Irredentismu
El términu irredentismu (italianu: irredentismu, de irredento, "non lliberar") fai referencia, en sentíu estrictu, al irredentismu italianu, un movimientu políticu italianu posterior a 1870 que reivindicaba pal Reinu d'Italia les tierres "non rescataes" (Italia irredenta) del Imperiu austrohúngaru (Dalmacia, Istria, Trentín) y más tarde, por estensión, de tolos territorios que se consideraben italianos.
En sentíu estensu, entender por irredentismu toa corriente política que defende l'anexón a un territoriu consideráu como nación d'otros territorios que se consideren propios d'aquélla por motivos culturales, históricos, llingüísticos, raciales o d'otru tipu.
Irredentismos reconocíos oficialmente
editarDellos estaos cunten con documentos llegales que formalicen les sos pretensiones irredentistas, pueden ser constituciones o otros tipos de decretos.
Afganistán
editar
La frontera ente Afganistán y Paquistán, conocida como Llinia Durand, foi alcordada gobiernu afganistanu y l'entós Raj británicu en 1893. Ensin tomar en cuenta que les tribus paxtes fueron estremaes en dos estaos nacionales. Tres el surdimientu del Estáu de Paquistán, los afganistanos afirmaron nunca reconocer la frontera, polo que mientres les décades de 1950 y 1960 hubo enfrentamientos militares con cierta frecuencia. Tolos gobiernos afganistanos del sieglu XX declararon tener intenciones de xunir a los paxtos nun mesmu estáu nacional.[1][2]
Arxentina
editarEl irredentismu arxentín (o'l conceutu de Gran Arxentina) referir a la idea de la soberanía de la República Arxentina sobre los territorios británicos d'ultramar de les islles Malvines, Xeorxa del Sur y les islles Sandwich del Sur, según la disputa con Chile pol Campu de Xelu Patagónico Sur, la rexón denominada Antártida arxentina y l'espaciu marítimu arxentín. Tamién puede faer referencia a otros territorios d'antiguo apostaos como les islles Picton, Nueva y Lennox, la Puna de Atacama, Llagu del Desiertu, Tarija, ente otros
El gobiernu arxentín caltuvo un reclamu sobre les islles Malvines dende 1833 (incluyida la guerra de les Malvines en 1982). Considérase la parte de la Provincia de Tierra del Fueu, Antártida ya Islles del Atlánticu Sur, xunto coles islles Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur. Ente los argumentos del gobiernu poles isla, ye que se topen dientro de la plataforma continental d'América del Sur, arrodiaes pel mar epicontinental qu'Arxentina denomina mar Arxentín. Anque Arxentina reivindica los sos derechos sobre les islles y esixe la so devolución, considerándoles parte integral ya indivisible del so territoriu, a criteriu de les Naciones Xuníes tratar d'un territoriu en pleitu qu'inclúi na llista de territorios non autónomos so supervisión del Comité de Descolonización.[3] Arxentina considera a les persones nacíes nesos territorios como ciudadanos arxentinos, sicasí, el conceutu namái aplícase naquellos ciudadanos de les islles que soliciten llograr la ciudadanía arxentina.
Como parte del sentimientu nacional sobre les Malvines esiste la llamada Marcha de les Malvines, que ye un cantar, que ta dedicada a la reivindicación arxentina de soberanía sobre les islles y ye entonada nes escueles y en tolos actos oficiales de reivindicación de soberanía (asocedíos el 2 d'abril y 10 de xunu).
Les reclamaciones de la Nación Arxentina sobre los territorios citaos, apaecen na Primer Disposición Transitoria de la Constitución Nacional, que foi modificada per última vegada en 1994:[4]
La Nación Arxentina ratifica la so llexítima y imprescriptible soberanía sobre les Islles Malvines, Xeorxa del Sur y Sandwich del Sur y los espacios marítimos ya insulares correspondientes, por ser parte integrante del territoriu nacional. La recuperación de dichos territorios y l'exerciciu plenu de la soberanía, respetando la manera de vida de los sos habitantes, y conforme a los principios del derechu internacional, constitúin un oxetivu permanente ya irrenunciable del pueblu arxentín.Constitución de la Nación Arxentina - Primer Disposición Transitoria
El campu de xelu patagónico sur ye una gran estensión de glaciares asitiada nos Andes patagónicos na frontera ente Arxentina y Chile, que constitúi'l mayor campu de xelu de calter continental non polar y con accesu terrestre. Entá ta pendiente la delimitación de 50 quilómetros (31 milles) de la frontera, ente'l monte Fitz Roy y el cuetu Murallón.[5]
Na Antártida, esiste una área reclamada pola Arxentina, que ye llamada Antártida Arxentina. Estender ente los meridianos 74° O y 25° O, el paralelu 60° S y el polu sur y ye considerada como parte integral del so territoriu. Amás, se superpone coles reclamaciones del Reinu Xuníu y de Chile. Les reclamaciones antártiques arxentines tán basaes en dellos motivos, que son: considerar a la Península Antártica como parte del Cordal de los Andes según puntos de vista xeolóxicos y xeográficu; Arxentina caltuvo una ocupación permanente mientres más d'un sieglu, y controla l'antigua base na Antártida (Base Orcadas na isla Laurie); Arxentina lleva a cabu numberoses misiones de rescate na Antártida; Arxentina construyó'l primer aeropuertu de L'Antártida, na base Marambio en 1969; los arxentinos conformen la mayor población peninsular de L'Antártida, en comparanza colos nacionales de cualesquier otru país; el primer ñácaru antárticu nació na base Esperanza; y a lo último, Arxentina históricamente unvió en total a más persones a L'Antártida que tolos demás países xuntos, sicasí solo 230 arxentinos na actualidá permanecen nel continente, significativamente baxu comparándolo coles bases estauxunidenses.[6][7]
La tesis del mar de resguardu patrimonial de l'Arxentina o tesis del mar presencial arxentín, ye la teoría que favorez que, tres una apreciación oceanopolítica, la República Arxentina demarque sobre l'espaciu marítimu de la so zona d'influencia na alta mar axacente a la so Zona Económica Esclusiva, la zona onde los sos intereses tuvieren o pudieren tar arreyaos direutamente. Nél incluyiríense amplies superficies marítimes en pleitu col Reinu Xuníu, según les superficies marítimes que se proyeuten dende los territorios entendíos nel denomináu Sector Antárticu Arxentín, zona reivindicada por dichu país, tamién suxeta a otres reclamaciones de soberanía, toes so los algames del Tratáu Antárticu en 1959. Pa empiezos del 2014, esi país entá nun cuntaba con una área de mar presencial demarcada oficialmente. En 1987, el senador Mario Utrera presentó un proyeutu de llei denomináu «Fixación de les llendes del Mar de Resguardu Patrimonial Arxentín», que buscaba demarcar les llendes marítimes del país.[8]
El conflictu del Beagle centrar na disputa pola soberanía de les islles y castros íntegramente allugaos nel llamáu «martiellu del laude», un polígonu definíu nel Compromisu d'arbitraxe que dambos países roblaron en 1971, nel que se topen allugaes les islles Picton, Nueva, Lennox, Gratil, Augustus, Snipe, Becasses, Gable y otros castros. Alcordóse someter el resolución de la disputa a la decisión d'una corte arbitral que tenía de dar a conocer el so fallu al gobiernu del Reinu Xuníu, que yera l'árbitru formal. El conflictu llegó al so puntu culminante'l 22 d'avientu de 1978, cuando les Fuercies Armaes d'Arxentina disponer a ocupar les islles en disputa, pero la intervención del papa Xuan Pablo II evitó la guerra y condució una mediación que llevó a la firma del Tratáu de Paz y Amistá el 29 de payares de 1984, que solucionó'l conflictu tres más de dos tercios de sieglu de disputa. Tres una consulta popular, el gobiernu arxentín ratificó'l tratáu, al igual que'l gobiernu chilenu, esti postreru ensin consulta dalguna.[9][10][11]
Enantes, la Nación Arxentina tamién tuvo reclamaciones territoriales sobre la Puna de Atacama, el Llagu del Desiertu y la ciudá boliviana de Tarija.
Bengala
editar
Esiste una ideoloxía conocida como Bengala Xunida (United Bengal), que propón la creación d'una nación de falantes del Idioma bengalí na zona d'Asia del Sur. Esta idea nació per parte del nacionalismu bengalí tres la primer partición del territoriu en 1905.[12] Nesi añu'l Mandatu Británicu de la Presidencia de Bengala estremó al territoriu nes rexones de Bengala Occidental, Bengala Oriental y Assam coles mires de debilitar cualquier tipu de movimientu nacionalista na rexón. Dempués d'un movimientu de protestes, Bengala foi reunificada en 1911.[12]
En 1947, diose un segundu intentu d'estremar el territoriu bengalí tomando como base nes llamaes llinies comunales creaes mientres la Partición de la India. El primer ministru de Bengala, Huseyn Shaheed Suhrawardy y el líder nacionalista bengalí, Sarat Chandra Bose, propunxeron la creación d'un estáu independiente pa Bengala.[13] La propuesta nun foi sofitada por cuenta de la oposición de les autoridaes coloniales britániques y al conflictu ente los musulmanes y los hinduistes de la rexón, lo que llevó finalmente a la segunda partición de Bengala.[14]
Bolivia
editar
El irredentismu bolivianu, conocíu como Mediterraneidad de Bolivia, alude a la situación xeográfica del país que lu convierte nun Estáu ensin mariña. El Gobiernu de Bolivia reclamó cuntar con una salida direuta al Océanu Pacíficu n'habiendo perdíu territoriu en favor de Chile depués de la so derrota na Guerra del Pacíficu, en concretu, tratar d'una franxa conocida como'l Corredor de Atacama. Esta cesión territorial confirmar en 1904 tres la firma del Tratáu ente Chile y Bolivia.[15]
Tres la perda de la franxa costera boliviana, el gobiernu del país trató de reclamar la torna d'unos 160 quilómetros de llongura por 10 d'anchu que dexe al país la posibilidá d'utilizar el puertu d'Arica nel so beneficiu.[15]
En 1975, los gobiernos d'Augusto Pinochet y Hugo Banzer Suárez sostuvieron conversaciones sobre un alcuerdu territorial. La dictadura chilena ufiertaba a Bolivia la cesión d'una franxa de tierra al norte de Arica con salida al Océanu Pacíficu en cuenta de una porción de terrén similar que pasaría de l'alministración boliviana al Gobiernu de Chile. Sicasí, la ufierta nun espolletó pola necesidá d'aprobación de Perú, nación que tamién había perdíu territoriu na Guerra del Pacíficu, ufiertóse la posibilidá d'un gobiernu tripartitu ente estaos arreyaos.[16]
En 2009 promulgóse una nueva Constitución de Bolivia, ente los artículos inclúyese la reivindicación del derechu históricu del país pa una salida al mar.
Artículu 267
I. L'Estáu bolivianu declara'l so derechu irrenunciable y imprescriptible sobre'l territoriu que-y dea accesu al océanu Pacíficu y el so espaciu marítimu.
II. La solución efeutiva al diferendo marítimu al traviés de medios pacíficos y l'exerciciu plenu de la soberanía sobre dichu territoriu constitúin oxetivos permanentes ya irrenunciables del Estáu bolivianu.Segunda Parte, Títulu VIII, Capítulu Cuartu: Reivindicación Marítima, estáu Nueva Constitución Política del Estáu (p. 62)
El 24 d'abril de 2013, Bolivia empecipió formalmente una presentación ante la Corte Internacional de Xusticia d'una demanda pa solicitar a Chile una negociación sobre una salida al mar.[17] El 24 de setiembre de 2015, La Corte Internacional de Xusticia declaróse competente pa siguir col pleitu.[18] El 21 de marzu de 2017, el Gobiernu de Bolivia presentó'l so retruque d'argumentos pa xustificar les sos pretensiones sobre'l territoriu chilenu.[19] El 16 de setiembre del mesmu añu, Chile apurrió la dúplica pa responder a les afirmaciones bolivianes.[20] El procesu atópase abiertu.
China
editar
En China el irredentismu nacional busca la unión nun mesmu estáu de los territorios pertenecientes a la República Popular, Taiwán o (República de China) y les rexones alministratives especiales de Ḥong Kong y Macáu. El casu más trascendente políticamente foi'l de la Isla de Taiwán, por cuenta de que'l gobiernu comunista ye consideráu como'l representante llexítimu del pueblu chinu nel esterior, ente qu'en Taiwán esiste un estáu de corte capitalista col nome oficial de República de China.[21]
Nel preámbulu de la Constitución de la República Popular China considérase que "Taiwán ye parte del sagráu territoriu de la República Popular China. El cumplimientu de la grandiosa obra de la reunificación de la patria ye un deber sagráu de tol pueblu chinu, incluyíos los nuesos compatriotes de Taiwán."[22]
El Gobiernu de la República de China alministró enantes en xunto a la China continental y a la Isla de Taiwán; tres la victoria militar de les fuercies del Partíu Comunista Chinu na Guerra Civil estes llograron el so dominiu puramente na zona alcontrada en tierra firme. El 1 d'ochobre de 1949, les tropes del Exércitu Popular de Lliberación entraron en Beixín, polo que se fundó la República Popular China.
Depués de la so derrota, el gobiernu nacionalista escapó a la Isla de Taiwán onde estableció la nueva sede de la so alministración. Les autoridaes de la isla siguieron gobernando esi territoriu col nome oficial de República de China, sicasí, l'estáu ye conocíu mayoritariamente como Taiwán, por cuenta de que la mayor parte de la so alministración céntrase puramente en Taiwán, en dellos casos, especialmente nel terrén deportivu tamién ye llamáu China Taipéi. Hasta 1971 goció de la reconocencia mayoritaria de les naciones y yera el representante chinu na Organización de les Naciones Xuníes, siendo sustituyíu pola República Popular esi mesmu añu.[21]
Na República de China, l'artículu cuartu del so Constitución, establez que "el territoriu de la República de China dientro de les sos fronteres nacionales esistentes nun va ser alteriáu salvu por una resolución de l'Asamblea Nacional".[23] D'esta forma, niégase cualquier tipu de pretensión de reinstalar el gobiernu nel territoriu continental.
Como parte de la so actual política de siguir el statu quo, la República de China nun arrenunció a les reclamaciones sobre territorios anguaño controlaos pola República Popular de China, Mongolia, Rusia, Birmania y dellos estaos d'Asia Central, esto ye, la Gran China.[24] Sicasí, na práutica, Taiwán nun demostró dalguna aición que busque faer notar les sos intenciones de dominiu nos territorios citaos; sicasí, Taiwan buscó tomar el control de dellos archipielagos despoblaos pa estender los sos espacios de Mar territorial y Zona económica esclusiva, en concretu búscase controlar: les Islles Senkaku, que la so soberanía ye apostada por Xapón y la República Popular;[25] y les Islles Paracelso y Spratly nel Mar de la China Meridional,[26] qu'anguaño son alministraes pol gobiernu comunista de Beixín.
Comores
editarL'artículu primeru de la Constitución de la Unión de les Comores establez lo siguiente: "La Unión de les Comores ye una república compuesta poles isla autónomes de Mohéli, Mayotte, Anjouan y Gran Comora".[27] Sicasí, namái trés de los territorios citaos tán integraos na unión, Mayotte, sigue siendo un departamentu francés d'ultramar, tres celebrase dos referéndums: unu en 1974 y otru en 1976, nos dos consultes populares la población de la isla votó por siguir formando parte de Francia con un 63.8 y un 99.4% de sofitos favorables respeutivamente.[28]
Corea
editar.svg)
Tres la lliberación de Corea de la ocupación xaponesa y l'establecimientu d'un tao capitalista y otru comunista na Península, los dos gobiernos amosaron les sos intenciones de reunificar al país so la bandera del so propiu sistema políticu.
En Corea del Sur, el so Constitución nacional, nos artículos 3º y 4º reclama la xurisdicción sobre tola península coreana. Reconoz la división de Corea namái indireutamente, esixendo al presidente que trabaye pa la reunificación.[29] Nel Sur esiste un organismu encargáu de "gobernar" los territorios alcontraos al norte de la Llinia de Demarcación Militar (actual Corea del Norte), tratar del Comité de los Cinco Provincies de Corea del Norte, establecíu en 1949, ta integrada polos gobernadores de los cinco provincies nomáu pol Presidente. Sicasí, el cuerpu ye puramente simbólicu y en gran parte encargáu de tratar con desertores del Norte; si realmente produxérase la reunificación, el Comité sería disueltu y los nuevos alministradores nomaos pol Ministeriu d'Unificación.[30]
La Constitución de Corea del Norte tamién sorraya la importancia de la reunificación, pero, magar nun formula una disposición formal similar p'alministrar el Sur, reclama efeutivamente el so territoriu, yá que nun reconoz diplomáticamente a la República de Corea, considerándola una "entidá qu'ocupa'l territoriu coreanu". En concretu, méntase la situación nel preámbulu y nel artículu novenu.[31]
N'ocasiones tamién se menten los territorios de Manchuria y Jiandao (Gando).[32]
India
editar.svg)
La India amestóse tolos territorios coloniales alcontraos nel Subcontinente indiu que nun pertenecieron al Raj británicu, yá seya pola forma pacífica como les colonies que llevaron el nome de la India francesa,[33] o por aciu invasiones militares como nel casu de la India portuguesa,[34] y antiguu Reinu de Sikkim.[35]
Sicasí, dientro de la India esiste una idea llamada Akhand Bharat (Gran India en hindi), que busca la integración de Paquistán y Bangladex dientro del estáu indiu pa restaurar el territoriu de 1947, antes de la división del dominiu británicu, la "India Indivisible" (situación que se repitió a lo llargo de la historia en periodos como los imperios Maurya, Gupta, Mogol y Maratha).[36] La idea ye defendida por organizaciones polítiques y culturales como'l Rastriya Swayamsevak Sangh[37] y el Partíu Popular Indiu.[38] Otros partíos políticos importantes de la India, como'l Congresu Nacional Indiu, oponer a la partición del territoriu por motivos de tipu relixosu, nun tán a favor d'un gran estáu nel Sur d'Asia.
Una versión amenorgada del irredentismu na India céntrase puramente nel territoriu de Caxmir, que foi oxetu de disputa con Paquistán dende 1947, a partir d'esi añu vive un conflictu ente los dos estaos pol dominiu de la rexón. El Maharajá Hari Singh del Yamu y Caxmir robló'l tratáu d'adhesión a la India pa llograr proteición ante la medrana d'una incursión pakistaní.[39] Dende l'españíu del conflictu, Caxmir permaneció estremáu en trés partes, alministráu pola India, Paquistán y China en porciones territoriales propies. Sicasí, sobre la base del tratáu d'adhesión, la India sigue reclamando tola rexón de Caxmir como parte integrante de la mesma. Tolos partíos políticos indios modernos sofiten la torna de la totalidá de Caxmir a la India, y tolos mapes oficiales de la India amuesen la totalidá de Yamú y Caxmir (incluyendo los territorios baxu control de les alministraciones pakistaní o china dempués de 1947) como parte integral de la India.[40]
Indonesia
editar
Indonesia reclamó tolos territorios de les antigües Indies Orientales Holandeses, y amás d'oponese a los planes británicos pa xunir a la Malaya Británica y Borneo nuna nueva federación independiente de Malasia, yá que yeren vistos como una amenaza al so oxetivu de crear un estáu únicu llamáu Gran Indonesia. La oposición indonesia de la creación del estáu malayu provocó enfrentamientu ente Indonesia y Malasia ente 1962 y 1966,[41] sicasí, les tensiones repitiéronse a lo llargo del tiempu.[42] El país ocupó'l territoriu del Timor portugués (llamáu agora Timor Oriental) ente 1975 y 2002 basáu en demandes del irredentismu, la ocupación militar incluyó asaltos, violaciones, saqueos y otros actos violentos escontra la población llocal.[43] Al incluyir la Isla de Borneo dientro de les sos pretensiones, la unión incluyiría a Indonesia, Malasia, Timor Oriental, Brunéi y Singapur.
La idea de xunir les antigües posesiones coloniales britániques y neerlandeses nel Sureste Asiáticu tien los sos raigaños nel sieglu XX, una y bones el conceutu de (Melayu Raya) foi acuñáu na Malaya británica, siendo adoptáu por estudiantes y graduaos d'un colexu de formación magisterial a finales de la década de 1920. Delles figures polítiques n'Indonesia incluyendo Mohammad Yamin y Sukarno resucitaron la idea nos años 50 y renombraron el conceutu d'unión política como la Gran Indonesia.[44]
Israel
editarEn 1948 establecióse'l Estáu d'Israel tres l'aprobación del Plan de les Naciones Xuníes pa la partición de Palestina,[45] el resolución de les Naciones Xuníes cumplir tres el fin del Mandatu británicu de Palestina, la salida de les tropes y autoridaes britániques y la llamada "Guerra d'Independencia",[46] na cual l'exércitu israelín ganó a una coalición de países árabes.[47]
Dempués d'asegurar l'establecimientu como estáu, Israel empezó a reclamar tola rexón de Palestina como'l llar nacional del pueblu xudíu, polo que puede considerase la idea como'l surdimientu del irredentismu israelín modernu, que busca la recuperación de los territorios perdíos dempués les diverses ocupaciones por potencies como l'Imperiu romanu, l'Imperiu bizantín, el Califatu y l'Imperiu otomanu. Amás de recuperar una soberanía que s'exerció a lo llargo de diversos periodos de la historia.[48]
Les reclamaciones territoriales israelines básense principalmente na tradición de los testos bíblicos qu'aseguraben la Tierra Prometida pal pueblu xudíu y na ocupación territorial soberana que s'exerció en diversos periodos de la historia, lo que se marca especialmente na intención d'Israel d'exercer el dominiu total na ciudá de Xerusalén.[49] Como parte de la tradición relixosa xudía, describir nel pasaxe del Xénesis, capítulu 15, versículos 18-21:[50]
"Esi día, Yahveh fixo un pactu con Abraham, y dixo: "A los tos descendientes doilos estes tierres, dende'l ríu d'Exiptu hasta'l ríu Éufrates. La tierra de los Quenitas, Quenizitas, Cadmonitas, Hitites, Perizitas, Refaim, Amoritas, Canaanitas, Girgasitas y Yebusitas."
Mientres la ocupación de los otomanos y el posterior mandatu británicu, el territoriu d'Israel foi llugar de convivencia ente poblaciones d'orixe hebréu y árabe, tres la Segunda Guerra Mundial estremóse'l territoriu ente diversos estaos. Ente 1949 y 1967, Israel tomó Xerusalén Oeste, sicasí, en ganando la Guerra de los Seis Díes, l'estáu hebréu amplió les sos fronteres al controlar la totalidá de Xerusalén, partes de Cixordania (Samaria y Xudea), la Franxa de Gaza, los Altos del Golán y la Península del Sinaí.[51] En 1982, l'estáu israelín devolvió la zona del Sinaí a Exiptu.[52] En 1994 dexó'l control de la Franxa de Gaza y una parte de Cixordania a l'Autoridá Nacional Palestina, sicasí, caltién colonies xudíes nesos territorios, que son protexíes por tropes de les Fuercies de Defensa d'Israel.[53]
El control de Xerusalén per parte d'Israel ye defendíu dientro oficialmente pola llamada Llei de Xerusalén, que declara que la ciudá de Xerusalén, "completa y xunida", pa ser la capital d'Israel. Pela so parte, l'artículu 3 de la Llei Fundamental de l'Autoridá Palestina, ratificáu en 2002 pola Autoridá Nacional Palestina y qu'actúa como constitución provisional, afirma que "Xerusalén ye la capital de Palestina". El gobiernu palestín dende Ramala los territorios que fueron cedíos pol estáu israelín, ente que la Franxa de Gaza ye gobernada pol movimientu Hamas. La mayoría de los gobiernos internacionales, incluyíos los Estaos Xuníos, nun acepten l'estáu de capital de Xerusalén, polo que caltienen les sos sedes diplomátiques en Tel Aviv.[54]
Dellos sectores de los ciudadanos israelinos y xudíos del mundu, consideren que la Ribera Oriental del ríu Xordán (anguaño parte del Reinu de Xordania) ye la parte oriental de la Tierra d'Israel, les sos creencies basar n'interpretar los testos de la Biblia, según los cualos, les tribus israelites de Manasés, Gad y Rubén establecer na vera oriental del Xordán y porque esa zona foi designada como llar nacional xudíu pola Sociedá de les Naciones nel Mandatu de Palestina basáu na conexón histórica reconocida del pueblu xudíu a la tierra.[55] Citando la Declaración Balfour como una base esplícita, non pa crear, sinón pa "reconstituyir" la patria histórica del pueblu xudíu como un estáu-nación análogu al antiguu Reinu d'Israel, suxetu a cambeos per tratáu, capitulación, concesión, usu, significa que constitúi una base pa les reclamaciones de xurisdicción soberana.[56]
Venezuela
editar_-_es_-_colored.svg)
El territoriu de la Guayana Esequiba o Esequibo ye un territoriu que s'atopa alministráu pola República de Guyana, sicasí, ye reclamáu pol Gobiernu de Venezuela como parte de la so estensión nacional. Mientres la dominación española de la rexón, el territoriu del Esequibo formó parte del Virreinatu de Nueva Granada y la Capitanía Xeneral de Venezuela. Darréu pasó a formar parte de les colonies de la Guayana Británica y la Guayana Neerlandesa.
En 1897 hubo un compromisu ente l'Imperiu británicu y Venezuela pa resolver la disputa territorial, sicasí, en 1899 producióse'l Laude Arbitral de París, que falló en favor del Reinu Xuníu, a partir d'esi añu los distintos gobiernos venezolanos aseguraron qu'hubo complicidá ente los xueces designaos y los británicos pa perxudicar a la nación suramericana.[57] En 1966, roblóse'l Alcuerdu de Xinebra, que punxo la rexón so alministración de la Guyana británica mientres un plazu de cuatro años. En 1970 conxeláronse les negociaciones cola firma del Protocolu de Puertu España, esi mesmu añu los guyaneses aportaron a la independencia total, lo que complicó les negociaciones.[57]
Les reclamaciones de Venezuela tomen un territoriu d'unos 166 000 quilómetros cuadraos y según l'alcuerdu de Xinebra tendrá de resolvese por aciu una solución práutica, pacífica y satisfactoria al discutiniu.[58]
Mientres el gobiernu de Hugo Chávez la rellación ente Venezuela y Guyana foi flexible, nun principiu siguióse cola axenda de reclamar l'área, pero a partir de 2004 el gobiernu chavista dexó les operaciones d'infraestructura y desenvolvimientu del gobiernu de Georgetown, ya inclusive se llegó a afirmar que la reclamación de 1962 foi "orquestada dende Washington pa primir al gobiernu izquierdista de Guyana".[59] Sicasí, el gobiernu de Caraques realizó dellos xestos pa recordar la causa, por casu, el 9 de marzu de 2006 modificóse la Bandera de Venezuela pa recuperar la octava estrella pa "recordar l'apurra de Guayana a la causa independentista de Venezuela".[60] Mientres el mandatu de Nicolás Maduro, el gobiernu venezolanu retomó les reclamaciones d'una más activa que'l so antecesor, llegando a tratar la tema nes Naciones Xuníes.[61]
El gobiernu de Guyana considera como un "absurdu" les reclamaciones territoriales de Venezuela sobre una franxa que representa'l 66% del territoriu guyanés, inclusive s'aseguró que "Venezuela nunca enxamás exerció soberanía sobre'l Esequibo".[62]
Irrendentismos ensin reconocencia oficial o históricos
editarEn distintes partes del mundu esisten movimientos políticos irredentistas, que son sofitaos por sectores de la población y partíos políticos, sicasí, escarecen de reconocencia oficial pol estáu beneficiáu de la causa, sicasí estos pueden ser enarboliaos polos gobiernos nacionales en determinaos momentos, o fueron causa oficial mientres dalgún periodu de la so historia.
Europa
editarAlbania
editar
La Gran Albania o Albania Étnica, según los partidarios del nacionalismu albanés,[63] ye un conceutu irredentista que busca la integración de territorios que nun pertenecen al estáu albanés pero cunten con mayoríes étniques allegaes o tienen llazos históricos cola Patria Madre, por ello son consideraes como parte de la nación albanesa acordies colos sos partidarios.[64]
En términos xeográficos, l'Albania Étnica abarca la totalidá d'Albania y Kosovu, amás de partes pertenecientes a Serbia, Montenegru, Grecia y la República de Macedonia. Nes zones reclamaes esiste una mayoría étnica de población albanesa, quitando la zona del Epiru, alcontrada en territoriu helénicu.
Según l'informe Gallup Balkan Monitor 2010, la idea d'una Gran Albania ye sofitada pola mayoría de los albaneses n'Albania (63%), Kosovo (81%) y Macedonia (53%).[64][65]
En 2012, como parte de les celebraciones pol centenariu de la independencia d'Albania, el primer ministru Sali Berisha faló de la esistencia de la llamada "Albania de toles tierres albaneses, dende Preveza a Presevo, y dende Skopje hasta Podgorica".[66]
El irredentismu albanés saltó como tema de conversación internacional n'ochobre de 2014, cuando mientres la celebración d'un partíu de fútbol ente les seleiciones d'Albania y Serbia foi suspendíu por cuenta de la irrupción d'un dron qu'amosaba una bandera coles cares d'Ismail Qemali y Isa Boletini, consideraos como padres de la nación albanesa, y un mapa de la Gran Albania. Tres l'apaición del aparatu desamarró una espolín ente los futbolistes presentes na cancha, lo que provocó la finalización del xuegu, amás asocedieron incidentes rellacionaos en ciudaes de Serbia, Montenegru, Albania y en Viena, Austria.[65] El sucesu sacó a la lluz los problemes nacionalistes que se viven nos Balcanes, una y bones les autoridaes serbies culparon al hermanu del Primer Ministru d'Albania, de ser el responsable de controlar l'artefactu.[67]
Alemaña
editar
La idea d'una Großdeutschland (Gran Alemaña) surdió mientres el procesu d'unificación del territoriu xermánicu en 1871, los partidarios de la idea defendíen la creación d'un estáu qu'incluyera los territorios d'Alemaña y Austria, sicasí, la idea foi ganada pola fórmula de la Kleindeutschland (Alemaña Menor), propuesta por Prusia, que namái se centraba nel territoriu alemán al tomar en cuenta la imposibilidá d'incorporar al territoriu austriacu, qu'entós yera cabeza d'un Imperiu, y qu'amás yera rival militar de los prusianos.[68]
La Gran Alemaña foi rescatada nel periodu previu a la Primer Guerra Mundial, nesi periodu plantegóse un estáu qu'incluyera Alemaña, Austria y la rexón de Los Sudetes, el planteamientu foi denomináu sol nome de "cuestión alemana".[69]
Cola llegada del Partíu Nazi al poder, la creación d'un estáu qu'axuntara a tolos habitantes xermanos y de la mesma funcionara como un espaciu vital convertir n'unu de los oxetivos fundamentales d'Adolf Hitler. La creación de la Gran Alemaña llograr col'anexón de los Sudetes tres los Alcuerdos de Múnich y el Anschluss, esto ye, l'anexón d'Austria, los dos acontecimientos cumplir en 1938 dando per empecipiáu'l Tercer Reich.[70] Darréu en 1939 empezaría la Invasión de Polonia, que provocó l'entamu de la Segunda Guerra Mundial, dellos territorios polacos integráronse dientro de la Großdeutschland, ente qu'otros pasaron a ser consideraos como parte del espaciu vital xunto coles conquistes feches poles fuercies nazis n'Europa Oriental.
Tres la derrota d'Alemaña na Segunda Guerra Mundial, el país foi estremáu en dos estaos: la República Federal, de corte democráticu lliberal, y la República Democrática, d'ideoloxía comunista, polo cual el conceutu foi abandonáu mayoritariamente, el procesu remató cola Reunificación alemana de 1990.
La reivindicación d'una Gran Alemaña pasó a ser un movimientu minoritariu, que nun cunta con nengún tipu de sofitu políticu dientro de les fuercies más importantes electoralmente. Al ser considerada como una idea mandada de la dictadura de Hitler, la defensa d'esti conceutu namái ye fecha por grupos de corte neonazi, fascista y d'estrema derecha.[71]
Bulgaria
editar
El conceutu de la Gran Bulgaria trata d'alicar un estáu esistente en 1913 gracies al Tratáu de San Stefano de 1878, l'estáu foi eslleíu tres la firma d'un alcuerdu en Bucuresti nel mesmu añu. Basaos na esistencia d'una entidá nacional histórica, los nacionalistes búlgaros reclamen l'anexón d'un territoriu qu'inclúi la mayor parte de Macedonia, Tracia y Mesia. La idea irredentista reclama territorios qu'anguaño inclúin la totalidá de Bulgaria y la República de Macedonia, amás de territorios pertenecientes a Grecia, Serbia, Rumanía, Kosovo, Turquía, Albania y Ucraína.[72]
Croacia
editar
La Gran Croacia (en croata: Velika Hrvatska) ye un términu aplicáu a ciertes cañes del nacionalismu croata. El términu foi una plataforma pal nacionalismu croata mientres la mayor parte del sieglu XX, especialmente mientres la era del Reinu de Yugoslavia, la Segunda Guerra Mundial y les Guerres Yugoslaves de los años noventa.[73]
El conceutu d'una Gran Croacia tien los sos oríxenes modernos nel llamáu "Movimientu Ilirio", que foi una campaña cultural y política de tipu pan-eslavo meridionalcon raigaños na Edá Moderna, y entamada por un grupu de mozos intelectuales croates mientres la primer metá del sieglu XIX.[74] Los oríxenes d'esti conceutu se encentran nos trabayos de Pavao Ritter Vitezović, ente finales del sieglu XVII y principios del sieglu XVIII. Vitezović foi'l primer ideólogu del nacionalismu croata que llegó a proclamar que tolos eslavos yeren croates.[75] La "Iliria" proyeutada como territoriu eslavu por Vitezović eventualmente incorporaría non solo la mayor parte de la Europa suroriental, sinón tamién otres partes de la Europa central como Hungría.[76] Vitezović definía como territoriu croata a la mesma Iliria y tol territoriu pobláu por eslavos, incluyíu tol territoriu asitiáu ente los mares Adriáticu, Negru y Bálticu.[77]
El primer desenvolvimientu oficial de la Gran Croacia dar mientres la ocupación yugoslava per parte de les Fuercies de la Exa, quien crearon un gobiernu títere en Zagreb al que denominaron como Estáu Independiente de Croacia, que foi proclamáu por Slavko Kvaternik, unu de los líderes de la Ustacha.
La Ustacha, un movimientu fascista[78] fundáu en 1929, sofitaba la creación d'una Gran Croacia que s'estendiera dende'l ríu Drina hasta les contornes de la ciudá de Belgráu.[79] Ante Pavelić, el Poglavnik (caudiellu) de los Ustacha, tuviera en negociaciones cola Italia Fascista dende 1927. Estes negociaciones incluyíen el sofitu de Pavelić a l'anexón italiana del territoriu reclamáu en Dalmacia a cambéu del sofitu italianu pa consiguir la independencia de Croacia.[80] Amás, Mussolini ufiertaba a Pavelić el derechu de que Croacia s'anexonara tola Bosnia y Herzegovina. Pavelić amosóse favorable a estos alcuerdos.
Sicasí, l'Estáu Independiente de Croacia tuvo una soberanía llindada, yá que na práutica viose sometíu al protectoráu exercíu tantu pola Alemaña nazi como pola Italia fascista. Amás, tenía d'enfrentar a una oposición interna fuerte, pos apenes la metá de la población yera étnicamente croata, el restu yeren serbios, bosnios musulmanes o xudíos. Lo que provocó que la Ustasa y l'Alemaña nazi tuvieren que faer operaciones de llimpieza étnica y xenocidiu escontra les minoríes del país.[81] El gobiernu fascista de Croacia tamién tuvo d'enfrentar a los partisanos yugoslavos qu'empezaron una guerrilla de resistencia comunista na rexón, l'Estáu Independiente terminaría en 1945 de resultes de la cayida de los nazis y el fin de la Segunda Guerra Mundial.[82]
La última vegada na cual el conceutu de la Gran Croacia foi puestu en práutica polos gobiernos nacionales, foi mientres la Guerra de Bosnia, cuando l'exércitu croata empezó a intervenir en territoriu de Bosnia y Herzegovina pa protexer aquellos sectores con población croata.[83] En 1991 roblóse'l Alcuerdu de Karađorđevo ente'l presidente croata Franjo El tođman y el presidente serbiu Slobodan Milošević, y col Alcuerdu de Graz de 1992, los líderes políticos serbios y croates alcordaron la partición de Bosnia, lo que llevaría a que les fuercies croates tamién s'enfrentaren col Exércitu de Bosnia y Herzegovina na Guerra Croata-Bosnia. Mientres esti periodu hanse documentáu masacres y operaciones de llimpieza étnica per parte de les fuercies croates sobre la población bosnia, coles mires de consiguir establecer una "Gran Croacia". Hai pruebes que señalen qu'estes operaciones realizar con conocencia y consentimientu de les autoridaes croates de Zagreb, incluyíu'l presidente El tođman.[73] Dempués de la muerte de La tođman, el so socesor, Stjepan Mesić, fixo públicos miles de documentos y grabaciones d'audiu nes que quedaben espuestos los planes d'El tođman con al respeutive de Bosnia. Les grabaciones revelaron que tanto Milosevic y El tođman inoraron les promeses de respetar la soberanía de Bosnia, inclusive dempués de la firma de los alcuerdos de Dayton.[84][85]
España
editar
N'España el irredentismu tien la so principal reclamación nel territoriu británicu de Xibraltar, alcontráu nel sur de la Península ibérica y estremera con Andalucía. Xibraltar foi territoriu español hasta 1704, cuando nel marcu de la Guerra de Socesión Española foi tomáu polos británicos, siendo reconocida la so posesión cola firma del Tratáu d'Utrecht en 1713.
Mientres el Franquismu reafitóse la reivindicación d'España sobre Xibraltar, especialmente col espardimientu del lema "Xibraltar ye español", tres la muerte de Francisco Franco, los gobiernos democráticos españoles siguieron cola política de reclamación de la zona del Peñón. En 1967 tuvo llugar el primer referéndum sobre la soberanía de Xibraltar, nel cual el 99.64% de los gibraltareños votaron por caltener l'estatus col Reinu Xuníu, sicasí, la consulta foi considerada como illegal pol gobiernu español y la ONX por violar la Resolucón 2231 sobre la descolonización de Xibraltar.[86][87] En 2002, los gobiernos d'España y Reinu Xuníu alcordaron una posible solución por aciu una soberanía compartida de les dos naciones,[88] sicasí, la oposición de la población gibraltareña provocó la convocatoria d'otru referéndum, nel plebiscitu celebráu'l 7 de payares, el 98.48% de los votantes oponer a la ufierta, polo que la solución alcordada abandonóse, sicasí, España volvió manifestar que yera una consulta illegal contraria a les disposiciones de la ONX.[89]
Ente 2013 y 2014 vivióse un conflictu diplomáticu de resultes de la xurisdicción de les agües territoriales de Xibraltar, el gobiernu español utilizó la causa p'amosar la soberanía española nel sitiu al endurecer los controles na verja fronteriza, sicasí, la cuestión foi rebaxando'l so nivel de tensión hasta quedar nel olvidu.[90] En 2017, tres l'entamu del procesu de salida del Reinu Xuníu de la Unión Europea (Brexit) especulóse ante la posibilidá d'una recuperación del territoriu por cuenta de la oposición gibraltareña a la salida del espaciu européu, polo que Xibraltar pidió diálogu a España, situación sofitada pola Comisión Europea.[91][92] Pela so parte, Londres decidió dexar fora a Xibraltar de les negociaciones sobre la salida pa evitar cualquier confrontación que pueda retrasar el procesu.[93]
Esisten otros movimientos irredentistas minoritarios n'España. El primeru d'ellos busca la reintegración d'Andorra, Rosellón, la Cerdaña y el País Vascu francés, estos trés ultimos territorios fueron incorporaos a Francia, fronteres que fueron alcordaes nos Trataos de Bayona ente 1856 y 1868.[94]
Mientres el franquismu surdió otru movimientu que buscaba la incorporación de Portugal, yá fora de manera pacífica o pela vía armada, l'oxetivu yera'l de recrear la unión dinástica ente España y Portugal, que se vivió de 1580 a 1640. La idea tenía un sofitu fuerte dientro del aparatu del réxime, en pallabres del historiador Stanley G. Payne, el ministru d'esteriores español, Ramón Serrano Suñer, señaló al so homólogu alemán Joachim von Ribbentrop, "cuando se mira nel mapa d'Europa, Portugal xeográficamente falando nun tien derechu a esistir".[95] El plan d'anexón del territoriu portugués desenvolvióse como una hipótesis en casu de que dambes naciones entraren a delidiar na Segunda Guerra Mundial en bandos opuestu, sicasí, la neutralidá de los estaos y la firma del Pactu Ibéricu de 1942 esaniciaron cualquier posibilidá d'agresión militar mientres el franquismu considerando que los dos países yeren aliaos contra'l comunismu.[96]
Sicasí, la idea de la unión ente España y Portugal entá permanez como un movimientu políticu denomináu Iberismu, que ye defendíu pol Partíu Ibéricu Íber, sicasí, la nueva concepción inclúi la unión con Andorra creando una Comunidá Ibérica de Naciones.[97] El proyeutu busca enfocase nos beneficios económicos, políticos y sociales amás d'añader que la unión polos llazos culturales ye inevitable.[98] Sicasí, la idea cunta con un sofitu minoritariu n'España, alredor del 39% de los españoles sofitar, ente qu'en Portugal algama'l 78% según un estudiu del Real Institutu Elcano.[99]
Finlandia
editarLa Gran Finlandia (en finlandés: Suur-Suomi) ye una idea del periodu d'enteguerres. El conceutu yera'l d'un hipotéticu Estáu qu'incluyera tantu los territorios que güei conformen Finlandia como los habitaos por pueblos étnicamente rellacionaos col pueblu finés: fineses, karelios, saamis, estonios, ingrios y kvens. La idea de la Gran Finlandia creció espectacularmente en popularidá ya influencia alredor de 1917, coincidiendo cola independencia finlandesa, y foi tornando y perdiendo la so importancia y sofitu tres la Segunda Guerra Mundial y la Guerra de continuación.[100][101]
La versión más estendida del conceutu de la “Gran Finlandia” sería la que tuviera delimitada polos asina llamaes “llendes naturales” qu'incluyeren los territorios habitaos por fineses y karelios, algamando dende'l Mar Blanco al Llagu Onega, y a lo llargo del Ríu Svir y el Ríu Nieva (o, más modestamente, el Ríu Sestra), hasta'l Golfu de Finlandia. Dellos siguidores d'esta idea incluyíen tamién Ingria, Estonia, la rexón de Finnmark y el Valle del Torne.[100][101]
Francia
editar
Les fronteres naturales de Francia son una teoría irredentista desenvuelta mientres la Revolución francesa, que asegura que les llendes de la nación francesa tán definíos pol Océanu Atlánticu, el Mar Mediterraneu, la Canal de la Mancha el calce del Rin, los Alpes y los Pirineos.[102]
Productu d'esta teoría, surdió'l rattachismu, que ye una corriente nacionalista que busca la integración de Valonia, la zona francófona de Bélxica en territoriu francés ante una eventual desapaición del estáu federal, tratar d'una ideoloxía esistente dende los entamos del Reinu de Bélxica.[103]
Grecia
editarTres la Guerra d'independencia Griega, l'establecimientu del estáu de Grecia empezó a pensar na ocupación de los territorios pertenecientes al Imperiu otomanu que cuntaben con una población helénica mayoritaria. En 1844, surdió la Gran Idea, una ideoloxía política que buscaba incorporar al Reinu de Grecia los territorios de Creta, les Islles Xóniques, Tracia, Xonia, el Archipiélagu del Dodecaneso, el Epiru, Macedonia, Tesalia, Constantinopla, Xipre y dellos territorios d'Anatolia. El nuevu estáu tendría la so capital en Constantinopla, buscábase recuperar los territorios que pertenecieren al Imperiu bizantín.[104]
El irredentismu griegu empecipió en 1881, cuando s'adquirió'l territoriu de Tesalia productu de la Convención de Constantinopla. En 1897 sostúvose una guerra contra los otomanos, que resultó en derrota pa los helenos. Darréu diose la Guerres de los Balcanes, la victoria de Grecia ayudólu a llograr les zones de Macedonia, el Epiru y delles islles del Mar Exéu. Dempués de la Primer Guerra Mundial, Grecia adquirió Tracia Occidental de Bulgaria según lo axustao nel Tratáu de Neuilly-sur-Seine.[105] Amás, gracies al Tratáu de Sèvres facer col control de Xonia, Esmirna y Tracia Oriental (escluyendo la zona de Constantinopla), que yeren parte del Imperiu Otomanu.[106] Sicasí, les intenciones griegues d'ampliar el so control n'Asia Menor fueron deteníes pola Guerra d'Independencia turca, esti sucesu, conocíu como la Guerra greco-turca terminó cola quema de Esmirna,[107] el intercambiu de poblaciones ente Grecia y Turquía, y la firma del Tratáu de Lausana, que devolvió Tracia Oriental y Xonia a la recien creada República de Turquía.[108] Los sucesos son conocíos ente los griegos como la "Gran Catástrofe". Les aspiraciones irredentistas viéronse beneficiaes cola cesión de les Islles Xóniques, entós del Reinu Xuníu en 1864, y cola entrega del Dodecaneso italianu en 1947.
Otru reclamu griegu irredentista inclúi la zona del Epiru Septentrional (anguaño parte d'Albania), onde vive una minoría griega de tamañu considerable. Grecia anexonó oficialmente la rexón en marzu de 1916, pero foi obligada a revocar poles grandes potencies. En 1917 Grecia perdió'l control del restu del Epiru Septentrional en favor d'Italia. La Conferencia de Paz de París de 1919 axudicó l'área a Grecia dempués de la Primer Guerra Mundial, sicasí, los acontecimientos políticos como la derrota griega na guerra greco-turca (1919-22) y, el cabildeo de los gobiernos italianu, austriacu y alemán en favor d'Albania dio llugar a que l'área fuera vencida a Albania en payares de 1921.[109]
Otra esmolición de los griegos ye la incorporación de Xipre, o Enosis, isla que pasó del control otomanu al británicu. Como resultáu de la Emerxencia de Xipre la isla ganó la independencia sol nome de República de Xipre en 1960. En 1974, la Dictadura de los Coroneles Griegos intentó incorporar la isla a territoriu griegu por aciu un golpe d'estáu, sicasí, la intervención de tropes turques na zona norte provocó'l fracasu del plan, que concluyó que la separación del territoriu xipriota en dos zones separaes per una zona de seguridá conocida como la Llinia Verde: la República de Xipre, al sur, y la República Turca del Norte de Xipre na zona norte. L'asuntu convirtióse n'unu de los conflictos vixentes n'Europa.[110]
El irredentismu griegu tamién tien intenciones sobre les islles Imbros y Tenedos, alcontraes nel Mar Exéu, los dos territorios nun fueron cedíos a Grecia mientres los conflictos del sieglu XX, pero caltienen una población importante d'orixe helenu so l'alministración turca.[111] Col afitamientu de les instituciones europees y la entrada de Xipre y Bulgaria na Xunión Europea, la Gran Idea paez perder cualquier posibilidá, sicasí, inda son latentes los conflictos ente griegos y turcos.
Hungría
editar
La Gran Hungría foi nos sos entamos una política d'Estáu impulsada coles mires de reclamar los territorios húngaros que fueron perdíos tres la firma del Tratáu de Trianón en 1920. L'alcuerdu, productu de la derrota del país na Primer Guerra Mundial, apurrió'l 70% de les tierres del antiguu Reinu d'Hungría a los estaos d'Austria, Checoslovaquia, Polonia, Rumanía y al Reinu de los Serbios, Croates y Eslovenos, esto significó qu'unos 3.3 millones d'húngaros convertir en ciudadanos d'otros estaos nacionales.[112] Nel periodu de l'Alemaña Nazi, l'estáu húngaru vixente incorporar a les fuercies de la Exa, polo que recibió delles zones d'Austria y Rutenia tres la so alianza con Hitler, sicasí, al rematar la Segunda Guerra Mundial volver a les fronteres establecíes en Trianón.[113]
El nacionalismu húngaro tamién tien nel so puntu de mira a la rexón de Transilvania, que formó parte del Reinu d'Hungría hasta 1526 tres la Batalla de Mohács, que provocó'l repartu del territoriu húngaru ente austriacos, otomanos y transilvanos. El territoriu darréu pasó a los dominios de los Habsburgu, hasta'l fin de la Primer Guerra Mundial, cuando s'incorporó a Rumanía. Sicasí, hai una presencia importante d'una minoría húngara na rexón. L'asuntu de la rexón provocó diversos incidentes diplomáticos ente Hungría y Rumanía.[114]
En 2004, Hungría ingresó na Unión Europea, esti xestu pudo ser vistu como un intentu d'abandonar el irredentismu oficial, sicasí, entá esisten pretensiones menores a les orixinales, anguaño los nacionalistes húngaros reclamen la devolución de Voivodina (Serbia), Burgenland (Austria), un 66% del territoriu de Croacia, la rexón de Transilvania y la totalidá d'Eslovaquia. Nel sieglu XXI, solamente una organización defende la idea, tratar del Movimientu por una Hungría Meyor.[115]
Irlanda
editar
El irredentismu n'Irlanda, basa la so idea nel conceutu d'Irlanda Xunida, que busca la incorporación de los seis condaos del norte de la isla nel sector republicanu surdíu como Estáu Llibre Irlandés en 1922. Nun principiu, la Constitución de la República d'Irlanda reclamaba la soberanía en tol territoriu insular, sicasí, en 1998 esaniciáronse los artículos referentes como parte del Alcuerdu de Vienres Santu.[116] A partir de la ratificación del tratáu, la carta magna irlandesa camudó'l so testu p'asegurar que "una Irlanda xunida namái va poder exercese per medios pacíficos col consentimientu d'una mayoría del pueblu, espresada democráticamente, en dambes xurisdicciones de la isla".[117]
A lo llargo de la historia de la República d'Irlanda presentáronse ocasiones nes que se faló sobre una posible reunificación de la isla. En 1940, el Gobiernu Británicu ufiertó a Eire la creación d'un estáu únicu a cambéu del abandonu de la neutralidá y el so posterior entrada a la Segunda Guerra Mundial xunto a los Aliaos, sicasí, el gobiernu de Dublín refugó la ufierta.[118]
Ente les décades de 1960 y 1980 españó'l Conflictu d'Irlanda del Norte, conocíu coloquialmente como The Troubles, magar, los gobiernos irlandeses buscaben la unión, especialmente mientres los mandatos d'Éamon de Valera, fíxose más patente'l consensu ente los políticos irlandeses y británicos de que la unión namái sería válida col sofitu de la mayoría de la población norirlandesa.[119] La opción foi sofitada mayoritariamente nel Sur, ente que nel Norte los partíos unionistes amosaron el so refugu.
En 1985 roblóse'l alcuerdu anglo-irlandés, que punxo fin al Conflictu. El pactu dexó que'l gobiernu irlandés llograra un papel consultivu nel Norte, que siguiría formando parte del Reinu Xuníu, sacantes la mayoría de la población norirlandesa espresar pola reunificación nes urnes.[120] En 1998, suscribióse'l Alcuerdu de Vienres Santu que remató cualquier tipu de conflictu y provocó qu'Irlanda borrara de la so Constitución les reclamaciones sobre la soberanía en tola isla,[121] camudando'l testu por una versión qu'establecía que "una Irlanda xunida namái va poder exercese per medios pacíficos col consentimientu d'una mayoría del pueblu, espresada democráticamente, en dambes xurisdicciones de la isla".[117]
Tres los alcuerdos paecía que la causa de la reunificación d'Irlanda fuera abandonada polos gobiernos republicanu, del norte y británicu. Sicasí, en 2016, tres el referéndum sobre la salida del Reinu Xuníu de la Unión Europea, la Irlanda Xunida volvió tratar se de resultes del sofitu a la permanencia a la Unión Europea n'Irlanda del Norte, polo que la unión con Irlanda sería la salida más senciella pa permanecer dientro del espaciu européu.[122][123]
Italia
editar
Italia ye'l trubiecu del irredentismu, movimientu surdíu tres la unificación del país, que buscaba ampliar los sos dominios a los territorios con mayoría italiana alcontraos fora de la Península itálica. Les reivindicaciones territoriales d'Italia basar nel reestablecimientu del Imperiu Romanu, una "cuarta vera" según el conceutu de Mare Nostrum (del llatín "El nuesu Mar") y les fronteres étniques tradicionales.[124]
Cola llegada al poder del Partíu Fascista de Benito Mussolini, la idea de reconstruyir un imperiu italianu fíxose más patente n'asegurando que los trataos de Londres y Versalles significaren una traición pa los italianos que combatieren contra les Potencies Centrales, polo que se convirtió nun movimientu que ganó sofitu popular, daqué similar a lo asocedío na Alemaña Nazi.[125]
El líder fascista Cesara Maria De Vecchi, gobernador del Dodecaneso, propulsó la idea de la "Italia imperial" qu'incluyera tolos territorios europeos deseyaos polos irredentistas italianos (Niza, Saboya, Suiza Italiana, Venecia Julia, Dalmacia, Islles Xóniques, Malta y Córcega) y poblaos por comunidaes italianes mientres munchos sieglos, y que tamién incluyera territorios del norte d'África (Libia y Tunicia), nos cualos los italianos crearen "colonies" a finales del sieglu XIX. En 1942 completóse'l plan cola conquista de Córcega y Túnez. Pensando nuna victoria de la Exa, Mussolini yá pensaba n'espandir l'imperiu italianu a Creta y a les islles perifériques del sur de Grecia.[126]
Dellos fascistes tamién víen posible la estensión del imperiu colonial n'África cola incorporación d'Exiptu y Sudán que se xuniríen a les colonies yá establecíes n'Eritrea, Abisinia y Somalia, conocíes como África Oriental Italiana, lo que dexara ampliar la zona d'influencia y esplotación de materies primes pa sostener el réxime.
El meyora de los aliaos n'Italia provocó la cayida del réxime fascista, col posterior l'establecimientu d'un gobiernu interín en Roma y la creación de la República Social Italiana que trató d'aguantar ante los aliaos n'espera d'unos refuerzos provenientes d'Alemaña, sicasí, tres el fin del fascismu los territorios ocupaos fueron devueltos a los sos estaos previos al conflictu y el nuevu estáu italianu abandonó cualquier pretensión d'espansionismu.[126]
Macedonia
editarNa República de Macedonia se promueve un conceutu irredentista conocíu como Macedonia xunida, basar na idea de la Macedonia étnica, esto ye, aquellos territorios de la Península balcánica onde les persones d'orixe macedoniu son mayoría. Los territorios reclamaos polos partidarios d'esta ideoloxía tomen: la provincia griega de Macedonia; el suroeste de Bulgaria, en concretu la Provincia de Blagoevgrad (Pirin según el nacionalismu macedonio), una franxa oriental n'Albania y una pequeña porción de serbia. La capital d'un eventual estáu nacional macedoniu alcontrar na ciudá griega de Tesalónica.
Los irredentistas macedonios aseguren que la so patria foi estremada de manera en "inxusta" tres el Tratáu de Bucuresti de 1913, yá que pretenden reunificar una rexón transnacional nun únicu estáu étnicu.[127]
Noruega
editarEl Reinu de Noruega tien reclamaciones territoriales al respeutive de dellos territorios perdíos depués de la disolución de la Unión real ente Dinamarca y Noruega. El llamáu Imperiu noruegu tenía los territorios d'Islandia, les Islles Feroe, les Islles Shetland y les zones coloniales de Groenlandia. Tres la Unión de Kalmar, les posesiones noruegues pasaron a tar rexíes por Dinamarca. En 1814 roblóse'l Tratáu de Kiel, que tresfirió Noruega a Suecia, sicasí, los daneses caltuvieron el control d'Islandia, Groenlandia y les Islles Feroe magar el so orixe.[128]
En 1905 Noruega dixebrar de Suecia. En 1919 los noruegos reclamaron la so soberanía sobre la Groenlandia oriental por aciu la Declaración de Ihlen, esti fechu provocó una disputa con Dinamarca, que foi resuelta pola Corte Internacional de Xusticia en 1933.[129] Enantes, Noruega incluyía les provincies de Jämtland, Härjedalen, Idre, Sarna, y Bohuslän, que fueron cedíes a Suecia tres les derrotes na Guerra de los Trenta Años y la Gran Guerra del Norte.[128]
Países Baxos
editar
La Gran Nederlandia (n'holandés: Groot-Nederland) o Dietsland ("Dutchland") ye un estáu hipotéticu monollingüe que se formaría tres la fusión de los Países Baxos y l'estáu federal belga de Flandes, los dos componentes comparten el idioma neerlandés con dos dialeutos: holandés y flamencu.[130] La idea foi propuesta pol historiador Pieter Geyl, quien aseguró que los dos territorios namái tuvieron dixebraos mientres la Guerra de los Ochenta Años.
El procesu tendría de faese por aciu una fusión de los dos países nuna nueva entidá, más que na forma una anexón holandesa de Flandes. El movimientu de la Gran Nederlandia estremóse mientres enforma tiempu na forma política que tomaría la política, considerando ente otres una confederación, una federación o un estáu unitariu.
Mientres les crisis de gobiernu vivíes en Bélxica nos años 2007 y 2010 especular cola idea d'una posible integración de la rexón belga nel Reinu de los Países Baxos. En 2008 el diputáu holandés, Geert Wilders y el Partíu pola Llibertá propunxeron la Partición de Bélxica pa integrar a Flandes dientro del territoriu holandés, la idea namái foi sofitada pol partíu nacionalista flamencu Vlaams Belang.[131][132]
Polonia
editarEl reclamu irredentista polacu basar na recuperación del Kresy, les tierres orientales de Polonia según el conceutu nacionalista. En 1921, les tropes polaques cruciaron la Llinia Curzon y ocuparon territorios de les repúbliques soviétiques d'Ucraína, Bielorrusia y Lituania, ente'l so conquistes incluyíense delles ciudaes importantes de les respeutives zones soviétiques como Lviv (Ucraína), Vilnius (Lituania), Brest y Grodno (Bielorrusia).[133] En 1939 esos territorios fueron recuperaos pola Xunión Soviética tres la firma del Pactu Ribbentrop-Mólotov. Magar, eses tierres dexaron de pertenecer a Polonia dende esi pactu, entá vive una cantidá importante de polacos na rexón, polo que los nacionalistes reclamar sol llamáu "Mitu de Kresy".[134]
Portugal
editar
Portugal nun reconoz la soberanía española sobre Olivenza y Táliga, conceyos que fueron cedíos a España mientres les Guerres Napoleóniques, les reclamaciones portugueses sobre'l territoriu fueron aldericaes nel Congresu de Viena ensin llegar a nengún tipu de respuesta clara per parte de los arreyaos.[135] La cuestión surdió como una respuesta de dellos sectores de la política de Portugal p'acentuar les diferencies ente los dos países en respuesta al llamáu iberismu. El Gobiernu de Portugal caltién la reclamación sobre'l territoriu, sicasí viviegamente nun hai un movimientu oficial por cuenta de la poca practicidá y los potenciales problemes que desencadenaría llevar de lloñe l'asuntu, aun así, una parte del exércitu portugués considera a Olivenza como una tierra ocupada.[136] Sicasí, la cuestión de Olivenza provocó dellos conflictos xudiciales o políticos de baxa intensidá.[137]
Nel sieglu XIX, mientres el periodu cultural del Rexurdimento gallegu, surdió un movimientu intelectual que busca la unión ente Galicia y Portugal o "Portugalicia", la ideoloxía, conocida como reintegracionismu basar nes semeyances llingüístiques y culturales ente los dos pueblos,[138] según les cualos los gallegos son más próximos a los portugueses qu'a los castellanos.[139] La teoría apunta amás que los llazos en distintos ramos como la historia, la economía, cultura o les infraestructures ente los dos territorios esisten claramente, magar la división fronteriza al traviés del Ríu Miño.[140] La idea cunta con una mayor defensa ente los partidarios del nacionalismu gallego qu'ente la población portuguesa.[138]
Rumanía
editar
La "Gran Rumanía" ye un conceutu que busca la reintegración de los territorios de Besarabia, el sector ucraín de Bucovina y Moldavia, que formaron parte del país mientres el periodu d'enteguerres.[141] Amás, los partidarios de la idea aseguren qu'en tolos territorios esiste una mayoría étnica rumana, incluyíos los moldavos, quien son consideraos como rumanos magar tener un estáu independiente propiu. Mientres el periodu de 1918 a 1941 foi cuando'l país llogró a cuntar con una estensión territorial similar a la plantegada polos nacionalistes rumanos amás d'algamar la so mayor área total histórica (295 049 km²), sicasí, el proyeutu cuntó cola integración de minoríes eslaves qu'enzancaron la unidá ente tolos territorios que conformaron el Reinu de Rumanía ya inclusive provocó la persecución de les poblaciones étniques minoritaries.[142]
Tres la cayida de los gobiernos comunistes nos diversos países d'Europa del Este, el irredentismu rumanu camudó'l so oxetivu pol de la reunificación ente Rumanía y Moldavia. Ente los años 1989 y 1992 diose un acercamientu ente los dos estaos que comparten llazos comunes como una identidá llingüística moldavu-rumana, l'adopción de la bandera nacional moldava, que comparte colores cola enseña de Rumanía y la llibre circulación de persones ente los dos países.[143] En 1991 paecía más probable la unión, cuando'l presidente moldavu Mircea Snegur faló nel Parllamentu de Rumanía apelando a los rumanos d'un llau y otru del ríu Prut», a les «sagraes tierres rumanes ocupaes polos soviéticos» y asegurando que la Xunión Soviética nun s'esmolecía pola "inevitable" reunificación.[144]
Sicasí, la orientación pro-rusa del presidente rumanu Ion Iliescu y el refugu mayoritariu de la población moldava provocaron que la idea perdiérase, sicasí sirvió como sida pa la declaración d'independencia de Transnistria, una zona moldava con mayoría étnica rusa.[145]
A partir de 2013, el gobiernu rumanu fixo distintos llamamientos a la unificación, sicasí, toos ellos fueron refugaos poles autoridaes moldaves alegando que prefieren una orientación a Europa.[146][147] En 2016, na ciudá moldava de Quixináu realizaron manifestaciones a favor y en contra de la unificación de resultes del estáu de la política nacional, lo que llevó al Presidente, Igor Dodon a plantegar la prohibición y la defensa pública de los planteamientos contra que llamaben a la disolución o destrucción del estáu moldavu.[148]
Rusia
editar
El irredentismu rusu busca la creación de la Gran Rusia que busca que los antiguos territorios integrantes de la Xunión Soviética vuelvan formar parte d'una nación rusa, el Presidente rusu Vladímir Putin foi acusáu de promover la ideoloxía como parte del so proyeutu políticu que busca fortalecer la influencia de Rusia nes rexones qu'ocupa.[149][150]
Dalgunos de los territorios que se reclamen pa una posible incorporación dientro del Estáu Rusu atópense Bielorrusia, Crimea y Sebastopol, Abkhasia, Osetia del Sur, Transnistria y Nueva Rusia. Na mayoría d'ellos asocedieron llevantamientos armaos que busquen dixebrar a eses zones de los estaos nos que s'atopen integraos (Ucraína y Xeorxa), acusóse al gobiernu rusu de tar detrás de les rebeliones pa integrar nel país a aquelles rexones onde esistan poblaciones importantes d'orixe rusu.[151]
Serbia
editar.svg)
En Serbia haise promovíu la idea d'una "Gran Serbia" por aciu dos corrientes: la primera rellacionar coles mires de llograr la unión de tolos serbios nun solu estáu, y na so forma más radical determinaría la inclusión en dichu estáu de rexones onde los serbios son una minoría más o menos significativa. Ente que la segunda referir a los intentos de xunir a los pueblos eslavos del sur pola simple espansión de Serbia, de cuenta que los supuestos pueblos hermanos veríense forzaos a afaese a les lleis y costumes serbies.
En 1914 les aspiraciones nacionalistes dirixir escontra Austria-Hungría. Una política gubernamental trató d'incorporar toles zones habitaes polos serbios y otres zones del eslavu meridional, sentando asina les bases de Yugoslavia, un grupu nacionalista serbiu asesinó al archiduque Francisco Fernando d'Austria, lo que provocó l'españíu de la Primer Guerra Mundial.[152]
Tres el fin del conflictu bélicu, establecióse'l llamáu Reinu de los serbios, croates y eslovenos (antecedente de Yugoslavia), lo que llogró per primer ocasión la unidá de la población considerada como "serbia".[153] Mientres el periodu socialista funcinó un estáu multinacional nel que convivíen nel que convivíen serbios, croates, eslovenios, macedonios, bosnios, albaneses, húngaros y otres minoríes, el equilbrio yera garantizáu pola figura de Josip Broz Tito, pero tres la so muerte empecipiaron les tensiones ente les distintes comunidaes, lo que llevó a la fin de la federación.[152]
Nel periodu d'esmembramientu de Yugoslavia creáronse seis estaos: Bosnia y Herzegovina, Croacia, Eslovenia, Macedonia y Yugoslavia, los dirixentes de les zones de población serbia en Croacia (Krajina) y Bosnia y Herzegovina (República Srpska) declararon a los sos territorios como parte de la República Federal de Yugoslavia,[154] les separaciones d'estos dos rexones fueron ayudaes pol gobiernu de Belgráu por aciu operaciones militares en Croacia y Bosnia,[155] les cualos fueron deteníes pola intervención de la OTAN y la Fuercia de Proteición de les Naciones Xuníes qu'ayudaron a les tropes croates a tomar el control de la zona rebalba y crearon un estáu federal en Bosnia y Herzegovina tres la firma de los Alcuerdos de Dayton.[156]
Yugoslavia siguió cola unión de Serbia y Montenegru, que funcionaben como un estáu federal, amás tenía'l dominiu sobre la Provincia Autónoma de Kosovo y Metojia, sicasí tres la guerra nesa rexón la ONX tomó'l control de la provincia y convertir nun protectoráu. En 2008, Kosovu aportó a la independencia, reconocida de manera parcial por dellos estaos. Mentanto, en 2003 Yugoslavia convertir na Unión Estatal de Serbia y Montenegru, que remató en 2006 tres la separación de Montenegru.
La idea de la "Gran Serbia" quedó desacreditada internacionalmente por cuenta de la so rellación con políticos como Slobodan Milošević, quien fueron acusaos de cometer crimen de guerra, polo que los estaos d'Occidente viéronse impulsaos a condergar enérxicamente cualquier tipu d'intervención serbia nos demás estaos balcánicos, polo que foi definida como un "suañu rotu".[157] Sicasí, la idea entá ye utilizada por dellos políticos serbios que ven la recuperación de Kosovo como l'entamu d'una torna al proyeutu nacional.[158]
Asia Occidental
editarArmenia
editar
La Gran Armenia o Armenia Xunida ye un estáu reclamáu polos armenios d'Armenia, Rusia y Turquía que busca la validez del ente nacional creáu nel Tratáu de Sèvres,[159] que les sos fronteres seríen definíes pol presidente de los Estaos Xuníos, Woodrow Wilson,[160] sicasí, nengunu de los alcuerdos axustaos fueron puestos en práutica pos como parte del Tratáu de Brest-Litovsk, los rusos dexaron parte de los territorios de la entós Transcaucasia al Imperiu otomanu lo que provocó la independencia d'Armenia.[161]
Tres el fin de la Primer Guerra Mundial, aceptóse la creación del Estáu Armeniu, sicasí, los nacionalistes turcos empezaron a ocupar territorios d'Armenia aliaos cola RSS d'Azerbaixán, lo que finalmente se tradució nel Tratáu de Gümrü o Alexandropol, l'alcuerdu significó la perda de Kars, Ardahan y los distritos armenios d'Anatolia en favor de Turquía, mientres s'apurrió Zangezur y l'Altu Karabakh a Azerbaixán.[162]
En 1988, años antes de la cayida de la Xunión Soviética españó la Guerra de Nagorno Karabakh, una provincia azerbaixana con mayoría de población armenia, el parllamentu provincial declaró la unión con Armenia. El conflictu remató en 1994 col establecimientu de la República de Nagorno Karabakh, un estáu independiente de facto non reconocíu por nengún Estáu miembru de la ONX. N'abril de 2016 españó un curtiu conflictu armáu ente Azerbaixán y Nagorno Karabakh que terminó tres la mediación de Moscú, los enfrentamientos empecipiaron como respuesta a una serie d'acusaciones de bombardeos ente dambos territorios.[163]
Tres la independencia y el conflictu del Altu Karabakh, el partíu políticu de la Federación Revolucionaria Armenia asumió nel so programa la reclamación de la Gran Armenia, los territorios esixíos son: el Nagorno (Altu) Karabakh y Naxçıvan n'Azerbaixán; Javakhk (Distritos georgianos d'Ajalkalaki y Ninotsminda); y la rexón turca d'Armenia Occidental. En xunto los territorios reclamaos suman los 152 376 km².[164]
Azerbaixán
editarAzerbaixán Íntegru ye un conceutu de la unión política y histórica de los territorios anguaño ya históricamente habitaos por azerbaixanos o controlaos históricamente por ellos.[165] Esiste amás, la idea irredentista d'Azerbaixán Occidental, que asegura que la mayor parte del territoriu qu'ocupa la moderna República d'Armenia pertenez históricamente a persones de la etnia azerbaixana, idea espresada en 2010 por İlham Əliyev, Presidente d'Azerbaixán.[166]
El conceutu d'Azerbaixán Íntegru nun tien unes llendes territoriales definíos, sicasí, lo más común ente los partidarios d'esta creencia les reclamaciones definir en cinco territorio: Azerbaixán meridional; Azerbaixán Occidental; Derbent (Rusia); Borchali (Rexón de Kvemo Kartli en Xeorxa); y la Provincia d'Iğdır (Turquía).[167]
Emiratos Árabes Xuníos
editarLos Emiratos Árabes Xuníos caltienen una disputa con Irán pola soberanía polos castros de Tumb Mayor y Menor, que permanecen so soberanía iranina. Mientres el mandatu británicu na zona, les islles fueron puestes a resguardu pol Emiratu de Sharjah. En 1971, Irán asumió'l control d'Abu Musa nun alcuerdu d'alministración conxunta con Sharjan, pero'l 30 de payares facer col control total del archipiélagu.[168]
Los Emiratos alieguen que mientres el sieglu XIX les islles tuvieron sol control de los xeques Qasmi, que los sos derechos fueron heredaos polos Emiratos Árabes Xuníos dempués de 1971. Sicasí, Irán afirma que los dueños de los castros vivíen na mariña iranina polo que yeren suxetos a dereches persa.[169] En 1980, los EAU presentaron la so reclamación ante les Naciones Xuníes, sicasí, la propuesta foi refugada pol Conseyu de Seguridá.[168]
Irán
editar
El Paniranismu ye una ideoloxía que busca la solidaridá y la reunificación de tolos habitantes de los pueblos iranios, aquellos que viven na Meseta iranina y los que tienen una influencia cultural iranina, polo que s'inclúi a los perses, azerbaixanos, curdos, osetios, zaces, taxiquistaninos de Taxiquistán y Afganistán; amás del Baluchistán pakistaní. El creador del conceutu ye Mahmoud Afshar Yazdi, l'eventual estáu sería llamáu Gran Irán o Tierres d'Irán.[170]
La ideoloxía del pan-iranismu úsase más frecuentemente en conxunción cola idea de formar un Gran Irán, que se refier a les rexones d'El Cáucasu, Asia Occidental, Asia Central y partes d'Asia del Sur que tienen una influencia cultural iranín importante por cuenta de ser rexíos por un imperiu persa en dalgún momentu de la hestoria.,[171] aquellos que tuvieron un contautu cultural colos perses ensin tar controlaos por un gobiernu imperial, como los pueblos del Cáucasu septentrional o zones d'Asia Meridional, Baḥréin y China onde moren habitantes de llingua iranina.
El Gran Irán xeográficamente correspuende aproximao al territoriu del meseta iranina y les sos llanures estremeres.[170] Tamién recibe los nomes de Gran Persia o Continente Cultural Iranín.[172]
El conceutu del Gran Irán entiende la totalidá d'Afganistán, Azerbaixán, Irán, Taxiquistán, Turkmenistán y Uzbequistán, amás de zones parciales d'Armenia, China, Xeorxa, Iraq, Paquistán, Siria, Rusia y Turquía.[173]
Iraq
editarEn ganando la independencia en 1932, el Reinu d'Iraq declaró que la llexitimidá sobre'l territoriu de Kuwait alegando que los dos territorios formaren parte del mesmu país hasta la creación de los mandatos británicos.[174] En 1990 llevar a cabu la invasión del país per parte d'Iraq, qu'estableció una república satélite p'amestar el territoriu kuwaití darréu.[175] La ocupación iraquina remató en 1991 depués de la Guerra del Golfu, na qu'una coalición internacional liderada per Estaos Xuníos, el Reinu Xuníu, Francia y Arabia Saudita ganó a les tropes de Hussein llogrando la lliberación de Kuwait el 28 de febreru.[176]
Mientres la Guerra Irán-Iraq, el gobiernu de Sadam Husein trató d'anexonar la provincia iranina de Juzestán al considerala parte del territoriu iraquín por tener una población d'orixe árabe.[177]
Líbanu
editarEl nacionalismu libanés busca la espansión del territoriu d'El Líbanu más allá de les sos fronteres pa tratar de recrear la estensión de Fenicia so un gobiernu dende Beirut.[178] Según los irredentistas nacionales, el Gran Líbanu incluyiría amás del territoriu propiu, la mariña de Siria y el norte d'Israel, territorios que s'identifiquen colos del antiguu reinu feniciu.[179]
Siria
editar
El conceutu de Gran Siria o País de Sham ye una idea de corte irredentista que busca l'establecimientu d'un estáu únicu na zona del Llevante mediterraneu y los estaos estremeros. El representante políticu principal de la idea ye'l Partíu Social Nacionalista Siriu, que tien presencia nos estáu de Siria y Líbanu. El País de Sham entiende la totalidá de los estaos d'Israel, Xordania, Líbanu, Palestina y Siria, amás del Sanjacado de Alejandreta (Provincia de Hatay en Turquía) y el norte de Tabuk en Arabia Saudita.[180] Dellos partidarios espanden les llendes territoriales de la Gran Siria pa incluyir Xipre, Iraq y la Península del Sinaí.[181]
Turquía
editar
Mientres la cayida del Imperiu otomanu promulgóse'l Pactu Nacional (Misak-ı Millî en turcu) una serie de seis idees que se convirtieron na base de les reclamaciones territoriales de Turquía mientres les conversaciones previes a la firma del Tratáu de Lausana. Nellos reclamaben tolos territorios del imperiu n'ónde vivieren mayoríes turques amás de la reserva en referéndum sobre'l futuru de Kars, Ardahan, Batumi, Tracia occidental, Istambul, el Mar de Mármara, los Dardanelos y el Bósforu.[182]
La Gran Turquía ye un conceutu que busca reagrupar toos aquellos territorios de población turca que fueron apurríos a otros estaos dempués de la desintegración del imperiu otomanu. Nun principiu surdió como un movimientu que busca contraponerse a la idea irredentista del Gran Irán, que ye vistu por dellos sectores como una amenaza a la estabilidá del Mediu Oriente.[183]
El conceutu xeneral de la Gran Turquía añade al territoriu turcu les gobernaciones iraquines de Nínive, Duhok, Erbil, Solimania, Kirkuk y Duhok; parte de les rexones siries d'Alepo, Hasaka, Al Raqa y Idlib; les periferies griegues d'Evros y Ródope; les franxa sur de les provincies búlgares de Burgas y Yambol; amás de la parte occidental d'Armenia y la zona xeorxana de Batumi.[184] Dellos partidarios del irredentismu turcu van más allá y son partidarios del Neo-otomanismu, esto ye, la recreación del imperiu otomanu.[183]
El neo-otomanismu y la Gran Turquía fueron rellacionaos col actual Presidente, Recep Tayyip Erdoğan y la so organización política, el Partíu de la Xusticia y el Desenvolvimientu, inclusive, el líder turcu apeló en delles ocasiones al pasáu imperial pa xustificar les sos polítiques:[185]
[En 1914] Los nuesos territorios yeren tan grandes como 2.5 millones de quilómetros cuadraos, y dempués de nueve años, nel momentu del Tratáu de Lausana menguó a 780.000 quilómetros cuadraos... Aportunar [nel caltenimientu de les fronteres de 1923] ye la mayor inxusticia que se fixo al nuesu país y a la nación. Ente que tou ta camudando nel mundu de güei, nun podemos ver el caltenimientu del nuesu estáu creáu en 1923 como un ésitu.Recep Tayyip Erdogan, 19 d'ochobre de 2016
Erdogan llamentó amás el fechu de la separación de la Provincia de Mosul, que ye considerada como turca y ye frecuente'l so llamáu a reconstruyir el pasáu otomanu como una forma d'afalar el nacionalismu turco.[185] Sicasí, delles fontes señalen qu'en realidá'l neo-otomanismu y el irredentismu turcos de Erdogan son una forma de primir militarmente a los estaos d'Iraq y Siria, que atópense somorguiaos en conflictos militares y tán suxetos a la intervención turca pa caltener la paz y caltener el poder del país na rexón.[185][186][187]
Yemen
editar
El Gran Yemen ye un términu xeográficu que toma'l territoriu de l'actual República del Yemen según les rexones saudines de Garrar, la provincia de Najrán, la provincia de Jizán, les islles axacentes del Mar Roxu, Tihama y, dacuando, la provincia omaní de Dhofar.[188]
Tamién ye un términu políticu que denota les aspiraciones irrdentistas de xunir estes zones nun solu estáu. Estes reclamaciones basar na noción histórica de Bilad al-Yaman según nel Estáu Rasulid de los sieglos XIII al XV y al estáu zaidí de finales del XVII y principios del XVIII, qu'ocupaben la mayor parte del territoriu del Gran Yemen.
Asia Oriental
editarXapón
editarXapón reclama los dos islles más meridionales de les islles Kuriles alministraes per Rusia, la cadena isleña, alcontrar al norte d'Hokkaido y foi amestada pola Xunión Soviética dempués de la Segunda Guerra Mundial.[189] Xapón tamién reclama'l grupu de castros conocíu como les Roques de Liancourt alministraes per Corea del Sur, que se conocen como Takeshima en Xapón y reclamáronse dende'l final de la Segunda Guerra Mundial.[190]
Mongolia
editarEn Mongolia esiste una idea irredentista que defende la solidaridá cultural y política de los mongoles. El territoriu propuestu inclúi xeneralmente l'estáu independiente de Mongolia, les rexones chines de Mongolia Interior (Mongolia del Sur) y Dzungaria (en Xinjiang), y la república rusa de Buriatia. Dacuando tamién s'inclúin Tuvá, Altái y partes del Óblast d'Irkutsk y el Krai de Zabaikalie.[191]
Asia del Sur
editarBangladex
editarEl conceutu del Gran Bangladesh ta fuertemente rellacionáu cola idea irredentista de la Bengala Xunida (United Bengal). Dellos intelectuales indios consideren que Bangladex tien la intención de llevar a cabu la unificación de tolos territorios de llingua bengalí pa integralos dientro del so estáu, magar, l'estáu bengalí nun espresó dalguna reclamación territorial, los sectores del nacionalismu hindú consideren que'l gobiernu promueve la inmigración illegal pa crear una mayoría na zona que camude la configuración demográfica, cultural y relixosa del nordeste de la India.[13][192]
La idea india del Gran Bangladesh considera que'l gobiernu de Bangladex quier tomar el control de los estaos indios de Bengala Occidental, Tripura y Assam, según les Islles Andamán, amás de la provincia birmana de Rakáin. Mientres el movimientu d'independencia de Bangladex, plantegóse la posibilidá de construyir un estáu de Bengala, naquellos territorios de mayoría musulmana, sicasí, la oposición de los representantes del nacionalismu indio provocó que'l proyeutu nun se llevara a cabu.[193]
La teoría tien traces de xenofobia y un discursu antiinmigración, pos considera que la elevada presencia d'habitantes del Bangladex en dellos estaos de la India forma parte d'un plan pa convertir grandes zones de los estaos del nordeste de la India y Bengala Occidental en zones de mayoría musulmana que darréu buscaríen dixebrase de la India y xunise al país vecín, onde'l Islam ye la relixón mayoritaria. Lo que foi consideráu por dellos sectores de la población hindú como una amenaza pa la integridá, soberanía y mayoría relixosa del país.[192][194]
Timor
editarVease: Gran Timor
El Gran Timor (n'indonesiu: Timor Raya) ye un conceutu que remembra la unidá ya independencia de la isla de Timor, formáu pol portugués Timor Oriental y el neerlandés (agora indonesiu) Timor Occidental.
La isla de Timor tuvo baxu dominiu indonesiu ente 1975 y 2002. En mayu de 2002, la parte oriental de la isla convertir nun estáu independiente, lo que provocó la medrana ente l'exércitu[195] y los medios de comunicación d'Indonesia,[196] quien creíen que la nueva nación podría afalar a una rebelión separatista na zona occidental. Sicasí, el gobiernu de Dili nun amosó interés dalgunu na zona, pos reconoció les llendes heredaes del periodu colonial,[197] amás d'esistir una división étnica ente los dos sectores de la isla.[198]
América
editarGran Colombia
editar
La Gran Colombia foi una nación qu'esistió ente 1819 y 1831 sol mandatu de Simón Bolívar, tomaba la totalidá de los territorios de Colombia, Ecuador, Panamá y Venezuela, amás de sectores qu'agora formen parte de Brasil, Guyana, Hondures, Nicaragua y Perú, el país se desmembró poles diferencies ente los estaos integrantes, situación que s'agravó tres la muerte de Bolívar n'avientu de 1830.[199] La idea de Bolívar pretendía llevar a cabu la unión de tolos territorios independientes de Hispanoamérica nun namái gobiernu, que tuviera la fuercia pa enfrentar a les potencies coloniales del sieglu XIX, sicasí, el proyeutu namái concretóse nes tierres que formaben parte del Virreinatu de Nueva Granada y la Capitanía Xeneral de Venezuela.[200]
Dempués de la disolución de la Gran Colombia la idea foi aparcada. Sicasí, cola llegada de Hugo Chávez a la Presidencia de Venezuela, l'estáu venezolanu tomó los postulaos de Bolívar como parte de la so política oficial. En xineru de 2008, el mandatariu venezolanu reafitó'l so compromisu cola idea de la reunificación de la Gran Colombia como una forma de "pacificar la rexón".[201] En xunetu de 2010 nel marcu de les celebraciones de los bicentenarios d'independencia llatinoamericanes, Hugo Chávez y Rafael Correa, entós Presidente del Ecuador axuntáronse coles mires d'empecipiar un plan p'alicar la Gran Colombia, sicasí, el procesu nun pasó de les declaraciones sobre la intención.[202] Tres la muerte de Chávez, el proyeutu quedó abandonáu.
Delles voces minoritaries siguen defendiendo la unión, principalmente polos beneficios económicos que podría traer la reunificación de los cuatro estaos integrantes de la Gran Colombia, lo que llevaría al hipotéticu estáu a convertise nuna de les potencies económiques del mundu.[203]
Guatemala
editar
En Guatemala esiste un conflictu territorial col estáu de Belize por una franxa territorial de 11 030 km² qu'anguaño son alministraes polos beliceños, la disputa estiéndese amás a diverses islles y castros alcontraos nel mar Caribe.
La disputa empecipiar en 1859, a partir de la firma del Alcuerdu anglu-guatemalianu de 1859.[204] El territoriu reclamáu por Guatemala entiende dende'l ríu Sarstún, nel sur, hasta'l ríu Sibún, al norte; el cual entiende aproximao 11 030 km².[205] Les proporciones del reclamu basar en que'l territoriu de Belice tendría d'entender los territorios cedíos por España a Gran Bretaña nel Tratáu de París de 1783, un territoriu de 1482 km², y na segunda concesión en 1786, d'otra zona de 1883 km²; amás del territoriu propiu de Belice de 4323,964 km². Polo que'l restante territoriu non reconocíu sería parte de Guatemala y polo tanto taría siendo ocupáu illegalmente por Gran Bretaña.
Enantes esistía una reclamación guatemaliana pol estáu mexicanu de Chiapas, que formó parte de la Provincia de Guatemala mientres el periodu de la Capitanía Xeneral y la Provincia de Guatemala sol dominiu español, y na mesma demarcación mientres el Primer Imperiu Mexicanu. En 1824 proclamóse la Primer República Federal de Méxicu, lo que provocó la salida de les provincies centroamericanes que pasaron a ser independientes, sicasí, Chiapas quedó pendiente de incoporación a Méxicu o Guatemala.[206] Nel mes de xunetu, la rexón del Soconusco dixebrar de Chiapas polo que se xunió a les Provincies Xuníes del Centru d'América. El 14 de setiembre, Chiapas incorporar a Méxicu. En 1840, l'alcalde de Tapachula, capital del Soconusco, solicitó ayuda a Méxicu, en 1842 tropes mexicanes ocuparon la rexón que se xunió al país.[206]
En 1842, 1881 y 1882 hubo conflictos diplomáticos ente los dos países al respeutive de la cuestión del Soconusco. Nel últimu añu, les dos naciones roblaron el Tratáu Herrera-Mariscal p'alcordar les llendes fronterices, situación que se completó hasta 1902, cuando la comisión de llendes concluyó colos sos llabores, estableciendo la frontera actual nos ríos Suchiate y Usumacinta.[207]
Méxicu
editar
El conceutu irredentista de Méxicu, conocíu como Reconquista referir a la recuperación cultural y demográfico de los estaos del Suroeste de los Estaos Xuníos, que pertenecieron a Méxicu ente 1821 y 1848. La idea foi popularizada polos escritores Carlos Fuentes y Elena Poniatowska.[208][209]
La recuperación de los territorios perdíos na cesión mexicana y la venta de La Mesilla ye una idea que tien una mayor fuercia dientro de los grupos nacionalistes chicanos, que planteguen la restauración d'Aztlán, el conceutu namái busca la reintegración de los territorios perdíos tres la firma del Tratáu de Guadalupe Hidalgo y dexa fuera otres rexones estauxunidenses con presencia de migración mexicana.[210] En Méxicu, la idea ye sofitada principalmente por dellos grupos nacionalistes minoritarios como'l Frente Nacionalista de Méxicu, que refuguen el Tratáu de Guadalupe Hidalgo y aseguren que s'atopen ocupaos polos Estaos Xuníos.[211]
Tres la perda de los territorios, el gobiernu mexicanu namái fixo un plan pa recuperar los estaos perdíos en 1848, tratar del Plan de San Diego llanzáu mientres la Revolución mexicana, consistía nuna operación realizada por partidarios del presidente Venustiano Carranza en 1915 que buscaba l'alzamientu de minoríes étniques como los mexicanos, los afroamericanos y nativos estauxunidenses, el conflictu enfocárase n'atacar oxetivos anglosaxones, lo que provocaría inestabilidá na rexón, crisis social y una posible toma del suroeste d'Estaos Xuníos per parte de Méxicu, sicasí, la intentona foi esbaratada tres l'arrestu d'unu de los líderes y el descubrimientu de documentos rellacionaos, lo que provocó la unviada de tropes estauxunidenses a la zona fronteriza.[212] Dempués d'esi intentu, nun hubo nengún plan pa recuperar los territorios de parte de dalgún gobiernu mexicanu.
L'asuntu foi una especie de moneda de cambéu pa otros países que trataron de buscar el sofitu de Méxicu en conflictos que busquen debilitar o provocar militarmente a los Estaos Xuníos. El casu más conocíu foi'l del Telegrama Zimmermann de 1917, un comunicáu unviáu por Arthur Zimmermann, Ministru d'Esteriores del Imperiu Alemán al so embaxador en Méxicu, el conde Heinrich von Eckardt. Nel documentu suxeríase convidar a Méxicu a tomar parte de la Primer Guerra Mundial atacando a Estaos Xuníos en cuenta de ayuda militar y financiera pa recuperar Texas, Nuevu Méxicu y Arizona, ensin mentar a California. Los británicos afayaron el documentu ya informaron a Estaos Xuníos, quien decidió entrar a la guerra por causa de esi sucesu. El gobiernu mexicanu refugó la ufierta, pos consideraba que nun tenía los recursos pa entamar y sostener una invasión militar al atopase na llucha de la revolución mexicana.[213]
En 2015, reconquistar volvió a l'axenda pública como parte de la Guerra nel Donbáss ucraninao. El 28 de marzu, la República Rusa de Chechenia amenació con unviar armes a Méxicu por que'l país recuperara Texas, Nuevu Méxicu, Arizona, California, Nevada, Utah, Colorado y una zona de Wyoming, si los Estaos Xuníos ufiertaben sofitu armamentístico al gobiernu d'Ucraína. Sicasí, el Kremlin desautorizó la propuesta chechena asegurando que les rexones suxetes a la Federación Rusa nun pueden suministrar armes nin sofitu militar a países estranxeros, en Méxicu la propuesta nun foi considerada por nengún organismu oficial.[214][215]
Tres la llegada de Donald Trump a la Presidencia d'Estaos Xuníos, y la respuesta del resurdimientu del nacionalismu mexicano, en marzu de 2017, l'ex candidatu presidencial Cuauhtémoc Cárdenas Solórzano y l'abogáu Guillermo Handam Castro presentaron una propuesta de demanda, pa declarar nulu'l Tratáu de Guadalupe Hidalgo, y de esta manera recuperar los estaos perdíos na cesión, o siquier consiguir una compensación económica acorde cola estensión territorial vencida.
L'argumentu principal p'anular los alcuerdos sostién que al asoceder una invasión militar de los Estaos Xuníos, la firma foi nula d'orixe pola esistencia d'una coaición escontra los mexicanos firmantes.[216] Sicasí, la propuesta nun espolletó por cuenta de que'l gobiernu d'Enrique Peña Nieto nun tomó'l plan, yá que yera necesaria la participación del Estáu Mexicanu nun procesu penal internacional. Bernardo Sepúlveda Amor, ex secretariu de rellaciones esteriores de Méxicu declaró al historiador Enrique Krauze que la propuesta sería díficl d'espolletar.[217]
En tiempos anteriores les guerres de conquista nun s'atopaben cola mesma condena moral y llegal qu'agora forma parte del nuesu sistema llegal.. La demanda tendría que presentase conforme a la Convención de Viena y amosar que l'Estáu mexicanu nun aceptó espresamente la validez del tratáu o que, en razón de la so conducta, el mesmu Estáu amosó'l so refugu a esa validez... Pa llograr un dictame, la demanda d'anulación del Tratáu de 1848 tendría que sometese a la Corte Internacional de Xusticia, que la so xurisdicción obligatoria en casos contenciosos nun ta reconocida per Estaos XuníosBernardo Sepúlveda Amor n'entrevista con Enrique Krauze. 6 d'abril de 2017.
Otra causa irredentista mexicana ye'l Archipiélagu del Norte o Islles de la Canal, que s'atopen so la soberanía de los Estaos Xuníos d'América dende 1852, grupos de la sociedá civil reclamaron el conxuntu d'islles pal país, sicasí, el gobiernu mexicanu nun espresó nenguna declaración al respeutu. Los partidarios de la causa consideren que les islles quedaron fora del Tratáu de Guadalupe Hidalgo, polo que-y pertenecen a Méxicu de manera llexítima y son ocupaes polos estauxunidenses de manera illegal.[218]
A lo último, dellos sectores de los medios de comunicación y la clase intelectual mexicana consideren la posibilidá de recuperar la Isla Clipperton o de La Pasión. Trátase d'un atolón alcontráu a 1120 km de les mariñes mexicanes y que s'atopa despobláu. Méxicu exerció la soberanía del llugar en dellos periodos: ente 1821 y 1858 y de 1906 a 1917, el llugar tamién foi ocupáu por estauxunidenses y franceses. Dempués de 1917 empecipióse una disputa ente mexicanos y franceses pola soberanía del atolón.[219] En 1930, un laude de Víctor Manuel III d'Italia otorgó'l territoriu a Francia.[220] El Congresu de Méxicu aceptó l'arbitraxe y esanició la isla de la Constitución alegando que yera "un cachu de tierra ensin valor".[221] Los partidarios de la recuperación del atolón sostienen que la importancia mora na ampliación del territoriu mexicanu d'ultramar, lo que dexaría estender l'espaciu económicu del país y beneficiaría a les embarcaciones pesqueres nacionales.[222]
Surinam
editar
Les fronteres de Surinam son un oxetu de disputa colos sos vecinos de Guyana y la Guayana Francesa. La frontera con Brasil ye la única que se caltién fixa dende 1906.[223]
La frontera oriental del país foi parte de desalcuerdos dende'l periodu colonial. La Guayana Neerlandesa y la Francesa establecieron en 1861 que la frontera escurriría pelos ríos Lawa y Maroni, sicasí, en 1885 afayóse oru na zona alcontrada ente los ríos Tapanahoni y Lawa, lo que provocó qu'en 1888 los Países Baxos y Francia empecipiaren un arbitraxe internacional por aciu la figura del zar Alexandru III de Rusia, el soberanu rusu determinó que'l Lawa yera la cabecera del Maroni, y polo tanto tenía de ser consideráu la frontera. Los Países Baxos y Francia concluyeron un tratáu fronterizu sobre esta seición del ríu'l 30 de setiembre de 1915. Sicasí, esta decisión creó otra cuestión tocantes a qué ríu ye la fonte del Lawa. Los Países Baxos consideraron que'l Marowini (el ríu tributariu oriental) yera la fonte del Lawa; los franceses consideraben que'l Litani, asitiáu más al oeste, yera la fonte de los Lawa. Esti problema entá nun se resolvió.[224][223]
Pel llau occidental, los distintos alcuerdos coloniales establecieron la frontera en distintos sitios ente'l ríu Berbice y el ríu Courantyne. El tratáu anglo-neerlandés de 1814 devolvió Surinam al dominiu holandés, demarcado nes llendes del 1 de xineru de 1803, el Courantyne convertir na nueva llende ente la Guayana Británica y Surinam.[225] Sicasí, el país considera que la rexón de Tigri forma parte del so territoriu y ye delimitado pelos ríos Boven-Corantijn (el cual en Guyana ye denomináu New River) y el Coeroeni y el Koetari.[223]
Esiste amás una disputa territorial nes agües territoriales de Guyana y Surinam qu'inclusive provocó enfrentamientos ente guardacostes surinameses y buscadores de petroleu. Pa resolver el conflictu convocó un tribunal de cinco miembros acordies coles normes establecíes nel anexu VII de la Convención de les Naciones Xuníes sobre'l Derechu del Mar, qu'en 2007 estableció la so propia frontera que difier de les reclamaciones de dambes partes. La frontera martitima foi finalmente resuelta pol arbitraxe internacional en beneficiu de Surinam.[226]
África
editarCongo
editarLa unificación del Congo referir a una posible unificación de la República del Congo (o Congo-Brazaville) y la República Democrática d'El Congu (Congo-Kinshasa o Zaire) por que pasen a convertise nun únicu estáu.[227]
Los dos Congos comparten grupos étnicos, una llingua oficial (el francés) y delles llingües nacionales (lingala, kituba y kongo). Tien de destacar amás que les capitales de los dos estaos, les ciudaes de Brazzaville y Kinxasa, formen una especie de conurbación urbana, yá que namái dixebrar el ríu Congo.[228]
Marruecos
editar
El Gran Marruecos ye un conceutu irredentista qu'empezó a ser utilizáu nos años cuarenta del sieglu XX, sofitada especialmente pol Partíu Istiqlal (Nacionalista Marroquín), como una ferramienta pa llograr el sofitu del pueblu marroquín na llucha contra l'Imperiu colonial francés. Dempués de la independencia marroquina en 1956, y tres la muerte del sultán Mohamed V (1961), el so fíu Hasan II alicó'l conceutu de "Gran Marruecos" como un allongamientu del procesu independentista. Esti procesu empezara cola finalización del protectoráu francés, consiguiendo la retrocesión de Tánxer y el fin del protectoráu español sobre los territorios alministraos por España nel norte de Marruecos. Poco dempués (tres la Guerra d'Ifni con España, 1957-1958), consiguió tamién l'adquisición de los territorios del protectoráu nel sur de Marruecos, los territorios de Tarfaya (Cabu Juby).
Los territorios que compondríen esti "Gran Marruecos" atopen la so xustificación nuna proclamada continuidá ente les diverses dinastíes que reinaren nel territoriu marroquín (como los almohades o los meriníes) y el Marruecos actual. D'esta forma, habría qu'incluyir El Sáḥara Occidental, la totalidá de Mauritania, les zones occidentales d'Arxelia (provincies de Béchar y Tindouf, según les árees habitaes polos tuat), la zona norte de Malí, que'l so nucleu central sería la ciudá de Tombuctú,[229] y les ciudaes españoles de Ceuta y Melilla, según les places de soberanía españoles[230] (delles corrientes reclamen la inclusión de les islles Canaries por un efeutu de «africanidá» y frontera natural,[231] sicasí, Marruecos sofitó la españolidá del archipiélagu canariu, cuando la Organización pa la Unidá Africana y dellos gobiernos como'l d'Arxelia y Libia sofitaben al líder independentista Antonio Cubillo y el so organismu políticu, el Movimientu pola Autodeterminación ya Independencia del Archipiélagu Canariu).[232][233]
El Sáḥara Occidental foi'l llugar onde más s'amosó la idea del irredentismu marroquín. Ente'l 6 y el 9 de payares de 1975 empecipió la llamada Marcha verde,[234] na cual el rei Hassan II decidió unviar a más de 250 mil civiles desarmaos y a más de 25 mil miembros del Exércitu Real de Marruecos a ocupar la entós provincia española d'El Sáḥara español, p'amestala y que fuera reconocida como una provincia marroquina, xustificando les sos aiciones en base al procesu de descolonización que la ONX encamentara a España a empecipiar en 1965.[235] El 18 de payares les Cortes franquistes aprobaron la descolonización d'El Sáḥara con 345 voto favor, cuatro en contra y cuatro abstención.[236] N'avientu empecipió la retirada española, y para 1976 les tropes españoles abandonaron la rexón y el territoriu foi partíu ente Marruecos y Mauritania quien empezaron a lluchar contra'l Frente Polisariu.[237] En 1978 los mauritanos arrenunciaron a los sos derechos sobre'l terciu sur d'El Sáḥara pola so incapacidá económica y militar, polo que los marroquinos facer col control total de la rexón.[238]
Oficialmente, Marruecos namái reclama la so soberanía sobre les ciudaes españoles de Ceuta y Melilla,[239] y la franxa oriental d'El Sáḥara Occidental, conocida como Zona Llibre, que ye controlada pol Frente Polisariu, esta postrera ye dixebrada del territoriu controláu pol exércitu marroquín por aciu el Muriu marroquín.[240] En febreru de 2017, les tropes marroquines retirar del sur d'El Sáḥara Occidental, sicasí, caltienen el control políticu na zona.[241]
Mauritania
editar
Gran Mauritania ye un términu pal oxetivu irredentista de Mauritania sobre El Sáḥara Occidental y otres árees saḥarianes de la zona occidental del Desiertu d'El Sáḥara. El términu foi acuñáu pol primer presidente de Mauritania, Moktar Ould Daddah, cuando empezó a reclamar el territoriu entós conocíu como El Sáḥara español inclusive antes de la independencia de Mauritania en 1960, amás de reclamar la mayor parte de Malí. En 1957, l'entós líder independentista declaró:[242]
Poro, apiellu a los nuesos hermanos d'El Sáḥara español a que suañen con esta Gran Mauritania económica y espiritual de la que nun podemos falar nesti momentu, ruégolos que repitir un mensaxe d'amistá, un llamamientu a la concordia ente tolos moros del Atlánticu, en Azawad y dende el Draa hasta les fronteres de Senegal.Moktar Ould Daddah
La reivindicación d'El Sáḥara español volvió ser popularizada pol réxime mauritanu a principios de los años 70, cuando España preparar p'abandonar la colonia. Mauritania tarrecía entós la espansión marroquina escontra la so frontera, por cuenta de la idea irredentista del "Gran Marruecos" qu'enantes incluyera non yá El Sáḥara español, sinón tamién Mauritania na so totalidá.[243][244]
Les reivindicaciones mauritanes sobre'l territoriu utilizáronse asina pa evitar l'amenaza percibida del espansionismu marroquín y afalar a España a estremar el territoriu ente Marruecos y Mauritania nos Alcuerdos de Madrid. Sicasí, esto nun tuvo en cuenta una opinión consultiva de la Corte Internacional de Xusticia (CIJ) que decidiera a finales de 1975 que'l pueblu d'El Sáḥara Occidental tenía'l derechu d'autodeterminación, que s'exercería llibremente en forma d'elección ente les opciones de la integración con Mauritania y/o Marruecos, o la creación d'un estáu independiente.[245][246] La parte mauritana del territoriu, que correspuende a la metá sur del Río de Oro, o un terciu del territoriu enteru, foi renombrada como Tiris al-Gharbiyya.
En 1976 Mauritania tomó'l control del terciu sur d'El Sáḥara Occidental, sicasí, tuvo d'enfrentase militarmente al frente Polisariu que yera sofitáu per Arxelia, les males resultaos nel conflictu provocaron la cayida de Ould Daddah en 1978 y el rétiro de les tropes y l'aparatu gubernamental mauritanu de la rexón, lo que provocó la ocupación total per parte de Marruecos.[238]
Les rellaciones con Rabat deterioráronse rápido, y metanes acusaciones del sofitu marroquín a intentos de golpes d'estáu y enfrentamientos armaos menores, Mauritania averar a Arxelia y al Polisariu. El gobiernu estableció en 1984 rellaciones formales col gobiernu saḥarianu del Frente Polisariu, la República Árabe Saḥariana Democrática, a la que reconoció como autoridá oficial d'El Sáḥara Occidental.[247] Mauritania hai arrenunciando a tolos sos derechos sobre la zona y anguaño la idea de la Gran Mauritania nun ye defendida por nengún partíu políticu.
Somalia
editar
La Gran Somalia ye un conceutu irredentista que busca unificar les rexones del Cuernu d'África onde viven les etnies somalines. L'estáu pansomalí tomaría la totalidá de Somalia, la rexón d'Ogaden (este d'Etiopía), la franxa oriental de Xibuti y el nordeste de Kenia.
El conceutu d'una Gran Somalia foi creáu polos colonizadores italianos de principios del sieglu XX, que calteníen la colonia de la Somalia Italiana. En 1936 añadieron la rexón d'Ogaden al territoriu colonial. Ente qu'en 1941 añadiéronse la Somalilandia Británica y dellos sectores de Kenia, que fueron conquistaos polos italianos mientres la Segunda Guerra Mundial. La estensión del territoriu foi de 702 000 km² y tenía la so capital na ciudá de Mogadixu, Benito Mussolini llamó a la colonia como La Gran Somalia y esistió ente agostu de 1940 y abril de 1941. Tres el fin el conflictu bélicu, los británicos recuperaron les sos colonies y la xunión quedó eslleida.[248]
En 1960, les colonies de Somalia italiana y Somalilandia británica consiguieron la independencia y formaron la República de Somalia. En 1963 empecipió una rebelión na rexón etiope d'Ogaden pa integrase en Somalia la cual yera coordinada pol Frente pa la Lliberación Nacional d'Ogaden (FLNO), el conflictu terminó en 1970 cuando los rebeldes rindieron ante la fuercia del exércitu d'Etiopía y la falta de sofitu del gobiernu somalín que prefirió invertir los sos recursos nel desenvolvimientu nacional.[249] Ente 1977 y 1978 Somalia y Etiopía sostuvieron una guerra pol control de la d'Ogaden. Los etiopes cuntaron col sofitu de Cuba, la Xunión Soviética y Yeme del Sur, ente que los somalinos namái tuvieron reforzaos pol FLNO. Debíu al sofitu brindáu polos exércitos Fuercies Armaes Revolucionaries de Cuba cubanu, soviéticu y sudyemenita, amás de l'aviación del país caribeñu, Etiopía ganó la guerra.[250] En 1982 hubo otru enfrentamientu ente les dos naciones con una nueva victoria etiope.[251] Finalmente, en 1988 roblóse'l tratáu de paz qu'esanició cualquier pretensión de guerra y restableció les rellaciones diplomátiques ente dambes naciones, suspendíes dende 1977.[252][253]
En 1958 celebróse un referéndum en Xibuti pa decidir si siguía siendo la colonia de Somalia francesa o pasaba a integrase nel estáu somalín. La votación decantar pol caltenimientu de la unión con Francia, gracies a la combinación de los votos del pueblu afar y los europeos residentes na colonia. En 1977 el país convertir nun estáu independiente y Hassan Gouled Aptidon convertir nel so primer presidente, Gouled sofitara la permanencia de Francia na colonia, polo que s'esanició cualquier intentu d'unión con Somalia.[254]
En 1981, l'entós Presidente de Somalia, Mohamed Siad Barre, visitó Nairobi, y afirmó que Somalia taba suspendiendo'l so reclamu na Provincia Nororiental de Kenia (NFD). La meyora de les rellaciones con Kenia llevó a la firma d'un pactu n'avientu de 1984 nel que s'alcordó poner fin a les hostilidaes a lo llargo de la frontera.[255]
En 1991 españó la Guerra civil somalina que provocó la cayida de Siad Barrre. Nesi añu la rexón de Somalilandia declaróse como un estáu independiente ensin reconocencia internacional. En 1998 Puntlandia declaró la so independencia temporal como una zona autónoma dientro del estáu somalín. Nel mesmu añu Jubalandia proclamó la so autonomía siendo reconquistada al añu siguiente. Finalmente, en 2006 declaróse l'autonomía de Galmudug. Estos conflictos y separaciones enmarcaes dientro de la guerra civil provocaron que la idea irredentista d'una Gran Somalia quedara escaecida.[256][257]
Sudáfrica
editar
Mientres finales del sieglu XIX y empiezos del sieglu XX, dellos líderes políticos sudafricanos y británicos abogaron por una Gran Sudáfrica. Esti irredentismu puede considerase como una forma temprana de panafricanismu, anque puramente llindada a los africanos blancos d'ascendencia europea.[258]
La primer idea surdió del estadista Jan Smuts quien dende 1895 consideraba como necesaria la espansión de la Colonia del Cabu, anguaño Sudáfrica, que la so frontera tenía de ser el Ríu Zambeze o inclusive'l Ecuador.[259] Según Smuts, los territorios d'África Sudoccidental, Rodesia del Sur, y a lo menos les partes meridionales del Mozambique portugués (especialmente'l puertu de Lourenço Marques na Badea de Delagoa) xunto colos Territorios de l'Alta Comisión (Basutoland, Bechuanalandia y Suazilandia) teníen d'incluyise nesti estáu, siendo Pretoria la so capital.[259]
En 1910 formóse la Unión Sudafricana compuesta poles Colonies del Cabu, Natal, Transvaal y el Estáu Llibre d'Orange, foi vistu como'l primer pasu escontra una posible unificación del sur d'África.[260] Sicasí, los territorios de Basutolandia, Bechuanalandia, Suazilandia y Rodesia siguieron sol dominiu direutu de los británicos y nun entraron na unión. En 1915, Sudáfrica tomó la África Sudoccidental Alemana y la renombró como África del Suroeste, sicasí, nunca foi considerada como un territoriu oficial sudafricano debiddo a la negativa del estáu ocupante a integrar el territoriu nel Fideicomiso de Naciones Xuníes porque eso dexaría la independencia de la rexón.[261]
En 1922, Rodesia votó en contra de xunise a la Unión Sudafricana, esti fechu provocó que la idea de Smuts de crear un estáu que llegara hasta Mozambique perdiera fuercia.[259] En 1924, Barry Hertzog foi electu como primer ministru, Hertzog yera antimperialista y favorable a los Afrikáners, lo que provocó que'l Reinu Xuníu tuviera menos flexibilidá al respeutive de los pidimientos de Sudáfrica.[259]
Mientres el Apartheid, especialmente sol gobiernu de Hendrik Verwoerd, tomar a considerancia la idea d'absorber a los estaos que s'independizaríen darréu como Botsuana, Lesothu y Suazilandia, que seríen parte d'una Unión Sudafricana apoderada polos blancos.[262] Nel gobiernu de Verwoerd, en concretu en 1960,[263] llevar a cabu un referéndum ente la población blanca pa saber si tenía de siguise cola rellación ente Sudáfrica y el Reinu Xuníu, el 52% de los votantes opúnxose. Sudáfrica independizar de Reinu Xuníu, pero permaneció na Commonwealth. La so permanencia nesta organización fíxose cada vez más difícil, pos los estaos africanos y asiáticos intensificaron la so presión pa espulsar a Sudáfrica,[264] que finalmente se retiró de la Commonwealth el 31 de mayu de 1961, fecha en que se declaró como república.[265]
Oceanía
editarPapúa Nueva Guinea
editarEl gobiernu de Papúa Nueva Guinea busca la reunificación de la isla de Nueva Guinea, la parte oriental del llugar ye un estáu independiente, ente que la occidental (Nueva Guinea Occidental) forma parte d'Indonesia. Na zona oeste realizáronse diverses protestes y actos pa reclamar la independencia d'Indonesia y la posterior xunta col estáu oriental, la organización más visible ye'l Movimientu Papúa Llibre y amás, ente 1961 y 1964 esistió una República de Papúa Occidental. Los separatistes alieguen que los sos llazos étnicos son totalmente distintos de los grupos indonesios, una y bones ellos son parte de los grupos indíxenes d'Oceanía, mientres los ocupantes son d'orixe javanés.[266]
Samoa
editarEl conceutu irredentista en Samoa busca la reunificación del estáu independiente Samoa Occidental cola Samoa Americana, territoriu ensin incorporar de los Estaos Xuníos, dambes partes de les islles Samoanes que comparten la etnia y la cultura, plantegóse dende la primer metá del XX siguiendo la división de los territorios poles grandes potencies (plantegáu pol Conveniu Tripartitu ente Alemaña, Estaos Xuníos y Reinu Xuníu de 1899).[267]
El sentimientu a favor y en contra de la unificación esiste en diversos graos.[268] Dellos líderes políticos de Samoa Occidental argumentaron por que Samoa Occidental convertir en parte de los territorios ensin incorporar d'Estaos Xuníos, o pa una futura reunificación con Samoa Oriental.[269] Anque los samoanos estauxunidenses tienen una fuerte identidá nacional samoana, nun hai nengún movimientu que busque la independencia o la reunificación samoana en Samoa Americana.[270] En 1997, el gobiernu de Samoa Americana protestó tres el cambéu de nome de Samoa Occidental por Samoa, los americanos consideraron que se trataba d'una forma d'espresar l'autoridá del estáu independiente sobre toles islles Samoanes.[271]
Irredentismos ensin estáu
editarEsisten dellos movimientos irredentistas que busquen unificar distintes rexones de diversos estaos so una mesma bandera. Los partidarios d'estes ideoloxíes suelen basase nel idioma, los grupos étnicos, la hestoria o la cultura pa reclamar la creación d'estaos independientes en zones onde nun esisten como tales.
Les naciones ensin Estáu son comunidaes que, entá teniendo les carauterístiques culturales o identitarias acomuñaes davezu con una nación, nun disponen d'un Estáu propiu, y, en munchos casos, nun tán reconocíes oficialmente como comunidaes estremaes. Les naciones ensin estáu, poro, tán incluyíes n'estaos onde la nación predominante ye otra, o partíes ente diversos estaos, en dellos casos esti fechu significó la nacencia de movimientos irredentistas que busquen la creación d'un estáu.
Asiria
editarLa patria asiria ye una rexón xeográfico y cultural asitiada nel norte de Mesopotamia que foi tradicionalmente habitada pueblu asiriu. L'área cola mayor concentración d'asirios na tierra atopar na patria Asiria, o'l Triángulu Asiriu, una rexón qu'entiende les llanures de Nínive, el sur d'Hakkari y les rexones de Barwari. Equí ye onde dellos grupos asirios intenten crear un estáu-nación independiente.[272] La tierra reclamada asemeyar a les llendes de l'antigua Asiria puramente dicha, y les provincies posteriores d'Asiria (Athura / Asuristan), qu'esistieron ente'l los sieglos 25 aC y el sieglu VII dC, que tuvieron vixentes mientres los imperios Aqueménida, Seléucida, Partia, Romana y Sasánida.[273]
Euskal Herria
editar
Euskal Herria (n'euskera: País del euskera), ye un términu na llingua vasca que fai referencia , acordies cola Sociedá d'Estudios Vascos «a un espaciu o rexón cultural europea, asitiáu a entrambos llaos de los Pirineos y qu'entiende territorios d'España y Francia. Poro, conozse como Euskal Herria o Vasconia al espaciu nel que la cultura vasca manifestar en tola so dimensión».[274]
Dichu territoriu atópase partíu en distintes organizaciones políticu-alministratives españoles y franceses: Álava (n'euskera, Llabraba), Vizcaya (Bizkaia), Guipúzcoa (Gipuzkoa), que conformen l'autonomía del País Vascu, y Navarra (Nafarroa), n'España; y Baxa Navarra (Nafarroa Beherea), Labort (Lapurdi) y Sola (Zuberoa), en Francia.[274]
El País Vascu ta reconocíu como una nacionalidá histórica per parte de la Constitución española de 1978 ente que Navarra ye conocida como una comunidá foral, lo que les fai tener delles prerrogativas y reconocencies con derechos históricos. Ello ye que hasta 1512 esistió nel territoriu reclamáu como Euskal Herria un estáu independiente, llamáu Reinu de Navarra. A lo llargo de la historia asocediéronse dellos proyeutos pa crear un estáu qu'una a los vascos d'España y Francia: la República de les Provincies Xuníes del Pirinéu,[275] y el proyeutu presentáu pol senador francés Dominique Joseph Garat a Napoleón Bonaparte conocíu como República de Nueva Fenicia.[276]
Cola nacencia del nacionalismu vascu poner en cuestión la posibilidá de crear un estáu independiente[277] el modelu foi dende un Estáu Vascu autónomu n'España hasta una República Federal.[278] Oficialmente, la única opción oficial de xunta ente los territorios vascos ye la disposición transitoria cuarta, integrada dientro de la Constitución Española y establez un procedimientu pa la incorporación de Navarra al País Vascu. La idea namái púnxose en práutica n'avientu de 1979, siendo refugada pola Comisión de Réxime Foral del Parllamentu de Navarra.[279]
Curdistán
editar
Curdistán ye una rexón ensin accesu al mar asitiada n'Asia Menor, al norte d'Oriente Mediu y al sur de la Transcaucasia. Históricamente reclamáu pol pueblu curdu, la etnia que lo habita, el so territoriu atópase partíu ente cuatro Estaos actuales: Turquía, Iraq, Irán y Siria, a los cualos hai qu'añader un pequeñu enclave n'Armenia. Según estimaciones hai unos 30 millones de curdos partíos ente los cuatro estaos qu'anguaño apoderen la rexón histórica del Curdistán.[280]
Históricamente, los curdos fueron un pueblu apoderáu por otres naciones. Na Antigüedá, los medos, antecesores de los curdos, llucharon contra asirios y aquemenidas, quien finalmente-yos ganaron. Mientres la Edá Media, el Curdistán foi estremáu ente los imperios otomanu y persa. Hasta'l sieglu XIX, los gobernantes otomanos respetaron considerablemente l'autonomía curda. Nel ocaso del Imperiu otomanu empieza a plantegase per primer vegada la cuestión nacional nel Curdistán. Nel Tratáu de Sèvres, en cayendo'l vieyu Estáu otomanu, prevíase la creación d'un Estáu-nación curdu, pero dichu tratáu nunca entró a valir. Col Tratáu de Lausana (1923) el Curdistán sería estremáu ente Turquía, Siria, Irán, Iraq y la XRSS. En 1946, la República curda de Mahabad llogra la so efímera independencia nel Curdistán iranín. Esta república socialista cuntó col sofitu soviéticu y foi presidida pol nacionalista Qazi Muhammad. Darréu aumenten les aiciones de los nacionalistes contra los gobiernos d'Iraq ya Irán. En 1984 fúndase'l Partíu de los Trabayadores de Curdistán (PKK), grupu armáu qu'opera dende entós nel Curdistán turcu.[280]
Nel Curdistán iraquín empecipióse un procesu que busca la creación d'un estáu independiente que sería'l primeru de la etnia curda. El 25 de setiembre de 2017 celebróse un referéndum d'independencia nel cual trunfó'l sí. Sicasí, la consulta nun ye aceptada per Iraq, que'l so gobiernu empezó a tomar midíes como'l zarru d'aeropuertos curdos y l'unviada de tropes a les cercaníes de la rexón.[281] Los gobiernos de Siria, Turquía, Irán y Estaos Xuníos tamién s'amosaron en contra del procesu, porque lo consideren un ataque direutu a la unidá d'Iraq y una amenaza pa la estabilidá d'Oriente Mediu, tien de mentase, que quitando a los estauxunidenses, el restu d'estaos contrarios controlen partes de la rexón curda, polo que'l so refugu ye vistu como una forma de proteición ante posibles movimientos similares nos sos países.[282][283][284] Namái l'estáu d'Israel amosó'l so sofitu a la independencia curda.[285]
El pueblu curdu foi moteyáu "el pueblu más grande ensin un cachu de tierra", lo que reflexa la causa irredentista d'un Curdistán independiente.[280]
Países Catalanes
editar
Los Países Catalanes (en catalán: Països Catalans) son el conceutu xeográficu col cual la ideoloxía del pancatalanismu defende'l calter de nación del conxuntu de los territorios onde se fala catalán: les comunidaes autónomes españoles de Cataluña; la Comunidá Valenciana y les Islles Baleares; la zona denominada como Franxa de Poniente d'Aragón; el Rosellón, Conflent y la Cerdaña francesa, a los que denominen Cataluña del Norte; el Principáu d'Andorra y la ciudá d'Alguer, na isla italiana de Cerdeña.[286]
Esta ideoloxía aspira a la constitución d'un Estáu independiente con esti conxuntu de territorios, col nome de Países Catalanes, anque dellos sectores minoritarios prefieren dicir Cataluña.[286] Sicasí, fora de Cataluña esta ideoloxía tien un enraigono bien desigual: escasu na Comunidá Valenciana, un pocu mayor en Baleares, y namái testimonial nel Rosellón, Andorra, la Franxa de Poniente y Alguer.[287][288]
El términu pancatalanismu suel ser güei refugáu polos grupos que profesen esta ideoloxía. El vocablu ye utilizáu principalmente por grupos y persones ayenos al pancatalanismu, y especialmente polos abiertamente contrarios al mesmu (casu non yá del blaverismu na Comunidá Valenciana,[289] sinón de partíos políticos con representación nes Cortes d'Aragón, por casu).[290] Sicasí, tamién foi emplegáu nel pasáu por grupos o persones que profesaben la ideoloxía pancatalanista.[291] Los grupos pancatalanistas prefieren autodenominarse a cencielles como nacionalistes, catalanistes o inclusive valencianistes.
Políticamente, la unidá de los territorios de llingua catalana so un namái estáu independiente nun esistió como tal. Los Condaos catalanes, el Reinu de Mallorca y el Reinu de Valencia fueron entidaes polítiques separaes que xunto al Reinu d'Aragón formaron la Corona homónima, cada integrante tenía les sos propies lleis ya instituciones polítiques pero compartiendo al soberanu, en 1479 diose la unión dinástica ente Fernando II d'Aragón y Sabela I de Castiella que creó la Monarquía Hispánica. Ente 1704 y 1716, Felipe V aplicó los Decretos de Nueva Planta, lo que significó'l final de los reinos de la Corona d'Aragón.
Artículos sobre causes irrendentintas
editar- Cuestión de Olivenza
- Cuestión de les Islles Malvines
- Cuestión de Belize
- Cuestión de Xibraltar
- Euskal Herria
- Gran Albania
- Gran Alemaña
- Gran Arxentina
- Gran Armenia
- Gran Bulgaria
- Gran China
- Gran Colombia
- Gran Croacia
- Gran Finlandia
- Gran Hungría
- Gran Idea (Grecia)
- Gran Irán
- Gran Israel
- Gran Italia
- Gran Marruecos
- Gran Rusia
- Gran Serbia
- Gran Siria
- Gran Somalia
- Gran Timor
- Gran Yemen
- Guayana Esequiba
- Italia irredenta
- Macedonia xunida
- Mediterraneidad de Bolivia
- Pancatalanismu
- Reconquista (Méxicu)
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ «The Unholy Durand Line» (25 de marzu de 2012). Archiváu dende l'orixinal, el 25 de marzu de 2012. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Harrison, Selig S. (11 de mayu de 2009) (n'inglés). Selig S. Harrison - The Fault Line Between Pashtuns and Punjabis in Pakistan. ISSN 0190-8286. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/05/10/AR2009051001959.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Posición arxentina sobre diversos aspeutos de la Cuestión de les Islles Malvines. archive.is. 29 de xunu de 2012. http://www.mrecic.gov.ar/portal/seree/malvinas/home.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Infoleg». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Difrol - Alcuerdu de Campu de Xelos» (9 d'agostu de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'agostu de 2007. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) nuesos intereses-en-la-antartida/ Por qué ye tiempu de reclamar polos nuesos intereses na Antártida. Infobae. https://www.infobae.com/historia/2017/02/25/por-que-ye-tiempu-de-reclamar-polos nuesos intereses-en-la-antartida/. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Antártida: los Reclamos Arxentín, Chilenu y Británicu». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «UTRERA : PROYEUTU DE LLEI POL QUE S'AFITEN LLINDAR DEL DENOMINÁU MAR DE RESGUARDU PATRIMONIAL ARXENTÍN» (castellanu). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Lacoste, Pablo (00/2004). «La disputa pol Beagle y el papel de los actores non estatales arxentinos». Universum (Talca) 19 (1): páxs. 86–109. doi:. ISSN 0718-2376. http://www.scielo.cl/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S0718-23762004000100005&lng=es&nrm=iso&tlng=es. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Moncayo, Guillermo R. (Ochobre de 2008). «La mediación papal nel conflictu de la zona austral». Consejo Arxentín pa les Rellaciones Internacionales. Serie d'artículos y testimonios - Non. 51. Archivado del original el 2020-09-27. https://web.archive.org/web/20200927221152/http://www.cari.org.ar/pdf/mediacion-papal.pdf.
- ↑ «Les rellaciones con América llatina - Les rellaciones con Chile» (15 d'abril de 2012). Archiváu dende l'orixinal, el 15 d'abril de 2012. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 12,0 12,1 (n'inglés) India - The first partition of Bengal | history - geography. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/place/India/The-first-partition-of-Bengal. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ 13,0 13,1 Nation, The New (n'inglés). Huseyn Shaheed Suhrawardy : His Life. The New Nation. Archivado del original el 2018-09-02. https://web.archive.org/web/20180902005915/http://thedailynewnation.com/news/34685/huseyn-shaheed-suhrawardy--his-life.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «During the 1947 India Partition, Why 'Bengal' Was Not Made an Independent State? - Quora» (inglés). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ 15,0 15,1 (n'inglés) Claves: Bolivia, Chile y el mar. 20 d'ochobre de 2004. http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/latin_america/newsid_3759000/3759740.stm. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Chile., BioBioChile - La Rede de Prensa Más Grande de (28 d'abril de 2015) (en castellanu). Charaña, el día en que Chile tuvo dispuestu a dexar soberanía a Bolivia. BioBioChile - La Rede de Prensa Más Grande de Chile. http://www.biobiochile.cl/noticias/2015/04/28/charana-el-dia-en-que-chile-tuvo-dispuestu-a-vencer-soberania-a-bolivia.shtml. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) so-demanda-maritima-contra-chile-ante háyalo/ Bolivia presenta la so demanda marítima contra Chile ante Háyalo. CNNEspañol.com. 24 d'abril de 2013. http://cnnespanol.cnn.com/2013/04/24/bolivia-presenta-la so-demanda-maritima-contra-chile-ante háyalo/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) falla-bolivia-chile-accesu-mar La Corte de L'Haya falla a favor de Bolivia na so reclamación a Chile d'un accesu al mar. RT n'Español. https://actualidad.rt.com/actualidad/186794-corte-haya falla-bolivia-chile-accesu-mar. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Redaición (21 de marzu de 2017) (n'inglés). Bolivia presenta retruque na demanda contra Chile na Corte de L'Haya por accesu al mar. BBC Mundu. http://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-39335468. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ LR, Redaición (16 de setiembre de 2017) (en castellanu). faya Chile respuende a demanda de Bolivia en L'Haya | LaRepublica.pe. http://larepublica.pe/mundo/1099026-chile-respuende-a-demanda-de-bolivia-en-la faya. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ 21,0 21,1 Mundu, Redaición* BBC. «China vs. Taiwán: la disputa de más de 60 años que sigue estremando'l país más grande d'Asia». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «CONSTITUCIÓN DE LA REPÚBLICA POPULAR CHINA». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «CONSTITUCION DE LA REPÚBLICA DE CHINA». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Harding, Harry (1993). «The Concept of "Greater China": Themes, Variations and Reservations». The China Quarterly (136): páxs. 660–686. doi:. http://www.jstor.org/stable/655587. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Senkaku, les 'islles Perejil' de Xapón que pueden ser el focu del próximu polvorín mundial. eldiario.es. https://www.eldiario.es/theguardian/China-Japon-primer-polvorin-mundial_0_609989726.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Mohorte (14 de setiembre de 2015) (en castellanu). mundu Les 13 disputes territoriales más chungues del mundu. https://magnet.xataka.com/un-mundo-fascinante/les-13-disputes-territoriales-mas-chungues-del mundu. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Comores: La Constitution comorienne» (castellanu). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en francés) Quand la France arracha Mayotte aux Comores (1974/1976). Franceinfo. 10 de xunu de 2015. http://www.francetvinfo.fr/replay-radio/histoires-d-info/quand-la-france-arracha-mayotte-aux-comores-1974-1976_1780287.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Constitution of the Republic of Korea». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Gale, Kwanwoo Jun and Alastair (18 de marzu de 2014). «South Korea's Governors-in-Theory for North Korea» (inglés). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Norte Constitución Socialista de Corea del Norte - Wikisource» (castellanu). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Marín, Alfonso Ojeda; Vega, Alvaro Fidalgu; Coreanes, Centru Español d'Investigaciones; Madrid, Universidá Complutense de (2008). Corea interior, Corea esterior (en castellanu). Verbum Editorial. ISBN 9788479624262. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Treaty establishing De Jure Cession of French Establishments in India» (inglés). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «White, Nigel D --- "Defending Humanity: When Force is Justified and Why by George P Fletcher and Jens David Ohlin" [2009 MelbJlIntLaw 18; (2009) 10(1) Melbourne Journal of International Law 379]». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «☆ How did Sikkim become a part of the Indian Union? - Quora» (inglés). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Why 'Akhand Bharat' Is A Pipe Dream. Huffington Post India. 16 de marzu de 2016. http://www.huffingtonpost.in/varun-parekh/why-akhand-bharat-remains_b_9461132.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) RSS and the idea of Akhand Bharat. The Indian Express. 4 de xineru de 2016. http://indianexpress.com/article/explained/rss-akhand-bharat/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «BJP official backs India-Pakistan-Bangladesh unity». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Redaición (24 de payares de 2016) (n'inglés). Por qué India y Paquistán tán de nuevu en cantu de la guerra per Caxmir. BBC Mundu. http://www.bbc.com/mundo/noticias-internacional-38086911. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ DELI, EL PERIÓDICU NUEVA (22 d'abril de 2015) (en castellanu). india-bloquia-la-difusion-de-al-jazira-polos sos mapes-de-cachemira-4123905 La India bloquia l'espardimientu d'Al Jazira polos sos mapes de Caxmir. elperiodico. http://www.elperiodico.com/es/internacional/20150422/la india-bloquia-la-difusion-de-al-jazira-polos sos mapes-de-cachemira-4123905. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Diplomat, Adam Leong Kok Wey , The (n'inglés). The War That Gave Birth to ASEAN. The Diplomat. http://thediplomat.com/2016/09/the-war-that-gave-birth-to-asean/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) frontera malaya-indonesia/ Apuesta de frontera Malasia – Indonesia · Global Voices n'Español. Global Voices n'Español. 13 d'ochobre de 2010. https://ye.globalvoices.org/2010/10/13/disputa-de frontera malaya-indonesia/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «ELMUNDO.es - DOCUMENTOS -». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «The 'Greater Indonesia' Idea of Nationalism in Malaya and Indonesia» (inglés). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) UN Partition Plan. 29 de payares de 2001. http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/middle_east/israel_and_the_palestinians/key_documents/1681322.stm. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «BBC NEWS». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Israel and the Arab Coalition in 1948». Archiváu dende l'orixinal, el 2009-08-30. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Monografias.com, Luis Lorenzo Cortes,. «Curtiu hestoria d'Israel - Monografias.com» (castellanu). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) tierra prometida/ Israel, en busca de la Tierra Prometida. L'Orde Mundial nel S.XXI. 31 d'ochobre de 2016. http://elordenmundial.com/2016/10/31/israel-busca-la tierra prometida/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ LaWebCristiana.com. «La Biblia: Xénesis Capítulu 15» (castellanu). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Clarin.com. «Guerres, anexones y cambeos nel mapa» (castellanu). Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Exiptu recupera güei el Sinaí tres 15 años d'ocupación israelina (25 d'abril de 1982) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1982/04/25/internacional/388533604_850215.html. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Mapes: Les claves del conflictu palestino-israelín. RT n'Español. https://actualidad.rt.com/actualidad/view/134221-naturaleza-conflicto-palestino-israeli. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ Jord�, Carmelo (24 de xineru de 2017) (en castellanu). embaxaes-en-israel-non-estan-en-la capital-de-israel-1276591268/ ¿Por qué les embaxaes n'Israel non están na capital d'Israel?. Libertad Digital. http://www.libertaddigital.com/internacional/oriente-mediu/2017-01-24/por-que-les embaxaes-en-israel-non-estan-en-la capital-de-israel-1276591268/. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «La Declaración Balfour y el Derechu a un Llar Nacional Xudíu». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-09-27. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ DECLARACIÓN BALFOUR: La responsabilidá histórica de Gran Bretaña na catástrofe palestina. Archivado del original el 2019-05-24. https://web.archive.org/web/20190524032203/http://www.palestinalibre.org/articulo.php?a=46946. Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ 57,0 57,1 Mundu, Daniel Pardu BBC. «Por qué Venezuela reclama dos tercios del territoriu de Guyana». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ «Agreement to resolve the controversy over the frontier between Venezuela and British Guiana. Signed at Geneva, on 17 February 1966». Consultáu'l 28 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Venezuela a puntu de perder el Esequibo pola neglixencia de Maduro. PanAm Post. 25 de payares de 2016. https://es.panampost.com/maria-teresa-romero/2016/11/25/venezuela-perder-esequibo-maduro/. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ MippCI. «s'amiesta-la-octava-estrella-a-la bandera nacional/ CONOZ MÁS | ¿Por qué amiéstase la octava estrella a la Bandera Nacional? – VTV» (castellanu). Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Maduro encetó con Ban discutiniu ente Venezuela y Guyana pol Esequibo. elnuevoherald. http://www.elnuevoherald.com/noticias/mundo/america-latina/venezuela-ye/article104425051.html. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Wallace, Arturo (20 de marzu de 2017) (n'inglés). Carl Greenidge, vicepresidente de Guyana: "El reclamu de Venezuela sobre'l Esequibo ye absurdu". BBC Mundu. http://www.bbc.com/mundo/noticias-america-latina-39321228. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Bogdani, Mirela; Loughlin, John (15 de marzu de 2007). Albania and the European Union: The Tumultuous Journey Towards Integration and Accession (n'inglés). I.B.Tauris. ISBN 9781845113087. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ 64,0 64,1 «Poll Reveals Support for 'Greater Albania' :: Balkan Insight». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ 65,0 65,1 Nikolaidis, Andrej (15 d'ochobre de 2014) (n'inglés). Balkan nationalism has been reawoken by the attack of the drone | Andrej Nikolaidis. The Guardian. ISSN 0261-3077. http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/oct/15/balkan-nationalism-drone-football-serbia-albania. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Albania marks independence with giant cake and quarrels. Reuters. Wed Nov 28 22:42:13 UTC 2012. https://www.reuters.com/article/us-albania-indpendence/albania-marks-independence-with-giant-cake-and-quarrels-idUSBRE8AR1F420121128. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Lemaître, Damien (15 d'ochobre de 2014) (en castellanu). Un dron españa'l Serbia-Albania. EL PAÍS. https://elpais.com/deportes/2014/10/14/actualidad/1413322162_688819.html. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ http://enredacoop.es.+«La Unificación alemana». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-01. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Jan Patula. «La cuestión alemana y Europa». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «Expansión d'Alemaña antes de la guerra». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Hall, Allan (26 de febreru de 2009) (n'inglés). Neo-Nazis plotting 'Fourth Reich' in Germany. ISSN 0307-1235. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/germany/4839116/Neo-Nazis-plotting-Fourth-Reich-in-Germany.html. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «Definición de Gran Bulgaria - Meaning» (inglés). Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ 73,0 73,1 (1 de xineru de 1996) Xenocidiu Bosniu.html?id=UItpAAAAMAAJ&redir_esc=y El Xenocidiu Bosniu: Documentos pa un Analís (en castellanu). Los Llibros del Tabayón. ISBN 9788483190012. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Allcock, John B.; Milivojević, Marko; Horton, John Joseph (1998). Conflict in the former Yugoslavia: an encyclopedia (n'inglés). ABC-CLIO. ISBN 9780874369359. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Banac, Ivo (2 de febreru de 1988). The National Question in Yugoslavia: Origins, History, Politics (n'inglés). Cornell University Press. ISBN 0801494931. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Trencsényi, Balázs; Zászkaliczky, Márton (2010). Whose Love of Which Country?: Composite States, National Histories and Patriotic Discourses in Early Modern East Central Europe (n'inglés). BRILL. ISBN 9004182624. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Fine, John V. A. (Jr ) (5 de febreru de 2010). When Ethnicity Did Not Matter in the Balkans: A Study of Identity in Pre-Nationalist Croatia, Dalmatia, and Slavonia in the Medieval and Early-Modern Periods (n'inglés). University of Michigan Press. ISBN 0472025600. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Ustasa | Croatian political movement. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Ustasa. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Meier, Viktor (1999). Yugoslavia: A History of Its Demise (n'inglés). Psychology Press. ISBN 9780415185950. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Fischer, Bernd Jürgen (2007). Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South Eastern Europe (n'inglés). Purdue University Press. ISBN 9781557534552. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Gumz, Jonathan Y. (2001). «Wehrmacht Perceptions of Mass Violence in Croatia, 1941-1942». The Historical Journal 44 (4): páxs. 1015–1038. doi:. http://www.jstor.org/stable/3133549. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ramet, Sabrina P. (2006). The NDH - An Introduction, Totalitarian Movements and Political Religions 7. PRIO, páx. 399-409.
- ↑ «PROSECUTOR v. Mladen NALETILIC, aka “TUTA” And Vinko MARTINOVIC, aka “ŠTELA”». International Tribunal for the Prosecution of Persons Responsible for Serious Violations of International Humanitarian Law Committed in the Territory of Former Yugoslavia since 1991. 31 de marzu de 2003. http://www.icty.org/x/cases/naletilic_martinovic/tjug/en/nal-tj030331-y.pdf. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Petric, Philip Sherwell and Alina (17 de xunu de 2000) (n'inglés). Tudjman tapes reveal plans to estrema Bosnia and hide war crimes. ISSN 0307-1235. http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/bosnia/1343702/Tudjman-tapes-reveal-plans-to-estrema-Bosnia-and-hide-war-crimes.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Secret recordings link dead dictator to Bosnia crimes. The Independent. 1 de payares de 2000. http://www.independent.co.uk/news/world/europe/secret-recordings-link-dead-dictator-to-bosnia-crimes-635184.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Documento oficiales de les Naciones Xuníes». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) El día en que Xibraltar votó la so independencia nun referéndum illegal. L'Español. https://www.elespanol.com/reportajes/20170901/243476352_0.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Piqué y Straw van intentar cerrar el pactu sobre Xibraltar nuna selmana (7 de mayu de 2002) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2002/05/07/espana/1020722415_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=El Gobiernu diz que la consulta ye contraria a les resoluciones de la ONX (9 de payares de 2002) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2002/11/09/espana/1036796402_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Internet, Unidá Editorial. Xibraltar, un conflictu que se dilata pel branu. https://www.elmundo.es/elmundo/2013/08/17/espana/1376734621.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) ¿Va Ayudar el 'brexit' a qu'España recupere la soberanía sobre Xibraltar?. L'Español. https://www.elespanol.com/mundo/europa/20170331/204980042_0.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Xibraltar pide a España un diálogu pa encetar consecuencies del Brexit. http://www.larazon.es/espana/gibraltar-pide-a-espana-un-dialogo-pa-encetar-consecuencies-del-brexit-BA15372672. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ elEconomista.es. «protesta.html Londres dexa a Xibraltar fora de la negociación del Brexit a pesar de la protesta». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «Documento internacionales del Reináu de Doña Sabela II dende 1842 a 1868». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Públicu (17 d'abril de 2017) (en castellanu). Oxetivu: Lisboa. El plan de Franco pa invadir Portugal. Strambotic. http://blogs.publico.es/strambotic/2017/04/invadir-portugal/. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Imparcial, El títulu=La invasión de Portugal, el suañu imperial de Franco (en castellanu). L'Imparcial. https://www.elimparcial.es/noticia/9603/cultura/la-invasion-de-portugal-el-sueno-imperial-de-francu.html. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) xente-va-en-seriu-y-promete-metenos-en-el-g8_1275310/ ¿Xunir España y Portugal? Esta xente va en serio y promete metenos nel G8. Noticies d'España. El Confidencial. https://www.elconfidencial.com/espana/2016-10-16/xunir-espana-y-portugal-esta xente-va-en-seriu-y-promete-metenos-en-el-g8_1275310/. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Rosa, Fidel Gómez. «El renacer del iberismu» (castellanu). Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Un 78% de los portugueses quieren una unión política con España. La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/internacional/20160716/403264938104/78-portugueses-quier-union-espana.html. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ 100,0 100,1 Webtic, Euroclio,. «Historiana : Case Study : The evacuation of children during times of war, an example from Finland». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 101,0 101,1 (n'inglés) A Greater Finland?. Finland Divided. 19 de setiembre de 2016. https://finlanddivided.wordpress.com/legacy/a-greater-finland/. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Smets, Josef. «-y Rhin, frontière naturelle de la France.» (en francés). Annales historiques de la Révolution française 314 (1): páxs. 675–698. doi:. http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/ahrf_0003-4436_1998_num_314_1_2206. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Llibre.be, El títulu=-y rattachisme, vieux comme la Belgique (en francés). http://www.lalibre.be/actu/belgique/-y-rattachisme-vieux-comme-la-belgique-51b8971de4b0de6db9b11dc8. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «European Election Database - Background - Greece» (inglés). Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Tratáu de Neuilly (1919) - Derechu Internacional Públicu - www.dipublico.org. Derechu Internacional Públicu - www.dipublico.org. https://www.dipublico.org/3675/tratáu-de-neuilly-1919/. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Tratáu de Sèvres (1920) - Derechu Internacional Públicu - www.dipublico.org. Derechu Internacional Públicu - www.dipublico.org. https://www.dipublico.org/3680/tratáu-de-sevres-1920/. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «Gran quema de Esmirna». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «tratáu-lausana-ente-grecia-y-turquia-revision-del tratáu-de-paz-de-sevres-ente-los aliaos-y-turquia/ Lausanne. Firma del Tratáu Lausana ente Grecia y Turquía (revisión del Tratáu de paz de Sèvres ente los Aliaos y Turquía)». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ «The three liberations of Northern Epirus». Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Sad island story. The Economist. 31 de marzu de 2011. ISSN 0013-0613. http://www.economist.com/node/18486379. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ Andreas Gross (6 de xunu de 2008). «Gökçeada (Imbros) and Bozcaada (Tenedos): preserving the bicultural character of the two Turkish islands as a model for co-operation between Turkey and Greece in the interest of the people concerníi» (inglés). Asamblea Parllamentaria del Conseyu d'Europa. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Treaty of Trianon | World War I [1920]. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/event/Treaty-of-Trianon. Consultáu'l 29 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) The Dream of a Greater Hungary - The Globalist. The Globalist. 25 d'agostu de 2000. https://www.theglobalist.com/the-dream-of-a-greater-hungary/. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «Revived Transylvania Apueste Strains Romanian-Hungarian Relations, with Potential for Future Internationalization of the Issue - Romania». Archiváu dende l'orixinal, el 2022-03-29. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «Hungary: Hints of a 'Greater Hungary'» (inglés). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Eire decide güei el cambéu constitucional más importante dende la so fundación (22 de mayu de 1998) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1998/05/22/internacional/895788011_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ 117,0 117,1 «CONSTITUTION OF IRELAND». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Britain offered unity if Ireland entered war. The Irish Times. https://www.irishtimes.com/news/britain-offered-unity-if-ireland-entered-war-1.281078. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Dixital, La Vanguardia. «Edición del xueves, 16 avientu 1993, páxina 3 - Hemeroteca - Lavanguardia.es» (castellanu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=L'alcuerdu anglo-irlandés (27 d'avientu de 1985) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1985/12/27/opinion/504486003_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «elmundo.es | Irlanda del Norte, camín de la paz». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Bruxeles estudia la posibilidá de reconocer una Irlanda "xunida" dientro de la XE. ELMUNDO. https://www.elmundo.es/internacional/2017/04/28/590342c4ca4741720c8b457f.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Escocia podría pidir la independencia y el Ulster la reunificación con Irlanda si gana'l Brexit. La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/internacional/20160622/402672890880/escocia-independencia-ulster-reunificacion-irlanda-brexit.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Irredentismu n'Europa: en busca d'un gran país. L'Orde Mundial nel S.XXI. 8 de setiembre de 2014. http://elordenmundial.com/2014/09/08/irredentismu-en-europa-en-busca-de-un-gran-pais/. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «The Aftermath of WWI: The Rise of Fascism in Germany and Italy | Guided History» (inglés). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ 126,0 126,1 «Italia na Segunda Guerra Mundial | Eurasia1945» (castellanu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «“For a United Macedonia” asks for a meeting with Commissioner Hahn | Meta.mk». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ 128,0 128,1 Larsen, Karen (8 d'avientu de 2015). History of Norway (n'inglés). Princeton University Press. ISBN 9781400875795. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «Llegal Status of Eastern Greenland, Denmark v. Norway, Judgment, 5 September 1933, Permanent Court of International Justice (PCIJ)». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «After Belgium: Will Flanders and the Netherlands Reunite? | The Brussels Journal» (inglés). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ 20Minuto. ¿El futuru de Bélxica pasará por partir se ente Francia y Holanda? - 20minutos.es. 20minutos.es - Últimes Noticies. http://www.20minutos.es/noticia/304794/0/belgica/francia/holanda/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Tiempu, Casa Editorial El. «Proponen partir a Bélxica en dos» (castellanu). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Schwonek, Matthew R. (10 de xunetu de 2006). «Kazimierz Sosnkowski as Commander in Chief: The Government-in-Exile and Polish Strategy, 1943-1944». The Journal of Military History 70 (3): páxs. 743–780. doi:. ISSN 1543-7795. https://muse.jhu.edu/article/200050. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ BoĪena Anna Zaboklicka Zakwaska. «LA IMATGE DELS CONFINS ORIENTALS NA LLITERATURA POLONESA. VISIÓ HISTÒRICA I FUNCIÓ NA NARRATIVA CREADA A POLÒNIA ALS ANYS 60-80 DEL SEGLE XX» (catalán). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Olivenza, el Xibraltar portugués. Fronteres. 12 d'agostu de 2013. https://fronterasblog.com/2013/08/12/olivenza-el-gibraltar-portugues/. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «de-midir/212-olivenza-tierra-deseyada-el-ejercito-portugues-nun reconoz-una parte-de-la frontera-con-badajoz-que-considera-ocupada-por-espana Olivenza, Tierra deseyada. L'exércitu portugués nun reconoz una parte de la frontera con Badayoz que considera ocupada per España» (castellanu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Reportaxe | La eterna disputa de Olivenza-Olivença (4 d'avientu de 2006) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2006/12/04/espana/1165186813_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ 138,0 138,1 «Reintegracionismu llingüísticu: Dossier central da revista Voz Própria nᵘ19, editada por NÓS-Unidade Popular em 2007.» (gallegu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ La rellación cultural ente Galicia y Portugal. Faro de Vigo. http://www.farodevigo.es/opinion/2017/06/04/relacion-cultural-galicia-portugal/1691848.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) PortuGalicia. La Voz de Galicia. 27 de marzu de 2004. https://www.lavozdegalicia.es/noticia/opinion/2004/03/27/portugalicia/0003_2547126.htm. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Livezeanu, Irina (2000). Cultural Politics in Greater Romania: Regionalism, Nation Building & Ethnic Struggle, 1918-1930 (n'inglés). Cornell University Press. ISBN 0801486882. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Kallis, Aristotle (25 de setiembre de 2008). Genocide and Fascism: The Eliminationist Drive in Fascist Europe (n'inglés). Routledge. ISBN 9781134300341. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ King, Charles (branu de 1994). «Identity and the Politics of Pan-Romanianism». Slavic Review, Vol. 53, Non. 2. Archivado del original el 2018-11-08. https://web.archive.org/web/20181108025655/http://homes.ieu.edu.tr/~ibagdadi/INT435/Readings/Western%20NIS/King%20-%20Moldovan%20Identity.pdf. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Olcott, Martha Brill (1991). «The Soviet (Dis)Union». Foreign Policy (82): páxs. 118–136. doi:. http://www.jstor.org/stable/1148644. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Transnistria: ente Rusia y la República de Moldavia. eldiario.es. https://www.eldiario.es/agendapublica/proyeutu-européu/Transnistria-Rusia-Republica-Moldavia_0_353465481.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «La República de Moldavia; ¿Nuevu oxetivu de Rumanía? - Cátedra Paz, Seguridá y Defensa». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Sputnik. «Moldavia refuga la unificación propuesta per Rumanía» (castellanu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ llamamientos-a-la-reunificacion-con-rumania.html Presidente moldavu va prohibir los llamamientos a la reunificación con Rumanía. La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/politica/20161124/412143524045/presidente-moldavu-prohibira-los llamamientos-a-la-reunificacion-con-rumania.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Vladimir Putin, ¿el nuevu zar de la gran Rusia?. diariolasamericas.com. http://www.diariolasamericas.com/mundo/vladimir-putin-el-nuevu-zar-la-gran-rusia-n4107685. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Putin, ente la guerra y la reconstrucción de la Gran Rusia. La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/internacional/20151004/54437875838/putin-guerra-reconstruccion-gran-rusia.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «CRIMEA: ELLÍ ONDE HAYA RUSOS, HAI RUSIA - Revista Anfibia». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ 152,0 152,1 ¿Foi culpa de los serbios la Primer Guerra Mundial?. La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/internacional/20140629/54411384872/culpa-serbios-primer-guerra-mundial-enric-xuliana.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «estaos eslavos-por-darius-pallares/ La Primer Guerra Mundial y Europa: los estaos eslavos – por Darius Pallarés – L'Inconformista Dixital» (castellanu). Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Mundinteractivos. «La desintegración de Yugoslavia, pasu a pasu | elmundo.es». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu Editorial | La pequeña Gran Serbia (16 d'ochobre de 1992) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1992/10/16/opinion/719190005_850215.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Sangría nos Balcanes: 25 años del entamu de les guerres yugoslaves. ELMUNDO. https://www.elmundo.es/la-aventura-de-la-historia/2016/03/31/56fa63y046163f57098b4575.html. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ «El suañu rotu de la Gran Serbia. eldiariomontanes.es». Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ (en castellanu) patria perdida-de-milosevic/ Los mitos del nacionalismu serbio. Kosovo, la patria perdida de Milošević. L'Orde Mundial nel S.XXI. 21 d'avientu de 2014. http://elordenmundial.com/2014/12/21/kosovo-la patria perdida-de-milosevic/. Consultáu'l 30 de setiembre de 2017.
- ↑ Ohanian, Pascual C. (1989). La Cuestión Armenia y les Rellaciones Internacionales: Tomu 6 (en castellanu). Pascual C. Ohanian. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Frontera ente Turquía y Armenia: según lo determinao por Woodrow Wilson, presidente de los Estaos Xuníos d'América. 1920. https://www.wdl.org/es/item/47/. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «28 DE MAYU DE 1918. LA PRIMER INDEPENDENCIA. NAZ LA REPUBLICA D'ARMENIA». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ The Treaty of Alexandropol, 19 de xunu de 2015, https://www.youtube.com/watch?v=O9CpG1gJp5s, consultáu'l 1 d'ochobre de 2017
- ↑ (en castellanu) armes/Nagorno_Karabaj-Caucaso_Sur_6_517308278.html ¿Qué pasa nel Nagorno Karabaj? 10 claves pa entender la esguilada del conflictu. eldiario.es. https://www.eldiario.es/catalunya/adios_a_les armes/Nagorno_Karabaj-Caucaso_Sur_6_517308278.html. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «ARMENIA: INTERNAL INSTABILITY AHEAD» (3 de marzu de 2016). Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2016. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Diaspora agrees to reintegrate Iranian Azerbaijan in Republic of Azerbaijan. ABC.AZ. Archivado del original el 2016-02-05. https://web.archive.org/web/20160205144240/http://abc.az/eng/news_30_08_2012_67610.html. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «News.Az - Present-day Armenia located in ancient Azerbaijani lands - Ilham Aliyev» (1 de febreru de 2014). Archiváu dende l'orixinal, el 1 de febreru de 2014. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Whole Azerbaijan, 20 de payares de 2012, https://www.youtube.com/watch?v=eSgeR08nNZE, consultáu'l 1 d'ochobre de 2017
- ↑ 168,0 168,1 «Security and Territoriality in the Persian Gulf: A Maritime Political Geography (Paperback) - Routledge» (inglés). Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ «DUBAI, June 6 (Reuters) - The United Arab Emirates, vexed by what it sees as abandonment by some of its key Gulf allies, has thrown down the gauntlet over stronger ties with Iran before a apueste over three strategic islands is resolvéi» (7 de marzu de 2016). Archiváu dende l'orixinal, el 7 de marzu de 2016. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ 170,0 170,1 electricpulp.com. «IRAN i. LANDS OF IRAN – Encyclopaedia Iranica» (inglés). Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Dr. Frye discusses greater Iran on CNN». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Columbia College Today». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-25. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) The Dream—or Nightmare—of “Greater Iran”. GeoCurrents. http://www.geocurrents.info/geopolitics/the-dream%E2%80%94or-nightmare%E2%80%94of-%E2%80%9Cgreater-iran%E2%80%9D. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ (2007) World History: From 1500. 5th edition (n'inglés). Belmont, California, USA: Thomson Wadsworth, páx. 839.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Iraq anexona Kuwait de forma "total y irreversible" (9 d'agostu de 1990) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1990/08/09/internacional/650152802_850215.html. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Internet, Unidá Editorial. «Venti años del final de la Guerra del Golfu | Mundu | elmundo.es». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ correspondent, Tehran Bureau (16 d'abril de 2015) (n'inglés). How Iran's Khuzestan went from wetland to wasteland. The Guardian. ISSN 0261-3077. http://www.theguardian.com/world/iran-blogue/2015/apr/16/iran-khuzestan-environment-wetlands-dust-pollution. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Kaufman, Asher (30 de xunu de 2014). Reviving Phoenicia: The Search for Identity in Lebanon (n'inglés). I.B.Tauris. ISBN 9781780767796. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Salibi, Kamal S.. «The Lebanese Identity» (n'inglés). Journal of Contemporary History 6 (1): páxs. 76–86. doi:. http://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/002200947100600104. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Pipes, Daniel (n'inglés). Radical Politics and the Syrian Social Nationalist Party. http://www.danielpipes.org/5788/radical-politics-and-the-syrian-social-nationalist-party. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ Pipes, Daniel (26 de marzu de 1992). Greater Syria: The History of an Ambition (n'inglés). Oxford University Press. ISBN 9780195363043. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Turkish Republic». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ 183,0 183,1 (n'inglés) Greater Turkey Vs. Greater Iran. GeoCurrents. http://www.geocurrents.info/geopolitics/greater-turkey-vs-greater-iran. Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ «A Greater Turkey?». Consultáu'l 1 d'ochobre de 2017.
- ↑ 185,0 185,1 185,2 Bekdil, Burak (n'inglés). Erdogan's Neo-Ottoman Plans. Gatestone Institute. https://www.gatestoneinstitute.org/9254/erdogan-irredentism. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ozkan, Behlul (7 d'avientu de 2016) (n'inglés). Opinion | The Failure of a Neo-Ottoman Foreign Policy. The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2016/12/07/opinion/turkey-ottoman-foreign-policy-iraq-syria-failing.html. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Is There a "Greater Turkey" On the Rise?. Muftah. 7 de setiembre de 2017. https://muftah.org/greater-turkey-rise/#.WdF71xOCwWo. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ Rabasa, Angel (2007). Ungoverned Territories: Understanding and Reducing Terrorism Risks (n'inglés). Rand Corporation. ISBN 9780833041524. Consultáu'l 2 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Japan's island row with Russia. BBC News. 29 d'abril de 2013. http://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-11664434. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Profile: Dokdo/Takeshima islands. BBC News. 10 d'agostu de 2012. http://www.bbc.com/news/world-asia-19207086. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (1998) Land-locked States of Africa and Asia (n'inglés). Taylor & Francis, páx. 150.
- ↑ 192,0 192,1 (n'inglés) 'Greater Islamic Bangladesh' is a serious threat to Indian Integrity, Sovereignty and Hindu Majority.. Struggle for Hindu Existence. 30 d'ochobre de 2014. https://hinduexistence.org/2014/10/30/greater-islamic-bangladesh-is-a-threat-to-indian-integrity-sovereignty-and-hindu-majority/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «United Independent Bengal Movement - Banglapedia» (inglés). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Singh, Y Bijoy. Why the growing Bangladeshi population is a real threat to India. SaddaHaq. https://www.saddahaq.com/why-growing-bangladeshis-population-is-a-real-threat-to-india. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «TNI Warns of W. Timor Rebels». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «The Jakarta Post - Online Special: East Timor: To be or not to be a member of ASEAN?» (26 de xunu de 2003). Archiváu dende l'orixinal, el 26 de xunu de 2003. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) East Timor maps border with Indonesia. 23 d'abril de 2002. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/1945502.stm. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Planet, Lonely. «Comparing East to West Timor» (inglés). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Press, Europa (13 de mayu de 2016) (en castellanu). La Gran Colombia: el suañu de Simón Bolívar. notimerica.com. http://www.notimerica.com/sociedad/noticia-gran-colombia-sueno-simon-bolivar-20160513085933.html. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Bolívar y el suañu d'una Hispanoamérica xunida. Hispanoamérica Xunida. 16 d'agostu de 2013. https://hispanoamericaunida.com/2013/08/16/bolivar-y-el-sueno-de-una-hispanoamerica-xunida/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ministeriu del Poder Popular pa Rellaciones Esteriores de Venezuela. «Boletín Informativu Non. 13 del Consuláu Xeneral Xeneral de la República Bolivariana de Venezuela en Montreal». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Internet, Unidá Editorial. «Hugo Chávez y Rafael Correa xuntar p'alicar a la 'Gran Colombia' | Venezuela | elmundo.es». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Tiempo, Casa Editorial El títulu=A alicar la Gran Colombia (en castellanu). Portafolio.co. http://www.portafolio.co/opinion/gonzalo-palau-rivas/alicar-gran-colombia-26296. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ministeriu de Rellaciones Esteriores de Guatemala. «HISTORICA DEL DIFERENDO TERRITORIAL». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ministeriu de Rellaciones Esteriores de Guatemala. «DIFERENDO TERRITORIAL DIFERENDO TERRITORIAL , INSULAR Y MARÍTIMU ENTE GUATEMALA Y BELICE». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ 206,0 206,1 «Viaxes a Huehuetán (Méxicu)» (14 de setiembre de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de setiembre de 2009. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «1882 Tratáu de Llendes ente Méxicu y Guatemala» (21 de marzu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 21 de marzu de 2009. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «protestes-migrat La otra "Reconquista": Les protestes migratories n'Estaos Xuníos potencien a movimientos de recuperación de la tierra "robada" a Méxicu metanes les apocalípticas alvertencies de Samuel Huntington sobre'l fin del 'suañu americanu'» (castellanu). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Poniatowska: 'Meyora d'español ya hispanos ye como una reconquista'» (15 d'abril de 2015). Archiváu dende l'orixinal, el 15 d'abril de 2015. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «What is the meaning of the word Aztlan?». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Frente Nacionalista de Méxicu - published by RiqTam on day 2,721 - page 1 of 1». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ M., COERVER, DON (15 de xunu de 2010). «PLAN OF SAN DIEGO» (inglés). Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Juan Ramón Jiménez de León. «Telegrama Zimmermann». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-10-04. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Amenacia Chechenia con armar a Méxicu si EU da armes a Kiev. Excélsior. 26 de marzu de 2015. http://www.excelsior.com.mx/global/2015/03/26/1015655. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) ¿Armes ruses a Méxicu? | Reporte Indigo. Reporte Indigo. http://www.reporteindigo.com/llatitú/armes-ruses-mexico/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Cárdenas y abogáu presenten predemanda pa recuperar territoriu mexicanu perdíu ante EU - Proceso. Proceso. 9 de marzu de 2017. http://www.proceso.com.mx/477516/cardenas-abogado-presenten-predemanda-recuperar-territoriu-mexicanu-perdíu-ante-eu. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Krauze, Enrique (6 d'abril de 2017) (en castellanu). Opinión | ¿Va Reponer Méxicu la metá del so territoriu?. The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2017/04/06/opinion/will-mexico-get-half-of-its-territory-back.html?. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Jorge A. Vargas. «L'Archipiélagu del Norte. ¿Territoriu mexicanu o norteamericanu?». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Laura Ortíz Valdez. «La Pasión na Isla de Clipperton: Un heriedu del Porfiriato». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ Secretaría de Rellaciones Esteriores de Méxicu. «Laude arbitral del Rei d'Italia Víctor Manuel III, sobre la soberanía de la Isla de Clipperton (o Isla de la Pasión), ente los Estaos Xuníos Mexicanos y la República Francesa». Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) isla-doblemente-perdida/ Clipperton, la isla doblemente perdida. Siempres!. 26 de payares de 2016. http://www.siempre.mx/2016/11/clipperton-la isla-doblemente-perdida/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) isla-clipperton-un-atolon-que-deberia-ser-mexicanu/ La interesante hestoria de la Isla Clipperton, un atolón que tendría de ser mexicanu. - Axenda Informativa. Axenda Informativa. 6 de marzu de 2013. http://agendainformativa.com.mx/2013/06/03/la-interesante-hestoria-de-la isla-clipperton-un-atolon-que-deberia-ser-mexicanu/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ 223,0 223,1 223,2 Jacobs, Frank (n'inglés). The Loneliness of the Guyanas. Opinionator. https://opinionator.blogs.nytimes.com/2012/01/16/the-loneliness-of-the-guyanas/. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ W., Donovan, Thomas (1 de xunetu de 2004). «The French Guiana-Suriname Boundary Apueste at the Itany-Marouini Triangle» (n'inglés). The Journal of Caribbean History 38 (2). ISSN 0047-2263. https://www.questia.com/library/journal/1P3-882999241/the-french-guiana-suriname-boundary-apueste-at-the. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2017.
- ↑ «The Guyana-Suriname boundary during the colonial yera». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «PCA :: Case view». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Congo: towards the unification of Brazzaville and Kinshasa? | Africa Top Success» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-04. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Should the Republic of the Congo and the Democratic Republic of the Congo unite to form one country? - Quora» (inglés). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) “Greater Morocco” a National Identity or a Veil for Moroccan Interests?. International Politics. 15 de mayu de 2015. https://sciosica.wordpress.com/2015/05/15/greater-morocco-a-national-identity-or-a-veil-for-moroccan-interests/. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) La solombra de Perexil ye allargada. https://www.publico.es/espana/sombra-perejil-allargada.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Palmes, La Provincia Diariu de Les. «¿Son les Canaries marroquines? - La Provincia Diariu de Les Palmes». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Marruecos sofita la españolidá de Canaries (21 de febreru de 1978) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1978/02/21/espana/256863613_850215.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Julio Cola Alberich. «Les Islles Canaries y los alcuerdos de la OUA». Revista de Política Internacional - númberu 156. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Dixital, La Vanguardia. «Edición del vienres, 07 payares 1975, páxina 5 - Hemeroteca - Lavanguardia.es» (castellanu). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Asamblea Xeneral de la Organización de les Naciones Xuníes (1965). «Resolución 2072 Cuestión de Ifni y el Sáḥara Español». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Dixital, La Vanguardia. «Edición del miércoles, 19 payares 1975, páxina 13 - Hemeroteca - Lavanguardia.es» (castellanu). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) L'últimu día d'El Sáḥara español. El Diario Montañés. 2 de mayu de 2016. http://www.eldiariomontanes.es/cantabria/201605/01/ultimo-sahara-espanol-20160430202824.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 238,0 238,1 «VOCES DEL SÁHARA | Especiales | elmundo.es». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) El Gobiernu prepara frente a una ofensiva de Marruecos pa reclamar Ceuta y Melilla na ONX. El Confidencial Digital. http://www.elconfidencialdigital.com/politica/Gobierno-Marruecos-ONX-Ceuta-Melilla_0_2505349466.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Sáḥara Occidental: 39 años d'olvidu. eldiario.es. https://www.eldiario.es/agendapublica/proyeutu-européu/Sahara-Occidental-anos-escaezo_0_324767908.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Peregil, Francisco (26 de febreru de 2017) (en castellanu). Marruecos retirar del sur d'El Sáḥara Occidental en respuesta a la ONX. EL PAÍS. https://elpais.com/internacional/2017/02/26/actualidad/1488131256_464642.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Salem, Zekeria Ould Ahmed (1 de setiembre de 2005). «Mauritania: A Saharan frontier-state». The Journal of North African Studies 10 (3-4): páxs. 491–506. doi:. ISSN 1362-9387. http://dx.doi.org/10.1080/13629380500344445. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Mauritania and Western Sahara: a qualified neutrality». The ACP-EU Courier Non 191. Marzu - Abril 2002. http://ec.europa.eu/development/body/publications/courier/courier191/en/en_055.pdf. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Cascon Case MOM: Morocco-Mauritania 1957-70». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «BOOK REVIEWS: Shelley» (12 d'ochobre de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 12 d'ochobre de 2006. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «International Court of Justice» (26 de marzu de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 26 de marzu de 2008. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Mauritania reconoz a la República Arabe Saḥariana Democrática (28 de febreru de 1984) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1984/02/28/internacional/446770805_850215.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Santoianni, Vittorio. «L'Eritrea y la Somalia en Il Razionalismu nelle colonie italiane 1928-1943 La «nuova architettura» delle Terre d'Oltremare». Dottorato di Ricerca in Progettazione Architettonica y Urbana - XX Ciclu. Archivado del original el 2020-12-09. https://web.archive.org/web/20201209114633/http://www.fedoa.unina.it/1881/1/Santoianni_Progettazione_Architettonica.pdf. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Ethiopia - Other Movements and Fronts». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ La Fuercia Aérea de Cuba na Guerra d'Etiopía (Ogadén) • Rubén Urribarres. Aviación Cubana • Rubén Urribarres. http://www.urrib2000.narod.ru/Etiopia.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Ethiopia Somalia Clashes 1982». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Reuters (26 d'abril de 1988) (n'inglés). Ethiopian and Somali Forces Withdrawn Under Agreement. The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/1988/04/26/world/ethiopian-and-somali-forces-withdrawn-under-agreement.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Rule, Sheila (5 d'abril de 1988) (n'inglés). Somalia and Ethiopia Resume Relations. The New York Times. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/1988/04/05/world/somalia-and-ethiopia-resume-relations.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Hassan Gouled Aptidon | president of Djibouti. Encyclopedia Britannica. https://global.britannica.com/biography/Hassan-Gouled-Aptidon. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Pike, John (n'inglés). The Somali Apueste: Kenia Beware. https://www.globalsecurity.org/military/library/report/1984/WTL.htm. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (n'inglés) Somalia o'l conflictu permanente. 18 de payares de 2008. http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/international/newsid_6577000/6577027.stm. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=Reportaxe | La guerra eterna de Somalia (14 d'agostu de 2011) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/2011/08/14/internacional/1313272801_850215.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Schwarz, Bill (2012). The White Man's World. Oxford University Press. ISBN 019929691X.
- ↑ 259,0 259,1 259,2 259,3 Hyam Ronald, Henshaw Peter (2003). The Lion and the Springbok: Britain and South Africa Since the Boer War. Cambridge University Press. ISBN 0521824532.
- ↑ «The Unification of South Africa, 1902-1910 by L. M. Thompson, 1960 | Online Research Library: Questia» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-04. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «SUMMARY: Llegal consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia (South-West Africa) Notwithstanding Security Council Resolution 276 (1970) Advisory Opinion - 21 June 1971» (2 d'ochobre de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 2 d'ochobre de 2006. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Foltz, William J.; Bienen, Henry (1985). Arms and the African: Military Influences on Africa's International Relations (n'inglés). Yale University Press. ISBN 9780300033472. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ LLC, Revolvy,. «"South African referendu, 1960" on Revolvy.com» (inglés). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ South Africa and the Commonwealth: A historical allegiance or catalyst for change?. Polity.org.za. http://www.polity.org.za/article/south-africa-and-the-commonwealth-a-historical-allegiance-or-catalyst-for-change-2011-01-17. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Anonymous (16 de marzu de 2011). The Republic of South Africa is established. South African History Online. http://www.sahistory.org.za/dated-event/republic-south-africa-established. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Free Papua Movement Organisasi Papua Merdeka (OPM)». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «American Samoa Archipelago» (inglés). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Ferro, Katarina; Wallner, Margot; Bedford, Richard (31 d'avientu de 2006). Migration happens: reasons, effects and opportunities of migration in the South Pacific (n'inglés). Lit. ISBN 9783825869984. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Meleisea, Malama (1987). Lagaga: A Short History of Western Samoa (n'inglés). editorips@usp.ac.fj. ISBN 9789820200296. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Barker, Joanne (1 d'avientu de 2005). Sovereignty Matters: Locations of Contestation and Possibility in Indigenous Struggles for Self-determination (n'inglés). O of Nebraska Press. ISBN 080325198X. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Minahan, James (30 de mayu de 2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World A-Z [4 Volumes] (n'inglés). ABC-CLIO. ISBN 9780313076961. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Nisan, Mordechai (19 d'ochobre de 2012). Minorities in the Middle East: A History of Struggle and Self-Expression, 2d ed. (n'inglés). McFarland. ISBN 9780786451333. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Donabed, Sargon (1 de febreru de 2015). Reforging a Forgotten History: Iraq and the Assyrians in the Twentieth Century (n'inglés). Edinburgh University Press. ISBN 9780748686056. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 274,0 274,1 «Presentación Xeneral de Euskal Herria — EuskoSare» (14 de payares de 2007). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de payares de 2007. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Martín, José Luis Ortigosa (10 d'abril de 2013). Provincies Xuníes+del+Pirinéu&source=bl&ots=DC2EfdtyQf&sig=HydyOl3-grL_J9xRnAANgqOfOPY&hl=es&sa=X&ved=0ahUKEwj_lY63gNjWAhWHYiYKHf5gABUQ6AEIazAP#v=onepage&q=Rep%C3%BAblica%20de%20les%20Provincies%20Xuníes%20d'el%20Pirinéu&f=false La Cuestión Vasca: Dende la Prehistoria hasta la muerte de Sabino Arana (en castellanu). Vision Llibros. ISBN 9788490116159. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «NUEVA FENICIA - Auñamendi Eusko Entziklopedia» (eusquera). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Historia d'España - El réxime de la Restauración (1875-1902) - Rexonalismu y nacionalismu.». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Sabino Arana. «V.- LA INDEPENDENCIA». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ País, Ediciones El títulu=El Parllamentu foral refuga una proposición d'integración n'Euskadi (18 d'avientu de 1979) (en castellanu). EL PAÍS. https://elpais.com/diario/1979/12/18/espana/314319622_850215.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 280,0 280,1 280,2 Mundu, Redaición BBC. «Quién son los curdos y por qué inda nun tienen un Estáu». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (www.dw.com), Deutsche Welle. «Iraq reacciona tres el referéndum | Tolos conteníos | DW | 28.09.2017» (castellanu). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) Turquía ya Irán se alían contra'l referéndum nel Curdistán iraquín. ELMUNDO. https://www.elmundo.es/internacional/2017/09/23/59c67d53468aeb16108b45a0.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ HispanTV. «Siria refuga'l referendu curdu y sofita integridá d'Iraq | HISPANTV». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Sputnik. «EEUU diz tar bien decepcionáu pol referéndum nel Curdistán iraquín» (castellanu). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Redaición (26 de setiembre de 2017) (n'inglés). Por qué Israel ye l'únicu país que sofita'l referendu independentista de los curdos n'Iraq. BBC Mundu. http://www.bbc.com/mundo/noticias-internacional-41387299. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ 286,0 286,1 Josep Guia. «Digueu-li Catalunya: Centre i perifèria en nacer catalana» (catalán). Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) planes-expansionistas-del nacionalismu-catalan-nun entusiasmen-fora-de-cataluna_9697_102.html Los planes expansionistas del nacionalismu catalán nun entusiasmen fora de Cataluña. Cronica global. https://cronicaglobal.elespanol.com/politica/los planes-expansionistas-del nacionalismu-catalan-nun entusiasmen-fora-de-cataluna_9697_102.html. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ (en castellanu) proyeutu-de-paisos-catalans/ Valencia, ente'l anticatalanismu y el proyeutu de Països Catalans | lamarea.com. lamarea.com. 27 de setiembre de 2012. https://www.lamarea.com/2012/09/27/valencia-ente-el-anticatalanismu-y-el proyeutu-de-paisos-catalans/. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Vicent Flor i Moreno (2009). «L'anticatalanisme al País Valencià: Identitat i reproducció social del discurs del "Blaverisme"» (catalán). Servei de Publicacions - Universitat de València. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ Zaragoza, CARLOS VILLANOVA.. «cortes_piden_editar_llibros_catalan_aragon_pa_evitar_testos_incorrectos.html Les Cortes piden editar llibros de catalán n'Aragón pa evitar testos incorreutos». Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
- ↑ «Pancatalanisme. Unitat Nacional Catalana» (4 d'ochobre de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 4 d'ochobre de 2010. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2017.
Bibliografía
editar- Bonjour, Edgar (1970). Geschichte der schweizerischen Neutralität 4ª edición. Basilea.
- Huber, Kurt (1953). Der italienische Irredentismus gegen die Schweiz (1870–1925) Zúrich.
- Vivante, Angelo (1912). Irredentismu adriatico - Contributo alla discussione sulle rapporti austrio-italiani Xinebra: Imprenta comercial.
Datos: Q182274
Multimedia: Irredentism
