Estáu unitariu
Estáu unitariu ye aquellli n'onde esiste un solu centru d'empoder políticu y cuya organización territorial efectúase al tresvel d'axentes y autoridaes qu'actúen al nivel llocal en delegación d'esi mesmu poder central.
Amás cunta con un solu [poder llexislativu] que llexisla pa tol país; un poder xudicial unitariu, qu'aplica'l drechu vixente a tol territoriu del Estáu y que nel so bierzu s'establez una Corte Soprema de Xusticia, la cual tien xurisdicción a nivel nacional; y amás cunta con una sola Constitución Política que rixe en tol territoriu y a la cual afáyense sometíes toles autoridaes y habitantes del Estáu. N'otres pallabres, nel Estáu unitariu dase la cuádruple xunidá: xunidá d'ordenamientu zurídicu (drechu), xunidá d'autoridaes gubernatives, xunidá de gobernaos o destinatarios del ordenamientu xurídicu y de les decisiones polítiques y xunidá de territoriu.
L'alministración del Estáu unitariu pue ser:
1) Centralizáu
2) Desconcentráu
3) Descentralizáu
Será centralizáu, cuando esista un solo nial d'empoder central, que concentre toles funciones y atribuciones d'alministración del país, y de la cual dependan tolos demás servicios, axencies y oficines públiques que s'alcuentren a lo llargo'l país, los cuales sedrán meros executores de les decisiones o dictámenes del nial d'empoder central que s'alcuentra na capital del Estáu.
Será desconcentráu, cuando les autoridaes del poder central, trespasen atribuciones o funciones d'alministración del país a determinados muérganos o servicios públicos, pa qu'éstos los pasen a exercer de xeitu esclusivu, entá cuando estos muérrganos o servicios sigan dependiendo del poder central.
Será descentralizáu, cuando se procede a crear muérganos o servicios normalmente por llei y se-yos dota de personalidá xurídica y patrimoniu ermunu, de xeitu que pasen a ser autónomos d'esi poder central (magar que siguen formando parte del Estáu) y con responsabilidá propia de los sos actos.
Tanto desconcentración como descentralización pue ser funcional o territorial. Será funcional cuando determinada función pública se-y encomiende a un muérganu pa que lo exerza a nivel nacional o llocal. Y será territorial cuando se-y encomiende una determinada función a un muérganu con asentamientu territorial dao.
Llista d'estaos unitarios
editar- Afganistán
- Albania
- Arabia Saudita
- Arxelia
- Benín
- Bolivia
- Botsuana
- Brunéi
- Bulgaria
- Burkina Fasu
- Burundi
- Bután
- Cabu Verde
- Camboya
- Camerún
- República Centroafricana
- Chad
- República Checa
- Chile
- República de China (Taiwán)
- República Popular China
- Ciudá del Vaticanu
- Colombia
- El Congu
- República Democrática d'El Congu
- Corea del Norte
- Corea del Sur
- Costa de Marfil
- Costa Rica
- Croacia
- Cuba
- Dinamarca
- Dominica
- República Dominicana
- Ecuador
- Exiptu
- Eritrea
- Eslovaquia
- Eslovenia
- España
- Estonia
- Filipines
- Finlandia
- Islles Fixi
- Francia
- Gabón
- Gambia
- Ghana
- Granada
- Grecia
- Guatemala
- Guinea
- Guinea-Bisáu
- Guinea Ecuatorial
- Guyana
- Haití
- Hondures
- Hungría
- Indonesia
- Irán
- Iraq
- Irlanda
- Islandia
- Israel
- Italia
- Kazakstán
- Kenia
- Kirguistán
- Kiribati
- Kuwait
- Laos
- Lesothu
- Letonia
- El Líbanu
- Liberia
- Libia
- Liechtenstein
- Lituania
- Luxemburgu
- Macedonia
- Madagascar
- Malaui
- Maldives
- Malí
- Malta
- Marruecos
- Islles Márxal
- Mauriciu
- Mauritania
- Moldavia
- Mónacu
- Mongolia
- Mozambique
- Myanmar (Birmania)
- Namibia
- Nauru
- Nepal
- Nicaragua
- Níxer
- Noruega
- Nueva Zelanda
- Omán
- Países Baxos
- Paláu
- Panamá
- Papúa Nueva Guinea
- Paraguái
- Perú
- Polonia
- Portugal
- Qatar
- Reinu Xuníu
- Ruanda
- Rumanía
- Islles Salomón
- El Salvador
- Samoa
- Saint Kitts y Nevis
- Saint Lucia
- San Vicente y Les Granadines
- San Marín
- Santu Tomé y Príncipe
- Senegal
- Seixeles
- Sierra Lleona
- Singapur
- Siria
- Somalia
- Sri Lanka
- Suazilandia
- Sudáfrica
- Sudán
- Suecia
- Surinam
- Tailandia
- Taxiquistán
- Timor Oriental
- Togu
- Tonga
- Trinidá y Tobagu
- Tunicia
- Turkmenistán
- Turquía
- Tuvalu
- Ucraína
- Uganda
- Uruguái
- Uzbequistán
- Vanuatu
- Vietnam
- Xamaica
- Xapón
- Xeorxa
- Xibuti
- Xipre
- Xordania
- Yeme
- Zambia
- Zimbabue