Países o territorios amestaos históricamente a los Estaos ibéricos

Al respeutive de la influencia ibérica nel mundu, tien de destacar tamién qu'otros países o dependencies que formaron parte del Imperiu español y del Imperiu portugués non pueden encuadrase dientro d'Iberoamérica. A pesar de que tuvieron so la soberanía d'España y Portugal, la permanencia nun duró enforma tiempu, por cuenta de la retirada o cesión a otres potenciales coloniales, como l'Imperiu británicu, l'Imperiu francés, l'Imperiu neerlandés, l'Imperiu alemán o l'Imperiu italianu. Aun así, en dichos países y dependencies caltuviéronse ciertes traces d'influencia ibérica, como vocablos y ciertes tradiciones.

Caso d'España

Conocíu como'l Sieglu d'Oru, España amás de los actuales países que formen la hispanidá podemos mentar ente otros que tamién fueron parte del Imperiu español:

Europa

Nel casu d'Europa, los países que tuvieron sol imperiu d'España son Bélxica, Luxemburgu y los Países Baxos, conocíos como los Países Baxos Españoles, los territorios actuales que pertenecen a Italia como Nápoles, Sicilia, Cerdeña y Malta (anguaño país independiente y soberanu), conocíu como'l Reinu de Nápoles y Milán, conocíu como'l Ducáu de Milán. Toes elles perder en 1710 na Paz d'Utrecht. Nel casu de Xibraltar, anguaño colonia británica, que foi invadida polos británicos na Guerra de Socesión Española y España nun reconoció dicha invasión y reclamó la restitución con un zarru de frontera. Anque en Xibraltar hai que destacar tamién una minoría importante de persones de fala hispana. Amás una parte de Francia, como la rexón de Francu Condáu, Baxa Navarra, los Pirineos Orientales y partes del Flandes francés. Tamién Portugal (1580 hasta 1640), qu'incluyía tolos territorios del Imperiu portugués, hasta llegar a un alcuerdu cola independencia del país.

Asia

En Asia, el protectoráu sobre Camboya (1597–1599) y norte de Taiwán (1626–1642), nesti postreru les ciudaes d'Ilan, Keelung y Tamsui, caltienen daqué de los monumentos históricos d'orixe hispanu, construyíes polos españoles asina por un pequeñu númberu de persones que falen español. Tamién la rexón de Sabah en Malasia (1521–1898), que formó parte de la Capitanía Xeneral de les Filipines. Tres la Guerra d'España y Estaos Xuníos en 1898, esta rexón paso a ser una colonia británica, de primeres compartida (1888–1984), anque nesta rexón fala una llingua criolla derivada del castellán como'l chabacano, que ye faláu tamién en Filipines y les ciudaes de Ternate y Tidore n'Indonesia, allugada nes Islles Moluques. Estos dos últimes que tamién fueron colonies españoles arrebatada polos holandeses (1606–1663).

África

N'África, tamién fueron parte del Imperiu Español na parte norte, como la mayor parte de Marruecos, ciudaes y rexones como Cabu Juby, Casablanca, Cazaza, Ifni, La Mamora, Larache, Mazagán, Mazalquivir, Tánxer y Tetuán, anque esti puede tamién considerase parte de lo hispanu, delles ciudaes y rexones d'Arxelia, como Arxel la capital actual del país, Bugía, Mazalquivir y Orán, de Libia, la so capital actual Trípoli de Tunicia, la so capital actual Tunicia y Sáḥara Occidental. Nel centru d'África Guinea Ecuatorial

América

N'América principalmente nel Virreinatu de Nueva España, tamién pertenecieron a la soberanía española los estaos actuales de California, Nevada, Colorado, Utah, Nuevu Méxicu, Arizona, Texas, Oregón, Washington y partes d'Idaho, Montana, Wyoming, Kansas, Oklahoma, Louisiana, Florida y parte d'Alaska per parte de los actuales Estaos Xuníos d'América; según la parte suroeste de Columbia Británica del actual Canadá.

Otros territorios españoles nel Caribe, como Les Bahames y Xamaica, fueron cedíos al Imperiu Británicu; Haití al Imperiu Francés; les Arubes y les Antilles Neerlandeses fueron arrampuñaes polos holandeses; y les Islles Malvines, dempués de la independencia d'Arxentina, fueron invadíes y arrebataes polos británicos. Tamién yeren posesión española les Islles Vírxenes, pertenecientes la metá al Reinu Xuníu y a la otra a los Estaos Xuníos, como tamién les islles Bermudes, por poco tiempu. Tamién la Islla de San Martín perteneció a España, pero foi arrampuñada polos franceses y holandeses. La metá d'esta islla foi partida ente Francia y los Países Baxos, por aciu la firma ente estos dos países d'un tratáu qu'estremó la islla en 1648, la parte francesa ye conocida como la coleutividá de San Martín y la parte holandesa ye parte de les Antilles Neerlandeses (denominada Saint Maarten).

Oceanía

N'Oceanía, España tamién tuvo les sos colonies, como Guam, hasta 1898, al perdeles na Guerra d'España y Estaos Xuníos. Lo mesmo pasó coles Islles Carolines y les Marianes, anguaño les Islles Marianes del Norte, les Islles Márxal, los Estaos Federaos de Micronesia y Paláu hasta 1899, que fueron vendíes a Alemaña y que tamién pasaron a dominiu de los Estaos Xuníos. Aun así les llingües locales tamién tienen influencia española, como'l Chamorru llingua derivada del castellán, qu'anguaño se fala en Guam y Islles Marianes del Norte, con estatutu oficial como segunda llingua en dichos países.

Caso de Portugal

En Portugal, amás de los actuales países que formen la lusofonía podemos mentar ente otros que tamién fueron parte del Imperiu portugués o que tuvieron so la soberanía de Portugal:

África

N'África pertenecieron tamién a la soberanía portuguesa Ceuta, Tanger, Arguin/Arguim, Accra, Elmina, Aguz/Souira Guedima, Alcacer Ceguer/El Qsar ye Seghir, Arzila/Asilah, Azamor/Azemmour, Mazagán/El-Yadida, Mogador/Esauira, Safí/Safim, Santa Cruz del Cabu de Gué/Agadir, Fernando Po y Annobón, Quíloa, San Xuan Bautista de Ajuda/São João Baptista de Ajudá, Zanzibar, Ziguinchor, Mombaza, Melinde, parte sur de Madagascar, Islles Mascareñes, Etiopía (protectoráu–alianza militar) ente los sieglos XV y XVI; islla de Socotra; Islles Amirante nel archipiélagu de les Seychelles; Zambia y Zimbabue (delles bases fortificaes nel Monomotapa nel sieglu XVI y dempués, de volao, ocupaos los sos territorios en sieglu XIX, anque tampoco foi reconocíu nos trataos internacionales); Cabinda, territoriu perteneciente anguaño a Angola, foi un protectoráu portugués hasta l'añu 1975 a diferencia de los otros territorios, güei países independientes y soberanos, qu'anguaño tienen el portugués como llingua oficial. Tamién pertenecieron a Portugal les islles de Santa Lena y Tristán da Cunha, anguaño territorios pertenecientes al Reinu Xuníu.

Asia y Oceanía

En Asia nel casu d'India, tamién fueron posiciones portugueses Damán y Diu, Dadra y Nagar Haveli, Maldives, Baçaim/Vasai, Bombay, Calicut/Kozhikode, Cambay/Khambhat, Cannanore, Chaul, Chittagong, Kochi, Cranganore, Hughli, Nagar Haveli, Masulipatnam, Mangalore, Negapatam/Nagapattinam, Paliacate, Coulão/Quilon, Islla de Salsette, São Tomé de Meliapore, Surat, Tuticorin/Thoothukudi, Goa y Islles Lacadivas. En China la ciudá de Macáu; Ceilán (actual Sri Lanka), que sieglos más tarde pasaría a formar parte del Imperiu Británicu. En Persia (Irán) y Península d'Arabia, Aden, Socotra, Baḥréin, Omán, Hormuz, Qeshm y Gamru/Bandar Abbas. Nel Sureste Asiáticu Malaca y tamién dellos territorios de Borneo, Indonesia, China y Xapón, nes que Portugal estableció solu puntos comerciales y militares (fortaleces) en distintos puntos alloñaos en puertos dependientes de Malaca (y del Estáu de la India), esto ye, les fortaleces y bases en Sumatra, nes islles Moluques, Flores, Solor, Makassar nes Célebes, Islla Shangchuan, Macáu (concesión de China) y Nagasaki (concesión de Xapón) — esti postreru fundada polos portugueses en 1570. Toes elles quedaron amenorgaes y solo permanecióse con Goa Damán y Diu, Macáu y la so antigua posición por enforma tiempu de Timor Oriental.

América

Tierra Nueva de los Bacallaos (Possessiones de Miguel y Gaspar Corte Real) y Colonia fundada por João Álvares Fagundes (1521); Nova Colônia do Sacramento y Cisplatina (Uruguái), Colonia de Barbados afayada por Pedro de Campos y futura base de xudíos brasilanos exiliaos.

Posibilidá d'incorporación a la CIN

Nos territorios de la India hai anguaño comunidaes que tamién falen portugués, lo mesmo en Macáu anque reconocida como segunda llingua oficial dempués del chinu o mandarín. Al paecer Macáu sería una esceición por que se integre a dicha comunidá, lo mesmo los territorios de la India como les rexones de Damán y Diu, Dadra y Nagar Haveli y Goa.

Delles situaciones interesantes son la presencia de la cooficialidá llingüística del español como la ciudá de Cocobeach en Gabón que les sos llingües oficiales son el francés, l'español y el portugués. Amás de la la ciudá de Tindouf n'Arxelia onde hubo refuxaos saḥarianos, que tien como llingües oficiales l'árabe, el francés y l'español.

Remotamente podríen considerase tamién parte de lo Ibérico, como los antiguos territorios n'Asia y Oceanía; como la parte norte de Taiwán, ciudaes d'Ilan, Keelung y Tamsui, les ciudaes de Ternate y Tidore n'Indonesia, Sabah en Malasia, Estaos Federaos de Micronesia, Islles Márxal , el territoriu estauxunidense de Guam, les Islles Marianes del Norte, Paláu y les zones de protectoráu español de Marruecos.

Esti factor tamién podría asoceder en Belize y Trinidá y Tobagu, yá que nel primeru l'español tien como segunda llingua oficial de facto y la segunda con estatutos especial, dambes compartíes nel inglés primer llingua oficial en dambos países. Tamién se ta aldericando, pa ver si puede incorporase otros países y territorios de fala francesa ya inglesa pa la so incorporación a la CIN.

Lo más interesantes países que nun son miembros, tuvieron bona participación nel festival de la OTI y nos Xuegos Iberoamericanos.

Caso de les comunidaes sefardines

Dexando a un llau el factor de territorialidad con al respeutive de lo Ibérico, tenemos de destacar tamién a una comunidá d'influencia hispana ya ibérica. Ye'l casu de los sefardinos conocíos tamién como ladinos o xudeoespañoles, que son los xudíos que vivieron na Península Ibérica, y que tuvieron qu'abandonar España tres la espulsión polos Reis Católicos nel sieglu XV, concretamente en 1492.

Los sefardinos caltuvieron hasta la fecha'l castellán d'esa dómina, pero bien aburuyáu colos sos propios neoloxismos y con traces del sieglu XVI. Los sefardinos instalar en rexones cercanes a occidente como Norte d'África, los Balcanes y sobremanera n'Oriente Próximu, anque la mayoría d'ellos fueron a Israel y en menor midida en delles rexones d'Asia Menor (actual Turquía). Diches comunidaes, onde moren atópense tamién influyíes cola cultura de los respeutivos países (hebrea, xudía, árabe, turcu, islámica etc.). Israel y Turquía, que tienen una minoría hispana, ladina, sefardina y hasta lo ibérico. Estes influencies podríen ser un motivu más pa tener más acercamientu a la CIN.

Territorios dientro y fora de la Península Ibérica

Dellos territorios que por precisiones históriques, nun se consideren parte de lo ibérico a pesar que dalgunos s'atopen xeográficamente dientro de la Península Ibérica. Nel casu de la Francia meridional: la zona sur de los departamentos franceses de Aquitania (Pirineos Atlánticos) Midi-Pyrénées (Alto Pirineos, Alto Garona, Ariège) y Languedoc-Rosellón (Aude, Pirineos Orientales) y Xibraltar, una colonia británica enclavada na mariña marítima meridional al sur d'España. Dambes atópense fora de lo ibérico, el primeru porque l'estáu francés nun se considera parte d'esti términu y el segundu pola influencia anglosaxona, anque qu'hai una gran mayoría de persones que tienen l'español como llingua materna.

Enllaces esternos

• Datos: Q6067796