| Turdetanu | Non atestiguáu esisten menciones a la so llingua. Desconozse si pudo ser una llingua emparentada col ibéricu, o un descendiente del tartesiu. | S. de Hispania | ||
| Antiguu ligur | Llingua conxeturada sobre elementos toponímicos del SE de Francia | Y. Gallia Narbonensis, Liguria | ||
| Piceno de Novilara | Llingua conocida por 4 inscripciones, nun paez una llingua indoeuropea, pendiente de clasificación. | Novilara (Italia) | ||
| Paleosardo | Llingua conocida namái por elementos toponímicos, mal conocida. | Cerdeña | ||
| Camúnico | Llingua conocida por unes 170 inscripciones curties, dataes ente'l 500 e.C. y el 50 d. C., n'alfabetu etruscu en Valle Camónico. | Val Camonica | ||
| Eteocretense | Llingua conocida por media docena d'inscripciones alfabétiques, dataes ente'l 800 e.C. y el 300 d. C., desconozse si en dómina romana siguía viva la llingua. | Creta | ||
Referencies
editarNotes
editar- ↑ List of largest empires
- ↑ Beloch, Karl Julius, "Die Bevölkerung der griechisch-römischen Welt", Leipzig 1886
- ↑ Franco Pierini: Mil años de pensamientu cristianu: la lliteratura de los padres de la ilesia, , páx. 248.
- ↑ Colin McEvedy, David Woodroffe, John Woodcock: The New Penguin Atlas of Ancient History. Penguin Books, 2002; ISBN 0-14-051348-5, 9780140513486.
- ↑ Edward Gibbon: The torne and fall of the Roman Empire. Penguin Books, 1985. ISBN 0-14-043189-6.
- ↑ La mayoría de les estimaciones varien de 55 a 65 millones. Por casu Scheidel (2006, p. 2) envalora 60 millones. Goldsmith (1984, p. 263) envalora 55 millones. Beloch (1886, p. 507) envalora 54 millones d'habitantes. Maddison (2006, p. 51, 120) 48 millones. En Empire Roman Population la población envalorar en 65 millones d'habitantes y cítense otres ente 45 y 130 millones. En Early Medieval and Byzantine Civilization: Constantine to Crusades Archiváu 2015-08-26 en Wayback Machine envalorar en 56 millones mientres el sieglu IV
- ↑ The end of Roman Britain Escritu por Michael Y. Jones, páx. 261;262; 264; 266-267.
- ↑ «Demografía». Archiváu dende l'orixinal, el 25 d'avientu de 2002. Consultáu'l 2009.
- ↑ 9,0 9,1 Contours of the world economy, 1-2030 AD: essays in macro-economic history Escritu por Angus Maddison, páx. 35-37. Les rexones darréu anexaes teníen les siguientes poblaciones al momentu de ser conquistaes, Britania con 600.000 habitantes, Dacia 800.000 hab, Tracia 260.000 hab y Osroene y Arabia 1.000.000 de persones.
- ↑ Inclúi a Sicilia, Córcega y Cerdeña.
- ↑ John D. Durand: Historical estimates of world population: an evaluation. 1977, pp. 253-296.
- ↑ Romanization and Urbanization
- ↑ The Cambridge economic history of the Greco-Roman world Escritu por Walter Scheidel, Ian Morris y Richard P. Saller, páx. 48.
- ↑ Imperiu romanu
- ↑ Pandemia
- ↑ Am J Philol. 1973;94:243-255. Galen and the Antonine plague.
- ↑ «Quegli strani nomi sui libri di storia, Suebi, Marcomanni, Quadi, di Lawrence M.F. Sudbury, BarBar». Consultáu'l 2009.
- ↑ Josiah C. Russell: "Population in Europe" en Medieval Sourcebook: Tables on Population in Medieval Europe
- ↑ Late Roman army
- ↑ Jones, Michael E. (1998) [1996]. The End of Roman Britain. Ithaca: Cornell University Press, pp. 9. N'inglés. ISBN 978-0-80148-530-5.
- ↑ Nashat, Guity & Lois Beck (2003). Women in Iran from the Rise of Islam to 1800. Champaign: University of Illinois Press, pp. 47. N'inglés. ISBN 978-0-25207-121-8. La tribus d'Arabia sumaben otru par de millones d'almes.
- ↑ Korotaev, Andrey V.; Artemiĭ Sergeevich Malkov & Daria Khaltourina (2006). Introduction to Social Macrodynamics: Secular Cycles and Millennial Trends. Moscú: Editorial URSS, pp. 12. N'inglés. ISBn 978-5-48400-559-8.
- ↑ Archibald, Zofia H.; John Davies; Vincent Gabrielsen & Graham Oli (2006). Hellenistic Economies. Routledge, pp. 54. ISBN 9781134565924.
Bibliografía
editar- Arturo Ruiz y Manuel Molinos (2000): Los Íberos, ed. Crítica.
- Franciso Burilla Mozota (1998): Los celtíberos: etnies y estaos, ed. Crítica.
Enllaces esternos
editar
Datos: Q21192389
